Cựu chiến binh Lục quân, từng được tặng huân chương cao quý nhất, đã tự trục xuất sau gần 50 năm ở Mỹ

NPR

Tác giả: Juliana Kim

Trúc Lam chuyển ngữ

24-6-2025

Đối với Sae Joon Park, cựu chiến binh 55 tuổi của Lục quân Hoa Kỳ, đây là khoảnh khắc khó khăn nhất trong cuộc đời mình. Không phải bị bắn trong khi chiến đấu. Không phải những năm tháng chiến đấu với chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương hoặc nghiện ngập. Không phải nhà tù. Mà đó là rời khỏi nước Mỹ, một đất nước mà ông coi là quê hương trong gần năm thập niên [sống ở đây].

Chính thể ấy là chính thể gì?

International Rivers

Đoàn Bảo Châu dịch

24-6-2025

Lời người dịch: Một chính thể bỏ tù tới 6 nhà hoạt động môi trường. Theo một suy luận đơn giản nhất, một chính thể bỏ tù những con người tử tế, sống với lý tưởng bảo vệ môi trường sống trong sạch thì chính thể ấy là chính thể gì? Không một lời biện minh nào giá trị trong những trường hợp thế này.

Chúng ta không biết cuộc chiến này sẽ đi về đâu

New York Times

Tác giả: W.J. Hennigan

Cù Tuấn biên dịch

22-6-2025

Sau nhiều ngày cân nhắc công khai về việc có nên tham gia cùng Israel trong chiến dịch quân sự chống lại Iran hay không, hôm thứ Bảy Tổng thống Trump đã chỉ đạo quân đội Mỹ thực hiện một cuộc tấn công phức tạp vào ba địa điểm hạt nhân của quốc gia này bằng một số máy bay chiến đấu và tàu ngầm của Mỹ.

Musk cáo buộc trợ lý của Trump phạm tội liên bang khi mối bất hòa bùng nổ

Daily Beast

Tác giả: Farrah Tomazin

Dương Lệ Chi dịch

21-6-2025

Tóm tắt: Cựu giám đốc của Bộ Hiệu quả Chính phủ gia tăng các cuộc tấn công vào nhân viên Nhà Trắng Sergio Gor.

Gia đình Trump thu 5 triệu Mỹ kim từ thỏa thuận cấp phép ở Việt Nam

The-Shiv

Trúc Lam dịch

19-6-2025

Một dự án sân golf và khu nghỉ dưỡng mang thương hiệu Trump ở miền Bắc Việt Nam được báo cáo đã thu về 5 triệu Mỹ kim cho gia đình Trump, trong đó 4 triệu Mỹ kim đã được chi trả, theo thông tin tiết lộ với Văn phòng Đạo đức Chính phủ Hoa Kỳ (US Office of Government Ethics). Xem nguồn: https://oge.app.box.com/s/k0hxcezgk7j1cyqoue16cillsi9srmfu

Việt Nam: Hãy trả tự do cho nhà báo nổi tiếng, sức khỏe đang gặp nguy hiểm 

Human Rights Watch

Dương Lệ Chi dịch

20-6-2025

Tóm tắt: Lê Hữu Minh Tuấn đang gặp vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe

Lãnh đạo hàng đầu Việt Nam dự định thăm Mỹ khi hạn chót áp thuế đang đến gần

Bloomberg

Tác giả: Francesca Stevens Nguyen Dieu Tu Uyen 

Cù Tuấn biên dịch

20-6-2025

Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Tô Lâm đang chuẩn bị thực hiện chuyến công du đến Hoa Kỳ vài tuần tới, trong bối cảnh hai bên đang nỗ lực hoàn tất một thỏa thuận thương mại trước khi Tổng thống Donald Trump tăng thuế, theo những người am hiểu vấn đề.

Chiến tranh Israel — Iran: “Giờ đây, với Trump vấn đề là giữ thể diện”

Spiegel

Nicola Abé Maximilian Popp phỏng vấn John Bolton

Nguyễn Văn Vui chuyển ngữ

18-6-2025

John Bolton từng là cố vấn An ninh Quốc gia dưới thời Donald Trump, nhưng sau đó lên tiếng chỉ trích Trump. Trong cuộc trò chuyện này, Bolton nói về khả năng Mỹ tham chiến và liệu chế độ tại Tehran có thể bị lật đổ hay không.

Lãnh đạo phe đối lập kêu gọi Thủ tướng Thái Lan giải tán Quốc hội và tái lập Chính phủ

The Nation

Dương Lệ Chi dịch

19-6-2025

Ông Natthaphong Ruengpanyawut (trái), lãnh đạo đảng Nhân Dân, kêu gọi Thủ tướng Thái Lan giải tán quốc hội. Nguồn: The Nation

Lãnh đạo Đảng Nhân dân yêu cầu giải tán quốc hội và kêu gọi tái lập chính phủ sau khi đoạn ghi âm bị của [Thủ tướng] Paetongtarn và [Chủ tịch Thượng viện] Hun Sen bị rò rỉ, gây ra một cuộc khủng hoảng chính trị.

Fallujah bên bờ Thái Bình Dương: Cuộc trình diễn của Trump tại Los Angeles

Nguyễn Thanh Việt

Tino Cao dịch

18-6-2025

Lời người dịch: Bài viết tiếng Việt dưới đây là bản dịch của mình, từ bài báo tiếng Pháp “Falloujah-sur-le-Pacifique: le show de Trump à Los Angeles”, đăng trên Le Nouvel Observateur ngày 16.6.2025: https://www.nouvelobs.com/monde/20250616.OBS105002/falloujah-sur-le-pacifique-le-show-de-trump-a-los-angeles.html

Brad Lander, ứng cử viên thị trưởng TP New York bị các viên chức giấu mặt bắt giữ tại tòa án di trú

Independent

Tác giả: Alex Woodward

Trúc Lam chuyển ngữ

17-6-2025

Ông Brad Lander, kiểm toán viên được dân bầu của Thành phố New York đã bị các đặc vụ liên bang bắt giữ tại tòa án di trú ở Manhattan ngày 17-6-2025. Nguồn: AP

Tóm tắt: Cơ quan giám sát tài chính của thành phố bị các viên chức giấu mặt tấn công ở Manhattan

Xông vào các bậc thềm của Điện Capitol: Tại sao tôi bị bắt cùng với các cựu chiến binh khác để phản đối Trump

HuffPost

Tác giả: Katie Bauer

Trúc Lam dịch

15-6-2025

LGT của Tiếng Dân: Vào chiều thứ Sáu ngày 13-6-2025, tức trước ngày diễu binh kỷ niệm 250 năm thành lập Quân đội Mỹ, trùng với ngày sinh nhật của ông Trump, một nhóm cựu chiến binh đã xuất hiện tại điện Capitol để biểu tình phản đối.

Sự tương đồng giữa Putin và Trump thật đáng ngại

Tác giả: Michael McFaul

Dương Lệ Chi dịch

13-6-2025

Lời giới thiệu: Michael McFaul là giáo sư khoa học chính trị của trường Đại học Stanford, nơi ông giữ chức giám đốc Trung tâm Dân chủ Phát triển và Pháp quyền của trường đại học này. GS McFaul cũng là cựu Đại sứ thứ 7 của Mỹ tại Nga và là một trong những kẻ thù không đội trời chung với Putin. Năm 2018, tại hội nghị thượng đỉnh Trump – Putin ở Helsinki, Putin yêu cầu Trump bắt GS McFaul giao cho Nga để Putin thẩm vấn. May mắn thay, quyết định đó đã không được thực hiện.

Không chỉ diễn hành, tuần này Trump đã chính trị hóa quân đội

BBT Washington Post

Trúc Lam chuyển ngữ

14-6-2025

LGT của Tiếng Dân: Khác với quân đội của các nước độc tài, quân đội Mỹ không làm chính trị, quân nhân Mỹ không được ủng hộ bất kỳ đảng phái nào. Khi một sĩ quan Mỹ tuyên thệ, họ giơ tay thề trung thành với Hiến pháp Mỹ, tức trung thành với người dân, chứ không trung thành với bất kỳ tổng thống nào.

Các cuộc biểu tình ‘Ngày Không Vua’ phản đối Trump được lên kế hoạch trên toàn quốc, trùng với cuộc diễn hành quân sự

NPR

Tác giả: Ayana Archie

Dương Lệ Chi dịch

14-6-2025

Khoảng 2.000 cuộc biểu tình “Ngày Không Vua” (No Kings) được lên kế hoạch vào thứ Bảy [ngày 14-6-2025] để đáp trả kế hoạch tổ chức một cuộc diễn hành quân sự quy mô lớn của chính quyền Trump vào cuối tuần này, một nhà tổ chức sự kiện nói với NPR.

Một số người đặt câu hỏi cho AI Chatbot, câu trả lời khiến họ rơi vào vòng xoáy vô định

New York Times

Tác giả: Kashmir Hill

Cù Tuấn biên dịch

13-6-2025

Tóm tắt: Các chatbot AI tạo ra đang đi sâu vào những âm mưu và ủng hộ các hệ thống niềm tin hoang dã, huyền bí. Đối với một số người, các cuộc trò chuyện với công nghệ AI có thể làm thực tế bị bóp méo một cách sâu sắc.

Phát biểu của ông Newsom, Thống đốc California: Nền dân chủ của chúng ta đang ở ngã ba đường

Gavin Newsom

Trúc Lam chuyển ngữ

11-6-2025

Nếu một số người trong chúng ta có thể bị bắt cóc trên đường phố nhưng không cần lệnh, mà chỉ dựa trên sự nghi ngờ hoặc màu da, thì không ai trong chúng ta được an toàn.

Tôi muốn nói đôi lời về những sự kiện diễn ra trong vài ngày qua.

Trung Quốc đã đánh bại Trump như thế nào, ngay cả trước khi thương chiến bắt đầu

Financial Times

Tác giả: Alan Beattie

Cù Tuấn biên dịch

11-6-2025

LGT: Hầu hết người Việt trong và ngoài nước đều không muốn nhìn thấy Trung Quốc thắng, thế nhưng các quyết định của Trump và những người tham mưu cho ông ta, dường như cho thấy kết quả ngược lại. Họ đã và đang giúp cho Tập Cận Bình và Trung Quốc nhiều hơn, nhất là khi thế giới càng ngày càng xa lánh Mỹ bởi chính quyền Trump đang tạo ra thêm nhiều kẻ thù cho nước Mỹ. Kể cả bạn bè và đồng minh cũng quay lưng lại với Mỹ. 

***

Tóm tắt: Bắc Kinh đã sử dụng biện pháp kiểm soát đất hiếm để giành chiến thắng trong những cuộc giao tranh đầu tiên của cuộc chiến thương mại.

Trong bộ phim đình đám ‘The Princess Bride’, người hùng Westley đã lừa một nhân vật phản diện, Vizzini, tự tử trong một cuộc đấu trí. Vizzini phải lựa chọn giữa hai cốc rượu, một trong số đó Westley nói là có thuốc độc. Trên thực tế, cốc của Westley cũng có thuốc độc như cốc kia, nhưng anh vẫn sống sót: Westley đã dành nhiều năm để xây dựng khả năng miễn dịch với chất độc. Thông qua quá trình chuẩn bị lâu dài và cẩn thận, Westley đã giành chiến thắng trong cuộc đấu trí trên, từ lâu trước khi nó bắt đầu.

Thay thế Westley bằng Tập Cận Bình & Vizzini bằng Donald Trump, và các cuộc đàm phán thương mại Mỹ – Trung tuần này tại London trở nên có ý nghĩa hơn nhiều. Chúng không kết thúc bằng việc Mỹ chết ngay lập tức, nhưng không còn xa nữa. Các bên đã nhất trí về một khuôn khổ hợp tác mơ hồ đến mức buồn cười, với việc Mỹ yêu cầu hợp tác để ký kết thỏa thuận (thông qua hình thức bắt tay vào cuối cuộc họp) — một hoạt động mà Donald Trump, như thực tế đã xảy ra, nổi tiếng là kém cỏi.

Trump cũng không giỏi đàm phán. Bắc Kinh là bên chiến thắng rõ ràng trong những cuộc giao tranh ban đầu này. Trump hiện đã dỡ bỏ hầu hết các mức thuế trừng phạt cực kỳ nghiêm khắc mà ông đã áp đặt đối với Trung Quốc kể từ khi nhậm chức. Lần này, ông nhận lại được là Trung Quốc hứa sẽ dỡ bỏ các hạn chế đối với xuất khẩu đất hiếm mà họ đã áp dụng vào ngày 4 tháng 4, theo yêu cầu của cố vấn kinh tế trưởng Kevin Hassett.

Như tôi đã viết gần đây, quyết định của Trung Quốc hồi tháng 4 nhằm cắt giảm xuất khẩu một số khoáng sản đất hiếm là một đòn tấn công chính xác hơn nhiều so với các hạn chế rải rác không hiệu quả trước đây. Các hạn chế vào đầu những năm 2010 đã bị vô hiệu hóa do sự mở rộng sản xuất khoáng sản ra bên ngoài Trung Quốc và thông qua hoạt động buôn lậu của các công ty khai thác và chế biến khét tiếng vô luật pháp của nước này.

Đòn hạn chế mới nhất tập trung vào các nguyên tố đất hiếm “nặng” ít phổ biến hơn như dysprosi, vốn không có nhà sản xuất đối thủ lớn nào bên ngoài Trung Quốc và giá của chúng tăng vọt sau khi các biện pháp kiểm soát được công bố. Kể từ những năm 2010, Bắc Kinh đã siết chặt hoạt động sản xuất và buôn lậu đất hiếm tự phát. Sản xuất bởi một số ít công ty do nhà nước kiểm soát chặt chẽ thống trị và các biện pháp kiểm soát mới nhất được áp dụng thông qua cấp phép xuất khẩu “sử dụng kép” đối với các sản phẩm được sử dụng trong sản xuất quốc phòng. Điều này giúp chính quyền Trung Quốc kiểm soát chuỗi cung ứng dễ dàng hơn nhiều.

Nhà nước Trung Quốc chắc chắn có những vấn đề riêng về phán đoán và phối hợp. Các biện pháp kiểm soát đất hiếm của họ đang đe dọa các nền kinh tế mà Bắc Kinh đang cố gắng kéo ra khỏi quỹ đạo của Mỹ. Các nhà sản xuất ô tô châu Âu đã phàn nàn rất nhiều.

Việc xa lánh tất cả những người mua đất hiếm là rủi ro về mặt chính trị, nhưng ít nhất Trung Quốc cũng đang phân biệt phần nào giữa các công ty châu Âu và các công ty Mỹ. Các nhà cung cấp cho Volkswagen, công ty có hơn 30 nhà máy tại Trung Quốc, nằm trong số những công ty đầu tiên nhận được giấy phép mua đất hiếm. Bắc Kinh đang cố gắng ngăn cản năng lực của chính quyền Trump nhưng không tạo ra quá nhiều rào cản cho thế giới.

Mặc dù vũ khí của Mỹ rất mạnh, nhưng lại khó nhắm mục tiêu chính xác hơn. Cũng giống như Vương quốc Anh đã sai lầm khi tin rằng thâm hụt thương mại của mình với EU đã mang lại cho họ vũ khí Brexit siêu cường để tiếp cận người tiêu dùng Anh, Trump nghĩ rằng thuế quan mang tính cấm đoán đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc sẽ khiến Bắc Kinh phải khuất phục.

Không còn nghi ngờ gì nữa, Trung Quốc dễ bị tổn thương, khi vẫn phụ thuộc vào nhu cầu ở nước ngoài bằng cách bám vào mô hình tăng trưởng hướng đến xuất khẩu truyền thống của mình. Nhưng các mức thuế không có mục tiêu của Trump có nghĩa là các công ty Mỹ có nguy cơ mất các đầu vào công nghiệp quan trọng, cũng như các kệ hàng tại các siêu thị có khả năng trống rỗng, không có hàng tiêu dùng.

Đối với các nỗ lực của chính Mỹ nhằm sử dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu để kìm hãm nền kinh tế Trung Quốc, các công cụ của họ đã chứng minh là quá dễ dàng để lách luật. Chính quyền của Joe Biden đã sử dụng các hạn chế đối với công nghệ của Mỹ và đầu tư ra nước ngoài để làm chậm sự phát triển công nghệ của Trung Quốc trong lĩnh vực bán dẫn và các lĩnh vực khác, và dựa vào các đồng minh để làm điều tương tự.

Chúng thực sự không hiệu quả. Trung Quốc đã nhanh chóng phát triển công nghệ chip của riêng mình. Tương tự như vậy, không có khả năng các hạn chế gần đây của Trump đối với việc xuất khẩu phần mềm chip sẽ cho phép Mỹ giành lại được thị phần đã mất vào tay Trung Quốc.

Nỗ lực của Trump nhằm đấu tranh trên lập trường của chính Trung Quốc về việc kiểm soát các đầu vào quan trọng bằng cách hạn chế xuất khẩu etan, một loại khí được sử dụng trong ngành công nghiệp hóa chất, có nhiều khả năng gây thiệt hại cho các công ty của nước này và các công ty của các đồng minh. Mỹ vẫn có một số vũ khí cực kỳ mạnh mẽ, chẳng hạn như hạn chế quyền truy cập vào hệ thống thanh toán đô la toàn cầu, nhưng việc sử dụng chúng trên quy mô lớn vẫn chưa được kiểm chứng.

Chiến thắng của một Westley điềm tĩnh, tính toán trước Vizzini khoa trương, ngu ngốc thực sự là một khoảnh khắc tuyệt vời trong điện ảnh. Nếu Trump muốn giành chiến thắng trong vòng đấu tiếp theo, ông ta sẽ phải đánh giá vũ khí mà mình có và triển khai chúng chính xác hơn nhiều. Lịch sử không cho thấy đây là một kết quả có thể xảy ra.

Kẻ hèn nhát gây chiến chống lại nước Mỹ

Tác giả: Robert Reich

Trúc Lam chuyển ngữ

10-6-2025

Tóm tắt: Trump muốn người Mỹ trở nên bạo lực. Chúng ta sẽ kiên định.

Xung đột giữa Trump và Musk: “Cả hai đều mắc kẹt trong một thế ôm chặt chết người”

Spiegel

Jan Petter phỏng vấn Quinn Slobodian

Nguyễn Văn Vui chuyển ngữ

8-6-2025

Cuộc đối đầu giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Elon Musk không chỉ đơn thuần là va chạm của hai cái tôi – cả hai phụ thuộc lẫn nhau. Nhưng theo Quinn Slobodian, nhà sử học người Canada, kẻ thua cuộc đã sớm lộ diện.

Tại sao ông nội của ông Trump bị trục xuất khỏi Đức

Stern

Tác giả: Lennard Worobic

Lưu Thủy Hương dịch

7-6-2025

Lời bình của nhà thơ Thận Nhiên: Ông nội của tổng thống Donald Trump, là Friedrich Trump, là di dân đến Mỹ từ nước Đức, từng bị trục xuất khỏi nước Đức vào năm 1905 vì tội trốn nghĩa vụ quân sự như cháu nội Donald Trump của ông ấy từng bị miễn dịch 5 lần, không được đi lính hòng phục vụ đất nước, vì bệnh gai gót chân trong thời chiến tranh Việt Nam sau này.

Musk đấu với Trump: Một trận đấu lớn và đẹp

Robert Reich

Dương Lệ Chi chuyển ngữ

6-6-2025

Tôi đang cố gắng không tỏ ra quá vui mừng về chương trình truyền hình thực tế mới, có sự tham gia của Elon và Donald, nhưng cuộc đối thoại thật sự không thể tưởng tượng được (mà tôi trích dẫn nguyên văn nhưng sắp xếp câu nói của họ theo thứ tự có vẻ như theo ý muốn của nó).

Hãy thức tỉnh và ngửi mùi thối nát

Paul Krugman

Trúc Lam chuyển ngữ

6-6-2025

Ảnh minh họa về con quái vật đang tiêu diệt hoàng đế. Musk, hoặc có thể là Trump. Ai có thể biết được? Nguồn: Dccomics

Tóm tắt: Chúng ta đã sa ngã đến mức nào, ngã nhanh như thế nào

DJ Timofeev bị nghi là người đã phá hủy máy bay ném bom của Putin

Bild

Tác giả: Markus Langner

Van Man chuyển ngữ

3-6-2025

Trước đây anh ta là DJ (người phối nhạc). Giờ đây anh ta “quay” cả máy bay ném bom của Nga! Một cựu DJ nổi tiếng người Ukraine được cho là người đứng sau “Chiến dịch Mạng Nhện” nhằm tấn công các căn cứ không quân của Putin ở Nga.

Chúng ta không còn là một quốc gia nghiêm túc nữa

Tác giả: Paul Krugman

Trúc Lam chuyển ngữ

3-6-2025

Tác giả: Paul Krugman là giáo sư kinh tế người Mỹ và là giáo sư của các vị giáo sư kinh tế nổi tiếng như Richard Baldwin, Gordon Hanson, Matthew Slaughter… Giáo sư Krugman từng giảng dạy tại các trường đại học nổi tiếng ở Mỹ như Princeton University, MIT, Yale University… Ông từng nhận được các giải thưởng cao quý cho những đóng góp của mình vào nền kinh tế thế giới, trong đó có giải Nobel Kinh tế hồi năm 2008. Sau đây là bài viết của GS Paul Krugman:

Một cuộc đột kích kinh hoàng sâu bên trong nước Nga đã viết lại các quy tắc của chiến tranh

Economist

Cù Tuấn, biên dịch

2-6-2025

Các máy bay ném bom chiến lược nằm sâu trong lãnh thổ Nga bị các drone của Ukraine tấn công. Nguồn: AP

Tóm tắt: Các cuộc tấn công liều lĩnh của Ukraine đã gây thiệt hại cho hơn 40 máy bay ném bom chiến lược của Nga.

Âm mưu giết người qua cuộc hẹn hò mù quáng? Kẻ ném bom của Putin có thể đã sa vào “bẫy mật ong”

Bild

Tác giả: Judith Görs

Van Man lược dịch

30-5-2025

Tại Nga đang lan truyền nhiều đồn đoán dữ dội xung quanh vụ ám sát chết người nhắm vào Zaur Gurzijew vào đêm thứ Tư, rạng sáng thứ Năm. Viên sĩ quan cấp cao người Nga – người từng ra lệnh ném bom thành phố Mariupol của Ukraine hồi năm 2022 gây ra cái chết của 8000 người – dường như đã trở thành nạn nhân của một vụ gián điệp tình dục, hay còn gọi là “bẫy mật ong”.

Chuyến đi nước Việt Đàng Trong năm 1792-1793 (Phần cuối)

Tác giả: Sir John Barrow

Hồ Bạch Thảo biên dịch

28-4-2025

Tiếp theo phần 1phần 2phần 3phần 4phần 5phần 6phần 7phần 8phần 9phần 10

Chương 11: Ưu điểm về giao dịch thương mại với nước Việt Đàng Trong