Biên lai MAGA đà đáo hạn

Tác giả: John Pavlovitz

Nhã Duy chuyển ngữ

24-8-2020

Mục sư John Pavlovitz. Nguồn: Facebook nhân vật

Lời người dịch: Mục sư John Pavlovitz là một nhà văn, một blogger của trang “Điều cần được nói” (Stuff that needs to be said) có đông đảo người theo dõi. Là một nhà truyền giáo trong 20 năm qua, Mục sư John Pavlovitz cam kết cổ vũ sự bình đẳng, đa dạng và công lý bất kể trong hay ngoài cộng đồng đức tin.

Venezuela triển khai lực lượng an ninh, đàn áp những người bị nhiễm virus corona

New York Times

Tác giả: Anatoly Kurmanaev, Isayen HerreraSheyla Urdaneta

Dịch giả: Christine Nguyễn

19-8-2020

Các viên cảnh sát ở Caracas, thủ đô Venezuela, bắt giữ những người bị nghi ngờ, bất chấp các biện pháp cách ly hồi tháng Bảy. Nguồn: Adriana Loureiro Fernandez/ NYT

Nền kinh tế bị hủy hoại và hệ thống chăm sóc sức khỏe bị phá vỡ đã khiến Tổng thống Nicolás Maduro không thể chống chọi với đại dịch như các nhà lãnh đạo thế giới khác. Ngược lại, ông ta đã giam giữ hàng ngàn người để cố gắng ngăn chặn sự lây lan dịch bệnh.

Tuyên bố của hơn 70 cựu quan chức An ninh Quốc gia của đảng Cộng hòa

Defending Democracy Together

Dịch giả: Dương Lệ Chi

20-8-2020

Lời người dịch: Hơn 70 cựu lãnh đạo an ninh quốc gia của đảng Cộng hòa đã viết một bức thư ngỏ ủng hộ ông Joe Biden, ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ, nói rằng Tổng thống Donald Trump không thích hợp để lãnh đạo nước Mỹ, cũng như gọi ông Trump là kẻ tham nhũng, suy thoái đạo đức.

Diễn văn cựu Tổng thống Barack Obama đọc tại Đại hội đảng Dân chủ ngày 19-8-2020

Dịch giả: Bùi Như Mai

19-8-2020

Chào quý vị,

Như mọi người đã thấy, đây không phải là một đại hội đảng bình thường và cũng không phải là thời khắc bình thường. Vì vậy, tối nay, tôi muốn nói thẳng về những điều nguy hiểm trong cuộc bầu cử này. Bởi vì những gì chúng ta làm trong 76 ngày tới sẽ ảnh hưởng đến các thế hệ sau.

Vì sao một số người Mỹ gốc Việt ủng hộ Donald Trump?

The Conversation

Tác giả: Vic Satzewich

Dịch giả: Dương Lệ Chi

19-8-2020

Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫy cờ Việt Nam khi ông gặp Thủ tướng VN Nguyễn Xuân Phúc, vẫy cờ Mỹ, tại Hà Nội hồi tháng 2/2017. Nguồn: AP Photo / Evan Vucci

Các vấn đề về chủng tộc và phân biệt chủng tộc đang trỗi dậy ở Hoa Kỳ khi người Mỹ chuẩn bị bỏ phiếu vào tháng 11 năm nay.

Một khoảnh khắc cách mạng

Tác giả: David G. Marr

Dịch giả: Nguyễn Trung Kiên

19-8-2020

Tại cuộc họp của Ủy ban Quân sự Cách mạng Hà Nội của Việt Minh vào tối ngày 16 tháng 8, mọi thành viên đều đồng ý rằng thời điểm hành động quyết liệt đã đến, nhưng các hình thức và trình tự chính xác vẫn còn là một cuộc thảo luận căng thẳng đang để ngỏ. Vào thời điểm này, các bản sao Quân lệnh số 1 của Việt Minh ngày 13 tháng 8 và lời kêu gọi “đánh đuổi lũ kẻ cướp Nhật Bản” từ Tân Trào có thể đã về đến Hà Nội vào ngày 14 tháng 8, nhưng rõ ràng là bất kỳ cuộc tấn công trực tiếp nào vào quân đội Nhật được vũ trang đầy đủ trong thành phố sẽ mang tính tự sát.

Các đảng viên Cộng hòa quyết định không ủng hộ Trump

New York Times

Tác giả: Isabella Grullón Paz Jonathan Martin

Dịch giả: Trúc Lam

17-8-2020

Nhiều quan chức đảng Cộng hòa hàng đầu đã nói công khai hoặc riêng tư rằng, họ sẽ không ủng hộ cuộc tái tranh cử của tổng thống. Đây là cái nhìn về quan điểm của họ.

Cựu đệ nhất phu nhân Michelle Obama đọc diễn văn tại Đại hội đảng Dân chủ ngày 17/8/2020

New York Times

Dịch giả: Bùi Như Mai

17-8-2020

Kính thưa quý vị,

Đây là thời điểm khó khăn và mọi người có cảm nhận nó theo cách riêng của mình. Và tôi hiểu là rất nhiều người không coi TV đang chiếu chương trình đại hội đảng hoặc nói chung là không muốn dính vào chuyện chính trị. Tôi biết điều đó chứ. Nhưng hôm nay tôi lên tiếng vì tôi yêu đất nước này bằng cả trái tim mình, và tôi rất đau lòng khi thấy nhiều người khổ.

Báo cáo của Thượng viện về mối quan hệ giữa chiến dịch tranh cử của Trump với Nga năm 2016

The Hill

Tác giả: Olivia Beavers

Dịch giả: Dương Lệ Chi

18-8-2020

Một báo cáo của Ủy ban Tình báo Thượng viện vừa được công bố hôm nay, nêu chi tiết các mối quan hệ quan trọng giữa Nga và chiến dịch tranh cử của ông Trump năm 2016, đặc biệt là mối quan hệ với với Paul Manafort, cựu chủ tịch chiến dịch [tranh cử của Trump].

Thực hiện đường lối cứng rắn, Hy Lạp quay lưng lại với di dân bằng cách bỏ mặc họ trên biển

New York Times

Tác giả: Patrick Kingsley Karam Shoumali

Dịch giả: Christine Nguyễn

14-8-2020

Các di dân trên một chiếc thuyền bơm hơi hướng tới đảo Lesbos của Hy Lạp. Nguồn: Aris Messinis / AFP/ Getty Images

Nhiều người Hy Lạp thất vọng khi hàng chục ngàn người xin tị nạn sống mòn mỏi trên các hòn đảo của Hy Lạp. Bây giờ có bằng chứng cho thấy, một chính phủ bảo thủ mới có một phương pháp mới để ngăn chặn họ.

Michael Cohen dự đoán, Trump sẽ ‘không bao giờ rời nhiệm sở một cách ôn hòa’ vì ông ta sợ bị vô tù

Business Insider

Tác giả: Tom Porter

Dịch giả: Dương Lệ Chi

14-8-2020

Lời người dịch: Michael Cohen là luật sư riêng của ông Trump suốt 12 năm, từ năm 2006-2018. Ông Cohen nổi tiếng qua chuyện giúp Trump ém nhẹm các vụ bê bối tình dục, như vụ Trump quan hệ với cô Stormy Daniels, diễn viên phim người lớn, bằng cách trả cho cô $130.000 và trả $150.000 cho Karen McDougal, một người mẫu Playboy khác, để bịt miệng hai cô trước kỳ bầu cử tổng thống.

Chán ngấy với khủng hoảng liên tục, Bộ Chính trị can thiệp, buộc phải cải cách ngành điện

David Brown

12-8-2020

LTS: Bài viết sau đây của tác giả David Brown là một bản chỉnh sửa của ông dành riêng cho độc giả Việt Nam. Bài gốc của ông đăng trên trang Mongabay ngày 6/8/2020, do ông Song Phan chuyển ngữ.

Con đường nghiên cứu vaccine chống virus corona

Deutschland Radio

Dịch giả: Võ Thu Phương

9-8-2020

Lời người dịch: Thông thường, người ta phải mất nhiều năm mới tìm ra vaccine cho một loại dịch bệnh. Tuy nhiên, vẫn có những dịch bệnh hiểm nghèo và tàn khốc, con người đã không thể (hay chưa thể) tìm ra vaccine hữu hiệu, như chống lại AIDS, sốt xuất huyết, sốt rét, dịch hạch, ung thư… Lần này, nhân loại gặp may! Sau nhiều lần nghi ngờ, tuyệt vọng và bi quan, ánh sáng đã le lói ở cuối đường hầm. Đây là bản dịch thông tin tổng quan mới nhất của đài truyền thanh CHLB Đức.

Tôi (vẫn) tin tổng thống và hoàn toàn tin vào tổng thống

Washington Post

Tác giả: George T. Conway III

Dịch giả: Trúc Lam

10-8-2020

Lời người dịch: Tác giả Geroge Conway là chồng của bà Kellyanne Conway. Bà Kellyanne là cố vấn cao cấp của Trump. George Conway là luật sư nổi tiếng hơn 30 năm qua, ông tốt nghiệp cử nhân tại Đại Học Harvard và tốt nghiệp Luật tại Đại học Yale nổi tiếng.

Virus corona sẽ không bao giờ biến mất

The Atlantic

Tác giả: Sarah Zhang

Dịch giả: Trúc Lam

4-8-2020

Ảnh minh họa. Nguồn: Brian L. Frank / The New York Times / NIH / The Atlantic

Bất kể điều gì xảy ra bây giờ, virus cũng sẽ tiếp tục lây lan khắp thế giới.

Nhân kỷ niệm 75 năm ngày hai quả bom nguyên tử được ném xuống Hiroshima và Nagasaki, Nhật Bản

New York Times

Tác giả: Yoko Ogawa

Dịch giả: T.Vấn

6-8-2020

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cúi đầu trước đài tưởng niệm sau khi đọc bài diễn văn nhân kỷ niệm lần thứ 75, tưởng nhớ các nạn nhân của vụ ném bom nguyên tử tại công viên tưởng niệm Hòa Bình ở thành phố Hiroshima hôm thứ Năm 6-8-2020. Nguồn: Philip Fong/ AFP — Getty Images

Lời người dịch: Hôm 6 tháng 8 năm 2020, thế giới kỷ niệm lần thứ 75 ngày hai quả bom nguyên tử được ném xuống hai thành phố lớn của Nhật bản: Hiroshima và Nagasaki. Tưởng không cần phải nhắc lại những thiệt hại về người, của và tinh thần người dân Nhật Bản và những hệ quả tai hại khôn lường từ 75 năm qua. Điều cần nói đến là sự quên lãng của nhân lọai về một tai họa nhãn tiền, một tai họa đã xảy ra cách đây 75 năm, nhưng cũng có thể xẩy ra lần nữa vào bất cứ lúc nào và ở bất cứ nơi đâu.

Mỹ muốn lĩnh vực công nghệ không có mặt Trung Quốc

Handelsblatt

Tác giả: Moritz KochTorsten Riecke

Dịch giả: Hiếu Bá Linh

7-8-2020

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo sẽ đi châu Âu vào tuần tới

Ngoại trưởng Mỹ Pompeo sẽ đi châu Âu vào tuần tới. Ông đòi hỏi các mạng dữ liệu không có sự tham gia của các công ty Trung Quốc. Washington cũng can thiệp vào cuộc tranh luận bế tắc về mạng 5G của Đức.

Liệu một chính quyền Biden có nhu nhược hơn Trump về Trung Quốc?

The Economist

Phạm Vũ Lửa Hạ dịch

3-8-2020

Quan hệ Mỹ-Trung đã bước vào một thời kỳ mới tăm tối. Liệu điều đó có thay đổi nếu Joe Biden đắc cử tổng thống?

Chính phủ Đức cấm bán công nghệ vệ tinh laser cho Trung Quốc

Welt

Tác giả: Gerhard Hegmann

Dịch giả: Hiếu Bá Linh

2-8-2020

Berlin chặn công ty Mynaric, chuyên về công nghệ laser. Ngay lập tức, công ty đình chỉ tất cả các liên hệ kinh doanh với Bắc Kinh. Một sự kiện khá hiếm và đáng chú ý. Bây giờ, Mynaric đang hy vọng vào một khách hàng nổi tiếng khác.

John Lewis, tặng phẩm và người vạch đường cho chúng ta 

NPR

Tác giả: Barack Obama

Nhã Duy chuyển ngữ

30-7-2020

Lời người dịch: Là một trong những nhân vật cuối cùng còn sót lại của nhóm Big Six, tức sáu lãnh tụ chính yếu của phong trào dân quyền Hoa Kỳ hồi thập niên 1960, Dân Biểu John Lewis qua đời vào ngày 17/7/2020 vừa qua, hưởng thọ 80 tuổi.

Sự thống trị kinh tế của Hoa Kỳ có lẽ sắp chấm dứt

Die Zeit

Tác giả: Heike Buchter

Dịch giả: Nguyễn Văn Vui

27-7-2020

Cuộc khủng hoảng virus corona đã đem lại cho Hoa Kỳ một bài học: Người ta không thể xây dựng một mạng lưới an sinh xã hội trong vòng vài hôm được. Châu Âu, bị cho là mang tính “xã hội chủ nghĩa”, đang hưởng lợi từ hệ thống xã hội của nó.

Tình trạng phục hồi nền kinh tế của Mỹ còn đầy bất trắc

Project-Syndicate

Tác giả: Michael J. Boskin

Dịch giả: Đỗ Kim Thêm

25-6-2020

Lời người dịch: Tính đến cuối tháng 6, các thị trường Mỹ đã tuyển dụng thêm 4,8 triệu việc làm và tỷ lệ thất nghiệp đã giảm xuống còn 11,1%, đó là một tin vui, nhưng không phải là một tín hiệu cho thị trường là sẽ khởi sắc trong toàn diện.

Trật tự kinh tế thế giới: Trung Quốc đã kết thúc toàn cầu hóa như thế nào?

Spiegel

Tác giả: Henrik Müller 

Biên dịch: Vũ Ngọc Yên

26-7-2020

Trong thương mại quốc tế không chỉ nói đến sự trao đổi hàng hóa, mà còn bàn luận về sự tín nhiệm và các giá trị.

Điều mà Mike Pompeo không hiểu về Trung Quốc, Richard Nixon và chính sách đối ngoại của Mỹ

Washington Post

Tác giả: Richard Haass

Dịch giả: Trúc Lam

25-7-2020

Ngoại trưởng Mike Pompeo đã có bài phát biểu sắc bén về Trung Quốc hôm thứ Năm. Vấn đề không chỉ đơn giản là người đứng đầu về ngoại giao của đất nước điều hành không đúng thủ tục ngoại giao. Tồi tệ hơn là sự xuyên tạc về lịch sử và sự thất bại của ông ta trong việc đề xuất một con đường mạch lạc hoặc khả thi để quản lý một mối quan hệ mà hơn bất kỳ người nào khác sẽ xác định trong thời đại này.

“Cảnh sát là nhân viên bạo lực”

TAZ

Dịch giả: Vũ Ngọc Chi

26-7-2020

Lời người dịch: Bản thân mình thắc mắc, tại sao các cuộc biểu tình Black Lives Matter ở Mỹ diễn ra sau cái chết của anh George Floyd vẫn tiếp tục và chừng nào mới chấm dứt? Ngoài ra, còn có đòi hỏi cắt giảm ngân sách cảnh sát. Nhưng sau khi đọc qua bài này, thì có câu trả lời rõ ràng hơn.

Nghị trình của Joe Biden về biến đổi khí hậu và năng lượng

Long Pham. P.E.

24-7-2020

Lời tác giả: Là người làm công tác nghiên cứu khoa học, tôi không thuộc đảng phái nào để phải ràng buộc phải viết theo chủ trương của tổ chức chính trị. Tôi đã đọc và trình bày về thành tích biểu của Tổng thống Trump và bài này tôi viết về cựu Phó Tổng thống Joe Biden.

Thị trưởng các thành phố gửi thư cho hai bộ trưởng Tư pháp và An ninh Nội địa Hoa Kỳ

 

LTS: Sau khi tuyên bố là tổng thống của “luật pháp và trật tự“, ông Trump triển khai lực lượng xung kích liên bang xuống các tiểu bang, gây bất ổn gần hai tuần qua. Các đặc vụ liên bang có mặt tại các thành phố ở một số tiểu bang, đã gây thêm tình trạng căng thẳng giữa chính quyền liên bang với chính quyền các tiểu bang và thảnh phố, mặc dù lãnh đạo các tiểu bang nhiều lần lên tiếng, họ không muốn có sự hiện diện của các đặc vụ này tại các tiểu bang của họ.

Người dân Đức ngày càng muốn “xa lánh” Trung Quốc

Der Spiegel

Dịch giả: Hiếu Bá Linh

20-7-2020

Ảnh chụp màn hình bài báo của Der Spiegel, cho thấy, cảnh sát bắt những người biểu tình ở Hồng Kông

Lời người dịch: Hôm 20/7 vừa qua, tờ tuần báo Der Spiegel của Đức đã công bố kết quả thăm dò từ  Viện nghiên cứu ý kiến Civey về đường lối quan hệ của Đức với Trung Quốc. Hiện nay, đường lối “giữ một khoảng cách lớn hơn với Trung Quốc” được nhiều người dân Đức ủng hộ nhất (46%), trong khi khuynh hướng “xích lại gần hơn” chỉ chiếm 18%.

Đây là một sự thay đổi rõ rệt. Người dân Đức ngày càng muốn xa lánh Trung Quốc. Sự thay đổi này chắc chắn sẽ dẫn đến thay đổi chính sách ngoại giao của Đức đối với Trung Quốc, nhưng cần phải có một thời gian. Sau đây là bản dịch bài báo của Der Spiegel.

***

Người dân Đức đòi hỏi một khoảng cách lớn hơn với Trung Quốc

Trung Quốc kiên quyết chống lại phe đối lập ở Hồng Kông, nhưng chính phủ Đức chỉ chỉ trích một cách nhẹ nhàng. Một thăm dò của báo SPIEGEL cho thấy: Nhiều người Đức muốn có thái độ rõ ràng hơn đối với Bắc Kinh.

Nhà hoạt động nổi tiếng Hoàng Chi Phong tuyên bố rằng, anh ta sẽ ra tranh cử trong cuộc bầu cử quốc hội Hồng Kông vào tháng 9 tới, bất chấp cái gọi là luật an ninh gây tranh cãi. “Chúng tôi muốn cho cả thế giới biết rằng, chúng tôi đã quyết định không đầu hàng“, chàng trai 23 tuổi nói khi chính thức tuyên bố ứng cử hôm thứ Hai vừa qua.

Bộ trưởng Ngoại giao Đức Heiko Maas (thuộc đảng SPD) trong quá khứ cũng đã cho thấy đứng về phía Hoàng Chi Phong. Tuy nhiên, cũng vì lý do kinh tế, Chính phủ Liên bang Đức, đặc biệt là Thủ tướng Angela Merkel (thuộc đảng CDU) vẫn dè dặt chỉ trích Trung Quốc một cách rõ ràng về các hành động ở Hồng Kông. Một thăm dò của báo SPIEGEL cho thấy, nhiều người Đức muốn có lập trường rõ ràng về sự can thiệp ngày càng lớn của Bắc Kinh vào đặc khu Hồng Kông.

Trong cuộc thăm dò mới nhất của Viện thăm dò ý kiến Civey, có hơn 46% dân Đức đòi hỏi có một khoảng cách lớn hơn với Trung Quốc. Để trả lời cho câu hỏi “Bạn muốn nước Đức có đường lối chính trị nào đối với Trung Quốc?” Hơn 24% có quan điểm giữ một khoảng cách lớn hơn với Trung Quốc, thậm chí gần 22% muốn có một khoảng cách lớn hơn một cách rõ ràng.

Thăm dò của Viện Civey từ ngày 20/4 đến 19/7/2020 (tính theo phần trăm). Có 3064 người trả lời câu hỏi “Bạn muốn nước Đức có đường lối chính trị nào đối với Trung Quốc?”. Phạm vi dao động khoảng +/- 2,8 điểm phần trăm.

Khoảng 30% cho rằng, tiếp tục đường lối mềm dẻo của chính phủ Đức như trước đây là phù hợp. Có hơn 18% thậm chí ủng hộ một mối quan hệ gần gũi hơn nữa với chính phủ tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Cái gọi là luật an ninh, có hiệu lực vào cuối tháng 6 vừa qua, nhằm chống sự ly khai, phá hoại quyền lực nhà nước, khủng bố và “thông đồng bí mật” với các lực lượng ở nước ngoài mà Bắc Kinh coi là chống Trung Quốc. Đây là sự can thiệp sâu rộng nhất vào quyền tự trị của Thuộc địa cũ của Vương quốc Anh, được trả lại cho Trung Quốc vào năm 1997. Những người chỉ trích nhìn thấy, đây là một sự kết liễu nguyên tắc có giá trị trước đó là “một quốc gia, hai hệ thống“.

Trước đây một năm, các nhà hoạt động đã xông vào quốc hội Hồng Kông để phản đối một đạo luật cho phép chính quyền Hồng Kông dẫn độ những người bị Trung Quốc buộc tội sang Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Kể từ đó, ý kiến ​​của người dân Đức về quan hệ với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa cũng thay đổi: Vào cuối năm 2018, đa số người dân Đức vẫn còn tán thành mối quan hệ gần gũi với Trung Quốc, và chỉ một số ít đòi hỏi giữ một khoảng cách với Trung Quốc. Nhưng Bắc Kinh càng gây ảnh hưởng lớn ở Hồng Kông, thì tỷ lệ người dân Đức ủng hộ một đường lối cứng rắn hơn đối với Trung Quốc càng cao. Đồ thị sau đây cho thấy sự thay đổi rõ rệt:

Thăm dò của Viện Civey từ ngày 20/4 đến 19/7/2020 (tính theo phần trăm). 3064 người trả lời câu hỏi “Bạn muốn nước Đức có đường lối chính trị nào đối với Trung Quốc?”. Phạm vi dao động khoảng +/- 2,8 điểm phần trăm.

Cho đến nay Chính phủ Liên bang Đức vẫn làm ngơ về sự thay đổi trên – mặc dù những diễn biến ở Hồng Kông. Quan hệ với Trung Quốc được “đặc trưng bởi các liên hệ ‘chính trị – thương mại’ chặt chẽ, nhưng cũng có những hình dung về ‘chính trị – xã hội’ rất khác nhau, nhất là về việc tôn trọng nhân quyền và nhà nước pháp quyền“, Thủ tướng Angela Merkel phát biểu khi Đức bắt đầu đảm nhiệm vai trò Chủ tịch Hội đồng EU.

Ngay cả khi hội nghị thượng đỉnh EU-Trung Quốc vào tháng 9 tới không thể diễn ra, “chúng tôi muốn tiếp tục cuộc đối thoại cởi mở với Trung Quốc“, nữ Thủ tướng Đức tuyên bố. Ngoài ra, không có một lời chỉ trích nào khác.

Cho dù đảng SPD và một số chính trị gia liên đảng CDU/CSU (đảng của bà Merkel) muốn có những chỉ trích rõ ràng hơn gửi đến Bắc Kinh, nhưng bà Thủ tướng Merkel và Ngoại trưởng Đức Maas nhất trí với nhau rằng họ không muốn theo đuổi chính sách “tủ kính bày hàng” (đưa ra những chỉ trích) trong thời gian Đức đảm nhiệm Chủ tịch Hội đồng EU. Sự chỉ trích sẽ khó tác động tới chính phủ Trung Quốc, trong khi đó nó chứa đựng nguy cơ chia rẽ EU. Đó là lý lẽ được đưa ra.

Các đề xuất trừng phạt chống lại Trung Quốc gần đây chỉ đến từ phe đối lập.

Dân chủ và sự tử tế

Project Syndicate

Tác giả: Chris Paten

Dịch giả: Mai Vũ Phạm

20-7-2020

Rõ ràng Nga và Trung Quốc đang cố gắng làm suy yếu các nền dân chủ tự do bằng cách tấn công vào các giá trị nền tảng dù cho vẫn có những người Tây phương bênh vực họ. Các xã hội mở phải đoàn kết lại để bảo vệ những gì họ biết là đúng đắn.

Thành tích của Donald Trump về biến đổi khí hậu

Long Pham, P.E.

22-7-2020

Phỏng dịch và tóm tắt theo bài gốc của Stacy Feldman và Marianne Lavell trên Inside Climate News.

Nhiệm kỳ đầu tiên của Trump là nỗ lực giúp năng lượng hóa thạch không bị cản trở, bất chấp ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu.