Việt Nam, Trung Quốc và việc chuyển hướng hàng hóa: Khi nhận thức quan trọng như thực tế

Fulcrum

Tác giả: Nguyễn Khắc Giang

Cù Tuấn, chuyển ngữ

26-11-2024

Tóm tắt: Thặng dư thương mại ngày càng tăng của Việt Nam với Mỹ cho thấy rõ ràng rằng Trung Quốc sử dụng Việt Nam như một cửa sau để né thuế quan của Mỹ. Việc chuyển hướng hàng hóa như vậy thực sự thấp hơn so với tưởng tượng. Với nhận thức chi phối chính trị, Việt Nam có khả năng vẫn nằm trong tầm ngắm của chính quyền Trump.

Nghiên cứu về “Mặt trận Thống nhất” Trung Quốc đang xâm nhập vào Đức: Dấu vết dẫn đến Tòa Thị chính Cologne

NTV

Tác giả: Markus Frenzel 

Việt Hùng chuyển ngữ

14-10-2024

Thị trưởng Cologne, bà Henriette Reker (phải) chụp ảnh tại Bắc Kinh với ông Lu Wei, từng là Giám đốc Cục Quản lý Không gian mạng Trung Quốc và là quan chức cấp cao trong ban tuyên truyền của đảng CSTQ. Bên trái là Chu Mạnh, người kết nối của “Mặt trận Thống nhất”. Nguồn: NTV

Vụ thanh trừng quân đội khiến vợ của Tập trở thành tâm điểm chú ý

Nghiên cứu Quốc tế

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

16-7-2024

Đang có nhiều đồn đoán về việc liệu Bành Lệ Viện có đang giúp Tập Cận Bình kiểm soát quân đội Trung Quốc hay không.

Trong lúc nhà lãnh đạo tối cao Trung Quốc Tập Cận Bình giải quyết “những thách thức phức tạp” mà các chỉ huy quân sự hàng đầu của ông gây ra, có lẽ ông sẽ dựa nhiều hơn vào một phụ tá lâu năm là người vợ Bành Lệ Viện.

Hai diễn biến gần đây đã gợi ý về điều này. Đầu tiên là việc khai trừ hai cựu Bộ trưởng Quốc phòng khỏi Đảng Cộng sản Trung Quốc và sau đó là việc bổ nhiệm tân Bộ trưởng Quốc phòng.

Quyết định khai trừ Ngụy Phượng Hòa và người kế nhiệm Lý Thượng Phúc đã được đoán trước từ lâu; cả hai đã ngừng xuất hiện trước công chúng từ năm ngoái.

Khi Tập, 71 tuổi, lên đảm nhận các chức vụ Chủ tịch nước và Tổng Bí thư đảng cách đây 12 năm, Ngụy, 70 tuổi, đã trở thành thành viên của Quân ủy Trung ương, cơ quan hàng đầu giám sát Quân đội Giải phóng Nhân dân. Ngụy đã phục vụ hai nhiệm kỳ 5 năm. Và Lý, 66 tuổi, người kế nhiệm Ngụy ở vị trí Bộ trưởng Quốc phòng vào tháng 3/2023, cũng là thành viên Quân ủy Trung ương.

Vụ khai trừ Ngụy và Lý chỉ là vụ việc mới nhất trong một loạt các cuộc thanh trừng của Tập nhắm vào quân đội đầy quyền lực của Trung Quốc. Nhưng về cơ bản, hai người này khác với những nhân vật quân đội nặng ký khác đã trở thành nạn nhân của chiến dịch chống tham nhũng đặc trưng của Tập: Cả hai đều được đích thân Tập bổ nhiệm làm Bộ trưởng Quốc phòng.

Các cuộc thanh trừng này phản ánh sự lo lắng của Tập khi ông vẫn phải chật vật kiểm soát quân đội sau 10 năm cố gắng. Dù đã củng cố đáng kể quyền lực của mình, nhưng ông vẫn lo ngại về sự thiếu trung thành của quân đội.

Hồi tháng 6, Tập lưu ý rằng “quân đội Trung Quốc đang phải đối mặt với những thách thức phức tạp trong công tác chính trị,” nhấn mạnh đến “lòng trung thành chính trị” của quân đội. Khi đó, ông đang phát biểu tại Hội nghị Công tác Chính trị của Quân ủy Trung ương ở Diên An, một căn cứ cách mạng cũ ở tỉnh Thiểm Tây.

Diễn biến thứ hai chỉ ra vai trò cố vấn của Bành Lệ Viện có liên quan trực tiếp đến chức vụ của bà, một cựu ca sĩ ngôi sao trực thuộc quân đội. Gần đây, bà đã trở thành tâm điểm chú ý và nhận được nhiều sự quan tâm của truyền thông nhà nước.

Ca sĩ Bành Lệ Viện đóng vai trò lớn trong việc đưa Tập Cận Bình lên vị trí đứng đầu trong hệ thống cấp bậc chính trị, đảng, và quân đội Trung Quốc. (Hình ảnh từ CCTV)

Trong một động thái bất thường, Ngoại trưởng Vương Nghị, một thành viên của Bộ Chính trị đầy quyền lực, đã ca ngợi “ngoại giao đệ nhất phu nhân” vào tháng 5 khi Tập thực hiện chuyến công du Pháp, Serbia, và Hungary, cùng với Bành.

Dẫn lời Vương, hãng tin Tân Hoa Xã của nhà nước Trung Quốc đưa tin rằng “ngoại giao đệ nhất phu nhân” là một “điểm nhấn” trong chuyến công du châu Âu ba nước của Tập.

Liên tục sử dụng danh hiệu “giáo sư” để gọi Bành – một thuật ngữ thường được dùng để chỉ những nhân vật nổi tiếng trong giới âm nhạc Trung Quốc – Tân Hoa Xã nói rằng bà đã cùng chồng tham dự hơn 20 sự kiện trong chuyến thăm, giao lưu với vợ của lãnh đạo ba nước châu Âu, cùng nhiều phụ nữ và học sinh.

Tân Hoa Xã cũng lưu ý rằng Bành đã được mời tới trụ sở của UNESCO ở Paris để nhận bằng khen danh dự ghi nhận vai trò đặc phái viên của cơ quan Liên Hiệp Quốc vì sự tiến bộ của giáo dục dành cho phụ nữ và trẻ em gái.

Bản tin nói thêm rằng chính sách ngoại giao quyến rũ của Bành “đóng vai trò tích cực” trong việc nâng cao thiện chí của công chúng nước ngoài đối với Trung Quốc và thúc đẩy quyền lực mềm của nước này.

Brigitte Macron, Emmanuel Macron, Tập Cận Bình, và Bành Lệ Viện chụp ảnh ở Paris, Pháp. Truyền thông nhà nước Trung Quốc sau đó đã ca ngợi “chính sách ngoại giao đệ nhất phu nhân” của bà Bành. © Reuters

Khi bà kết hôn với Tập vào năm 1987, Bành đã là một ngôi sao nổi tiếng ở Trung Quốc. Sau khi giữ chức vụ Trưởng Đoàn Văn công của Tổng cục Chính trị Quân Giải phóng, bà được thăng chức Viện trưởng Viện Nghệ thuật Quân Giải phóng vào năm 2012.

Hồ sơ của Bành đã được chú ý nhiều hơn sau một bài viết đăng trên một tờ báo Hong Kong trước chuyến công du châu Âu của Tập. Đầu tháng 5, Tinh Đảo nhật báo đưa tin đệ nhất phu nhân đã trở thành thành viên ủy ban kiểm tra và đánh giá của Quân ủy Trung ương.

Bài báo được công bố cùng với một bức ảnh lan truyền trên mạng xã hội ghi lại cảnh Bành, 61 tuổi, mặc quân phục, đang thanh tra một cơ sở giáo dục quân sự. Điều này đã làm dấy lên suy đoán rằng Bành, người bắt đầu sự nghiệp quân sự vào năm 1980 và vẫn còn là một sĩ quan quân đội tại ngũ, hiện đang ở vị trí có thể ảnh hưởng đến vấn đề nhân sự của quân đội.

Một số thay đổi nhân sự gần đây phù hợp với giả thuyết này. Chẳng hạn như trường hợp của Đổng Quân, người được chọn để thay thế cựu Bộ trưởng Quốc phòng bị thất sủng Lý Thượng Phúc. Sinh năm 1961, Đổng là cựu sĩ quan hải quân đầu tiên đảm nhiệm chức vụ Bộ trưởng Quốc phòng.

Người ta suy đoán rằng Đổng nằm trong số những người thân thiết với Bành vì cả hai đều là người gốc Sơn Đông.

Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Đổng Quân duyệt đội danh dự trong khuôn khổ Đối thoại Bộ trưởng Quốc phòng Singapore-Trung Quốc lần thứ ba tại Bộ Quốc phòng Singapore, ngày 30/05. © Reuters

Vốn dĩ, lục quân có truyền thống mạnh hơn các nhánh khác của Quân đội Giải phóng Nhân dân.

Là một phần trong nỗ lực xây dựng quân đội cho kỷ nguyên mới, Tập hiện đang ưu tiên Quân chủng Tên lửa, lực lượng được thành lập với tư cách kế thừa Quân đoàn Pháo binh số 2 và một sư đoàn liên quan đến vệ tinh. Đây là lý do tại sao Tập lại quyết định thăng chức Bộ trưởng Quốc phòng cho Ngụy Phượng Hòa và Lý Thượng Phúc, vốn có liên hệ với Quân chủng Tên lửa.

Tuy nhiên, hóa ra nhiều cá nhân có liên quan đến Quân chủng Tên lửa lại là những kẻ tham nhũng và thiếu trung thành với Tập.

Ngoài ra, cũng có nghi ngờ rằng thông tin mật liên quan đến quân đội Trung Quốc có lẽ đã bị rò rỉ ra bên ngoài thông qua người thân của hai người này, hiện đang cư trú ở nước ngoài.

Cân nhắc đến những việc này, việc Tập loại bỏ hai vị cựu Bộ trưởng Quốc phòng là điều đương nhiên.

Nhưng người đứng đầu mới, Đổng Quân, và quan trọng là việc ông xuất thân từ hải quân, đang gây ra hỗn loạn. Dù hải quân đóng một vai trò quan trọng trong chiến lược Đài Loan của Trung Quốc, nhưng vẫn đang có sự phản đối trước thay đổi nhân sự chưa từng có ở cấp cao nhất trong quân đội.

Người ta suy đoán rằng khi Tập thực hiện những thay đổi nhân sự chủ chốt trong quân đội, ông sẽ thông qua vợ mình để lựa chọn những nhân vật mà ông có thể hoàn toàn tin tưởng về lòng trung thành.

Điều này khiến nội bộ đảng lo ngại rằng vợ của lãnh tụ tối cao đang can thiệp vào chính trị.

Giang Thanh, vợ của Mao Trạch Đông, người sáng lập ra “Trung Quốc mới,” hay nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, là một nữ diễn viên. Nhưng bà đã bị kết án là thành viên của Tứ nhân bang cầm đầu Cách mạng Văn hóa 1966-1976. Sau khi bị kết án tử hình, cuối cùng bà đã chọn cách tự sát.

Trong khi Mao được cho là cảnh giác với tham vọng chính trị của Giang, thì Tập lại tin tưởng vợ sẽ giúp ông thực hiện tham vọng chính trị của mình. Nguyên nhân là do Bành đã đóng một vai trò quan trọng ở hậu trường trong quá trình chồng bà trở thành nhà lãnh đạo hàng đầu của Trung Quốc.

Để hiểu được điều này, chúng ta cần quay lại đầu thập niên 2000, khi Tập vẫn còn là quan chức cấp cao của tỉnh Chiết Giang. Câu chuyện bắt đầu từ những người tiền nhiệm của Tập, Hồ Cẩm Đào và Giang Trạch Dân. Dù đã trao cho Hồ chức vụ Tổng Bí thư vào năm 2002 và Chủ tịch nước vào năm 2003, Giang vẫn giữ chức Chủ tịch Quân ủy Trung ương mãi cho đến năm 2004. Bằng cách không từ bỏ chức vụ hàng đầu quân đội, Giang vẫn tiếp tục là nhà lãnh đạo tối cao của Trung Quốc trên thực tế.

Một trong những điểm đến yêu thích của Giang là khu vực xung quanh Tây Hồ, một danh lam thắng cảnh và là Di sản Thế giới được UNESCO công nhận ở Hàng Châu, thủ phủ tỉnh Chiết Giang. Ông có thói quen tổ chức những bữa tiệc nhỏ ở đó.

Các ca sĩ ngôi sao của Đoàn Văn công từng được mời tham dự những sự kiện như vậy. Ca sĩ mà Giang yêu thích không phải là Bành, nhưng là một nữ ca sĩ cũng nổi tiếng không kém.

Nữ ca sĩ này đã mời đồng nghiệp Bành đến dự tiệc. Đương nhiên, Bành đã kể lại cho chồng biết về sự kiện này và họ đã tham dự cùng nhau.

Trước đó, Giang không biết rõ về Tập nhưng nhờ bữa tiệc này ông đã hiểu hơn về Tập. Mối liên hệ giữa hai người – do Bành tạo điều kiện – sẽ tiếp tục đóng một vai trò cực kỳ quan trọng giúp đưa Tập trở thành nhà lãnh đạo hàng đầu của Trung Quốc vào năm 2012.

Bành cũng có những đóng góp đằng sau hậu trường cho chính sách ngoại giao của Tập, đặc biệt là đối với Nhật Bản.

Tháng 11/2009, vợ của Phó Chủ tịch Tập khi đó đã đến Nhật Bản để tham dự một loạt các buổi biểu diễn kinh kịch Trung Quốc của Đoàn Văn công thuộc Tổng cục Chính trị Quân Giải phóng.

Vở “Vịnh Hoa Mộc Lan” đã được ra mắt tại Nhật Bản tại Đại học Gakushuin ở Tokyo. Các nghệ sĩ từ Nhật Bản và Trung Quốc đã tham gia diễn xuất và Bành chính là giám đốc nghệ thuật của đoàn kịch Trung Quốc.

Để kết thúc màn trình diễn, Bành, một giọng nữ soprano, đã song ca bài hát tiếng Nhật “Shiki no Uta” (Khúc ca bốn mùa) với nữ ca sĩ Nhật Bản Yoko Seri. Bành đã vừa hát vừa cầm một tờ giấy ghi chú để tránh nhầm lời.

Đây là buổi biểu diễn ca hát ở nước ngoài cuối cùng của Bành và nó sẽ đi vào lịch sử khi Thiên hoàng Naruhito, lúc đó vẫn còn là thái tử, đã bí mật tham dự.

Vào thời điểm đó, có sự phản đối mạnh mẽ trong Nội chính cung Nhật Bản đối với việc đương kim thái tử – người vốn là cựu sinh viên của Đại học Gakushuin – đến xem buổi biểu diễn của một đoàn kịch trực thuộc quân đội Trung Quốc với tư cách chính thức. Vì vậy, thái tử đã quyết định ẩn danh và các khán giả khác hoàn toàn không biết gì về sự hiện diện của ông.

Theo một người biết về sự kiện ngày hôm ấy, thái tử cũng đã gặp gỡ và trò chuyện với Bành.

Khoảng một tháng sau, vào tháng 12/2009, Phó Chủ tịch Tập đã đến thăm Nhật Bản và gây chú ý khi tiếp kiến Thiên hoàng Akihito, người hiện đã là Thái thượng Thiên hoàng.

Tập Cận Bình đã giành được thắng lợi lớn ở Trung Quốc khi bất ngờ diện kiến Thiên hoàng Nhật Bản vào ngày 15/12/2009. © Kyodo

Việc sắp xếp cuộc gặp giữa Tập và Thiên hoàng Akihito lúc bấy giờ đã được thực hiện vào phút chót. Nó diễn ra bất chấp việc Trung Quốc đã không tuân thủ một quy định của Nhật Bản trong đó yêu cầu các quan chức nước ngoài phải xin phép trước ít nhất một tháng để được gặp Thiên hoàng.

Vào thời điểm đó, chính phủ do Đảng Dân chủ Nhật Bản lãnh đạo đã phớt lờ quy định này và cuộc gặp đã kéo dài hơn dự kiến do Tập và Thiên hoàng rất vui khi thảo luận về văn hóa.

Ở Trung Quốc, chuyến thăm Nhật Bản của Tập – đặc biệt là “cuộc gặp ngoại lệ đặc biệt” của ông với Thiên hoàng – được coi là một thành công lớn. Bản thân Tập cũng rất phấn khởi.

Nhưng chuyến thăm Nhật Bản của ông có thể đã không diễn ra tốt đẹp nếu không có sự hỗ trợ của người bạn đời trung thành. Khi nhìn lại, cuộc gặp giữa Thái tử Naruhito và Bành và cuộc gặp sau đó giữa Thiên hoàng Akihito và Tập có mối liên hệ chặt chẽ với nhau.

Giờ đây, người ta lại một lần nữa chú ý đến nữ ca sĩ đã trở thành đệ nhất phu nhân, một sĩ quan quân đội tại ngũ mà Tập vô cùng tin tưởng nhờ những đóng góp đằng sau hậu trường trong quá khứ của bà cho các chương trình nghị sự chính trị và ngoại giao trong nước của ông.

Bành Lệ Viện có lẽ là sĩ quan quân đội duy nhất mà Tập có thể tin tưởng. (Ảnh từ một triển lãm trước đây ở Trung Quốc)

Thậm chí có thể nói Bành là sĩ quan quân đội duy nhất mà Tập có thể thực sự tin tưởng. Và đó là một tình huống mong manh và nguy hiểm.

Sau khi khai trừ hai cựu Bộ trưởng Quốc phòng mà mình lựa chọn, Tập hiện đang bận rộn chuẩn bị cho Hội nghị Trung ương Ba, một sự kiện sẽ được cộng đồng quốc tế theo dõi chặt chẽ.

Hội nghị này thường đặt ra các chính sách kinh tế trung và dài hạn quan trọng của Trung Quốc. Nhưng lần này có thể có một tiếng trống thầm lặng giữ nhịp cho các hoạt động chính trị – đó chính là lòng trung thành với Tập, nhà lãnh đạo đầy quyền lực đang lãnh đạo đảng, quân đội, và nhà nước.

Katsuji Nakazawa là nhà báo và biên tập viên cấp cao của Nikkei, hiện sinh sống tại Tokyo. Ông đã dành bảy năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở thành trưởng văn phòng Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Military purges put Xi Jinping’s singer-wife in the spotlight,” Nikkei Asia, 11/07/2024

Tập Cận Bình còn phải rất bận rộn với ‘đả hổ, diệt ruồi’

Blog VOA

Ngô Nhân Dụng

14-7-2024

Trong tuần tới, đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ họp Trung ương lần thứ ba trong nhiệm kỳ này để quyết định đường lối trong năm, mười năm sắp đến. Kinh tế sẽ là đề tài quan trọng nhất, vì tâm trạng bi quan của dân đang làm kinh tế trì trệ. Tập Cận Bình cần khích động tâm lý, để dân Trung Hoa tiêu thụ nhiều hơn thay vì lo tiết kiệm. Một cách khôi phục niềm tin là chứng tỏ đảng Cộng sản vẫn quyết tâm chống tham nhũng.

Ván bài tệ của Tô Lâm!

Blog RFA

NamViet

12-6-2024

Đối với các lãnh đạo Cộng sản Việt Nam (CSVN), cách lấy lòng dân nhanh nhất là tỏ thái độ cứng rắn với chính quyền Trung Quốc, kẻ thù trong tâm thức người Việt, bất chấp đó là trình diễn ngoại giao hay có thật. Lịch sử cầm quyền và mị dân từ hai thập niên nay của các tay lãnh đạo Ba Đình đã chứng minh điều đó.

Hợp tác Mỹ – Trung vẫn còn khả thi

Project – Syndicate

Tác giả: Joseph S. Nye, Jr.

Đỗ Kim Thêm dịch

6-5-2024

Mặc dù Mỹ đã từ bỏ chính sách tham gia với Trung Quốc, nhưng chiến lược cạnh tranh đại cường mà nó thay thế, không loại trừ sự hợp tác Mỹ – Trung trong một số lĩnh vực. Một ví dụ điển hình là một trận bóng đá, nơi hai đội quyết chiến nhưng tuân theo các quy tắc và ranh giới nhất định, chỉ đá bóng chứ không đá nhau.

Chính quyền Trung Quốc hiện đang nghiện phạt giao thông

Economist

Cù Tuấn, biên dịch

30-4-2024

Ma Yijiayi bị bắt giữ vào tháng 11/2023. Bà không biểu tình đòi hỏi quyền chính trị. Bà cũng không ăn cắp từ kho bạc nhà nước. Thay vào đó, tội của Ma là yêu cầu một con nợ phải trả nợ cho mình. Chính quyền địa phương ở Liupanshui, một thành phố thuộc tỉnh Quý Châu, nợ bà Ma, một nhà thầu, 220 triệu nhân dân tệ (30 triệu USD) để xây dựng trường học. Các quan chức đã đề nghị chỉ trả cho bà 12 triệu nhân dân tệ. Bà Ma đã từ chối.

Bàn về hiện tình kinh tế và kiểm soát dân chúng ở Trung Quốc

Project Syndicate

Phỏng vấn Bùi Mẫn Hân

Đỗ Kim Thêm dịch

16-4-2024

Tuần này trong mục “nói thêm”, Project Syndicate trò chuyện với GS Bùi Mẫn Hân, là Giáo sư về Công quyền học của trường Cao đẳng Claremont McKenna và là thành viên cao cấp không thường trú tại Quỹ Marshall Đức của Hoa Kỳ. Ông còn là tác giả của cuốn sách “The Sentinel State: Surveillance and the Survival of Dictatorship in China” (Nhà nước canh gác: Giám sát và sự sống còn của chế độ độc tài ở Trung Quốc).

Chuyện anh em nhà Chầy, Cối vẫn trong cơn mê sảng

Quốc Anh

15-4-2024

Trong bữa ăn, bố Chầy, Cối thường hay nói chuyện trên trời dưới đất, chuyện nhặt nhạnh đâu đâu cũng được lôi ra, rồi than ngắn thở dài, lắc đầu: Nát như tã rách.

Thế giới chuẩn bị đón thêm một cú sốc nữa về Trung Quốc

Wall Street Journal

Tác giả: Jason Douglas

Cù Tuấn biên dịch

3-3-2024

Tóm tắt: Trung Quốc sắp sửa cho hàng hóa giá rẻ tràn ngập thị trường nước ngoài. Nhưng lần này Trung Quốc không mua nhiều hàng hóa phương Tây nữa.

Bất động sản Trung Quốc năm 2024

Phạm Sỹ Thành

14-12-2023

Tôi có một người bạn trước làm ở Country Garden, mấy hôm vừa rồi hỏi thị trường bất động sản bên đó thế nào, thấy họp xong Hội nghị công tác kinh tế trung ương 2023 (CEWC) rồi, không biết có đột phá gì không?

Bạn bảo: Lhó cứu lắm, bên này anh em đang tự lo. Câu nói này phản ánh hết sự âu lo của bên phía các nhà phát triển bất động sản. Cùng thử xem diện mạo thị trường này năm 2024 sẽ ra sao?

Người Việt có thực sự hiểu Trung Quốc

Huy Đức

6-12-2023

Cho đến bây giờ, vốn tiếng Hoa của tôi, chỉ còn có thể nói gần đúng một câu: “Wo shi ba nian ji xue sheng 我是八年级学生 (Tôi là học sinh lớp Tám)”. Vì, năm tôi học lớp Chín, quan hệ Việt – Trung đã rất căng thẳng. Trường có hai giáo viên dạy tiếng Trung Quốc thì thầy Cát phải nhập ngũ còn cô Thủy phải chuyển sang làm thủ thư kiêm đánh trống. Thầy hiệu trưởng cũng gặp không ít khó khăn do họ “Quách” của mình.

Những bí ẩn xoay quanh cái chết của Lý Khắc Cường

Nikkei Asia

Tác giả: Katsuji Nakazawa/ NCQT

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

2-11-2023


Một bức ảnh của ông Lý Khắc Cường được đặt giữa những bó hoa gần nơi ông lớn lên ở Hợp Phì, tỉnh An Huy, ngày 28-10-2023. Cái chết của ông và sự cạnh tranh giữa ông với Tập Cận Bình đang làm nảy sinh các thuyết âm mưu. Nguồn: Kyodo/ Nikkei

‘Đối thủ truyền kiếp’ của Tập Cận Bình là người đứng sau những sóng gió ở Bắc Đới Hà mùa hè vừa qua.

Tập Cận Bình bị các đảng viên lão thành ở Bắc Đới Hà khiển trách

Tác giả: Katsuji Nakazawa/ Nikkei Asia

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng/ Nghiên cứu Quốc tế

5-9-2023

Sự vắng mặt của Chủ tịch Trung Quốc ở G-20 đã gợi ý về tình trạng hỗn loạn trong chính trị nội bộ nước này.

Đang có những dấu hiệu cho thấy bất ổn trong chính trị nội bộ Trung Quốc.

Hôm thứ Hai (04/09/2023), có thông báo rằng Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ không tham dự hội nghị thượng đỉnh sắp tới của Nhóm 20 nền kinh tế lớn ở Ấn Độ. Thủ tướng Lý Cường sẽ thay ông dự sự kiện.

Đây sẽ là lần đầu tiên Tập bỏ qua hội nghị thượng đỉnh G20, sự kiện mà ông luôn coi trọng với tư cách là nhà lãnh đạo cao nhất của Trung Quốc.

Nguyên nhân dường như đến từ mật nghị Bắc Đới Hà mùa hè này, vốn là cuộc họp thường niên của các nhà lãnh đạo đương nhiệm và đã nghỉ hưu của Đảng Cộng sản Trung Quốc tại khu nghỉ mát ven biển Bắc Đới Hà, tỉnh Hà Bắc.

Nội dung các cuộc thảo luận không chính thức này chưa bao giờ được công bố, nhưng chi tiết của cuộc thảo luận năm nay lại vừa xuất hiện. Nói ngắn gọn, mật nghị Bắc Đới Hà lần này có cảm giác khác biệt đáng kể so với 10 cuộc họp trước đó, diễn ra kể từ khi Tập trở thành Tổng bí thư vào năm 2012.

Các nguồn tin cho biết, tại cuộc họp năm nay, một nhóm đảng viên lão thành đã khiển trách nhà lãnh đạo cấp cao theo những cách mà họ chưa từng làm cho đến bây giờ. Theo thông tin thu thập được, Tập sau đó đã bày tỏ sự thất vọng với các trợ lý thân cận nhất của mình.

Tập Cận Bình dường như đang tránh các hội nghị quốc tế, nơi nền kinh tế đang chậm lại của Trung Quốc có thể bị đưa ra thảo luận. © Reuters

Bắc Đới Hà năm nay được tổ chức mà không có sự hiện diện của những nhân vật lão thành quyền lực nhất trong đảng. Cựu Chủ tịch Giang Trạch Dân đã qua đời ở tuổi 96 vào tháng 11 năm ngoái, trong khi người tiền nhiệm trực tiếp của Tập, Hồ Cẩm Đào, hiện 80 tuổi, hiếm khi được nhìn thấy kể từ khi bị hộ tống ra khỏi Đại lễ đường Nhân dân tại đại hội đảng toàn quốc hồi tháng 10 năm ngoái.

Sự vắng mặt của những nhân vật này có thể đã tạo ra một tình huống có lợi cho Tập. Nhưng sự việc không đơn giản như vậy.

Trung Quốc ngày nay không ở trong tình trạng tốt nhất. Nền kinh tế nước này đang suy thoái theo những cách chưa từng thấy kể từ khi quá trình “cải cách và mở cửa” bắt đầu vào cuối những năm 1970. Lĩnh vực bất động sản sa sút nghiêm trọng, với ví dụ tiêu biểu là những khó khăn mà Tập đoàn Evergrande phải đối mặt. Tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên cao đến mức chính quyền Trung Quốc phải ngừng công bố số liệu trong mùa hè này.

Quân đội cũng chìm trong hỗn loạn sau khi hai tướng lĩnh hàng đầu của Quân chủng Tên lửa bị thanh trừng. Vụ sa thải được đưa ra ánh sáng hồi tháng 7.

Ngoại trưởng Tần Cương đã bị cách chức mà không rõ lý do, với những nghi ngờ tiếp tục lan rộng trong Bộ.

Tình trạng hỗn loạn đã khiến nhiều đảng viên lão thành từng điều hành đảng trong thời kỳ kinh tế Trung Quốc đi lên lo lắng.

Các nguồn tin cho biết, trước Bắc Đới Hà, các đảng viên lão thành đã triệu tập một cuộc họp riêng để tóm tắt ý kiến của mình trước khi chuyển đến các nhà lãnh đạo đương nhiệm. Cuộc họp đó có thể đã được tổ chức ở ngoại ô Bắc Kinh.

Sau đó, chỉ một vài người trong nhóm đảng viên lão thành đến Bắc Đới Hà để truyền đạt thông điệp mà họ đã đồng thuận cho các nhà lãnh đạo đương nhiệm. Các nguồn tin cho biết, cuộc gặp mặt trực tiếp với các nhà lãnh đạo đương nhiệm, gồm cả Tập, diễn ra chỉ trong một ngày.

Nội dung chính của thông điệp là nếu tình trạng hỗn loạn chính trị, kinh tế, và xã hội tiếp tục diễn ra mà không có biện pháp đối phó hiệu quả nào được thực hiện, đảng có thể mất đi sự ủng hộ của công chúng, gây ra mối đe dọa cho sự cai trị của đảng.

“Chúng ta không thể có thêm hỗn loạn nữa,” những người này chỉ ra.

Nhân vật trung tâm trong nhóm đảng viên lão thành là Tăng Khánh Hồng, nguyên phó chủ tịch nước và là một trong những phụ tá thân cận nhất của cố chủ tịch Giang.

Tăng đóng vai trò quan trọng nhất trong

Tăng đóng vai trò quan trọng nhất trong việc mở đường cho Tập, một nhân vật ít được biết đến, nhanh chóng thăng tiến vào vị trí lãnh đạo đảng.

Năm nay đã 84 tuổi, Tăng vẫn có ảnh hưởng trong đảng và có mạng lưới quan hệ cá nhân rộng khắp. Một số người nói rằng sau cái chết của Giang, Tăng thậm chí còn có vai trò lớn hơn.

Thế là mùa hè khó khăn của Tập đã bắt đầu. Sau khi bị các đảng viên lão thành bất ngờ chỉ trích gay gắt, Tập đã hội ý với các trợ lý thân cận mà ông đã bố trí vào các chức vụ chủ chốt. Theo thông tin bị rò rỉ, Tập đã thể hiện sự thất vọng của mình, chỉ trích ba người tiền nhiệm – Đặng Tiểu Bình, Giang và Hồ.

Ông được cho là đã nói rằng, “Tất cả những vấn đề mà ba nhà lãnh đạo tiền nhiệm để lại đều đè lên vai tôi. Tôi đã dành cả 10 năm qua để giải quyết chúng, nhưng chúng vẫn chưa được giải quyết. Vậy tôi có phải là người đáng trách không?”

Ông cũng được cho là đã nói với các trợ lý của mình rằng nhiệm vụ của họ bây giờ là giải quyết những vấn đề còn sót lại này.

Hành động trút giận khiến các trợ lý của ông lo sợ, đặc biệt là Thủ tướng Lý Cường, người đứng thứ 2 trong hệ thống cấp bậc của đảng.

Thủ tướng Lý Cường sẽ thay mặt Chủ tịch Tập Cận Bình tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở New Delhi vào ngày 9-10/9.

Lý đang phụ trách một nền kinh tế phải đối mặt với những cơn gió lớn.

Một trong những cơn gió đó là mối quan hệ ngày càng xấu đi của Trung Quốc với phần lớn thế giới bên ngoài. Thương mại trì trệ và đầu tư nước ngoài vào nước này đang giảm mạnh.

Quyết định từ bỏ thượng đỉnh G20 sắp tới ở Ấn Độ của Tập có thể là một nỗ lực nhằm tránh bị mất mặt.

Nhiều khả năng, nền kinh tế Trung Quốc và ảnh hưởng của nó đối với nền kinh tế toàn cầu sẽ được thảo luận tại thượng đỉnh. Do đó, nội bộ đảng có lẽ đã đi đến kết luận rằng Thủ tướng Lý, người phụ trách nền kinh tế Trung Quốc, nên tới Ấn Độ để giải đáp những lo ngại này.

Tuy nhiên, việc bỏ qua G20 kéo theo một sự vắng mặt khác. Cuối tháng 8, ngay sau khi mật nghị Bắc Đới Hà kết thúc, Tập đã không xuất hiện tại một diễn đàn kinh doanh được tổ chức bên lề hội nghị thượng đỉnh BRICS với sự tham gia của Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, và Nam Phi, được tổ chức tại Nam Phi. Bài phát biểu của ông đã được Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào đọc.

Một giả thuyết cho rằng Tập đã không tham dự diễn đàn vì người ta lo ngại ông có thể bị hỏi những câu hỏi trực tiếp về tình hình hoạt động kém cỏi của nền kinh tế Trung Quốc.

Việc hai bên không chấp nhận những nhượng bộ lớn đang khiến Chủ tịch Tập Cận Bình gặp khó khăn với chuyến thăm người đồng cấp Mỹ Joe Biden tại San Francisco vào tháng 11. © Reuters

Một yếu tố chính khác đằng sau sự vắng mặt của Tập tại G20 là không có đột phá nào trong quan hệ đang bị đình trệ với Mỹ. Dù Washington hy vọng rằng chuyến thăm Trung Quốc của Bộ trưởng Thương mại Mỹ, Gina Raimondo, vào cuối tháng trước, sẽ là một bước đi hướng tới quan hệ ổn định hơn, nhưng phía Trung Quốc lại không nhìn nhận theo hướng đó.

Theo quan điểm của Bắc Kinh, Raimondo không mang theo “quà tặng” nào có lợi cho họ.

Với việc cả Mỹ và Trung Quốc đều không chấp nhận những nhượng bộ lớn trong các vấn đề kinh tế quan trọng, Tập khó có thể biện minh cho một cuộc gặp thân thiện với Tổng thống Mỹ Joe Biden. Trong hoàn cảnh hiện tại, không rõ liệu Tập có thể tới Mỹ vào tháng 11 để tham dự diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương ở San Francisco hay không. Sự vắng mặt của ông trong hội nghị đó có thể sẽ là “báo động đỏ.”

Hiệu ứng cánh bướm của nền chính trị Trung Quốc chưa bao giờ khiến người ta hết ngạc nhiên. Hôm thứ Năm (31/08/2023), vài ngày sau khi mật nghị Bắc Đới Hà kết thúc, cựu Thủ tướng Lý Khắc Cường đã xuất hiện trước công chúng lần đầu tiên kể từ khi bị buộc phải nghỉ hưu hồi tháng Ba.

Người từng là nhân vật số 2 của Trung Quốc đã nở nụ cười rạng rỡ khi xuất hiện tại Di sản Thế giới Hang Mạc Cao, còn được gọi là Hang Nghìn Phật, dọc theo Con đường Tơ lụa cổ ở tỉnh Cam Túc.

Ông được chào đón bởi một nhóm người hâm mộ hô vang “Ni hao [xin chào], thủ tướng!”

Dù Lý Cường đã lên đảm nhận vị trí thủ tướng và sẽ tham dự hội nghị thượng đỉnh G20 ở Ấn Độ thay cho Tập, nhưng đối với những người ở Hang Mạc Cao, Lý Khắc Cường vẫn là thủ tướng của họ.

Đoạn video về sự xuất hiện của Lý Khắc Cường đã được phát tán rộng rãi trên mạng xã hội Trung Quốc trước khi bị chính quyền xóa bỏ.

Đó là một sự kiện mang tính biểu tượng. Lý Khắc Cường vẫn là một chính trị gia được lòng dân, những lời cổ vũ dành cho ông ở Di sản Thế giới là không hề giả tạo.

Hiện đã nghỉ hưu, Lý Khắc Cường chắc chắn đã có mặt tại buổi họp mặt các đảng viên lão thành trước thềm mật nghị Bắc Đới Hà.

Tập, người đã buộc Lý phải nghỉ hưu, đã vắng mặt trước công chúng nhiều ngày trong mùa hè này, bận đối phó với những lời khiển trách gay gắt từ các đảng viên lão thành.

_______

Katsuji Nakazawa là nhà báo và biên tập viên cấp cao của Nikkei, hiện sinh sống tại Tokyo. Ông đã dành bảy năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở thành trưởng văn phòng Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.

Một tỉ Nhân Dân Tệ Tập tặng ta

Hoài Tố Hạnh

5-9-2023

Một tỉ nhân dân tệ Tập (hứa) tặng ta

Tám ngàn tỉ thầu Trung Hoa xây cho ta thành đống sắt gỉ…

Cuộc chiến kinh tế Mỹ – Trung

Tác giả: Jeffrey D. Sachs

Đỗ Kim Thêm dịch

22-8-2023

Lời người dịch: Trong bài viết sau đây, tác giả Jeffrey D. Sachs đưa ra ba luận điểm thiếu thuyết phục. Một là, nền kinh tế Trung Quốc đình đốn, phần lớn là do Mỹ gây ra nhằm làm chậm mức tăng trưởng của Trung Quốc. Làm như vậy, Mỹ đã vi phạm các quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và là mối nguy hiểm cho sự thịnh vượng trên toàn cầu. Do đó, Mỹ nên dừng lại.

Ngoại trưởng Trung Quốc mất chức sau một thời gian dài mất tích

Economist

Cù Tuấn, biên dịch

26-7-2023

Tóm tắt: Niềm kiêu hãnh và sự sa ngã của nhà ngoại giao kiểu mẫu thời Tập Cận Bình.

Trung Quốc đưa ra tiền thưởng bắt người ở nước ngoài, Đức phải hành động

Welt 

Glacier Kwong

Vũ Ngọc Chi, chuyển ngữ

10-7-2023

Chính quyền Hồng Kông đưa ra tiền thưởng cho thông tin dẫn đến việc bắt giữ tám nhà hoạt động sống ở nước ngoài. Chống lại sự leo thang lớn về những nỗ lực của Bắc Kinh đàn áp những người bất đồng chính kiến, phương Tây phải hành động cương quyết.

Liệu Mỹ vẫn còn kiên nhẫn với Việt Nam?

Jackhammer Nguyễn

24-6-2023

Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp ông Lưu Ninh, Bí thư Khu ủy Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Trung Quốc tháng 3-2023. Nguồn: VGP

Tháng này đột nhiên có hai sự kiện liên tục xảy ra. Thứ nhất, hôm 22/6 Washington trải thảm đỏ đón ông Modi, thủ tướng Ấn Độ. Thứ hai, hàng không mẫu hạm Ronald Regan sẽ cập cảng Đà Nẵng ngày 25/6.

Diễn viên hài Uncle Roger bị “tắt đài” trên mạng xã hội Trung Quốc sau những trò đùa về nước này

AP

Tác giả: Kanis Leung, từ Hồng Kông

Trúc Lam, chuyển ngữ

22-5-2023

Ảnh minh họa. Nguồn: NY Post

TAIPEI, Đài Loan (AP) – Một diễn viên hài người Mã Lai nổi tiếng với những nỗ lực chế nhạo các món ăn châu Á của các đầu bếp phương Tây, đã bị đình chỉ tài khoản mạng xã hội Trung Quốc sau khi anh pha trò cười về đất nước này.

Nigel Ng, sử dụng nghệ danh Uncle Roger, là diễn viên hài mới nhất cảm nhận được hậu quả của những trò đùa có thể bị coi là phản ánh tiêu cực về Trung Quốc dưới sự kiểm duyệt ngày càng gắt gao và chủ nghĩa dân tộc đang trỗi dậy.

Tuần trước, một diễn viên hài Trung Quốc đã bị cảnh sát điều tra vì một trò đùa về chó hoang.

Ng đã đăng một video clip hôm thứ Năm tuần trước [ngày 18-5-2023] từ một bộ phim hài đặc biệt sắp ra mắt, trong đó anh chế giễu sự giám sát của Trung Quốc và các tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh đối với Đài Loan.

Đoạn video cho thấy, Ng tương tác với một người trong số khán giả nói rằng anh ta đến từ Quảng Châu, một đô thị ở miền nam Trung Quốc.

Ng nói: “Đất nước tốt, đất nước tốt, chúng ta phải nói điều đó ngay bây giờ, đúng không? Tất cả điện thoại đều nghe”.

Sau đó Ng nói đùa với khán giả, nói rằng họ đến từ Đài Loan, một hòn đảo tự trị do Trung Quốc tuyên bố chủ quyền, nói rằng Đài Loan không phải là một quốc gia thực sự: “Tôi hy vọng một ngày nào đó bạn trở về với đất mẹ. Một Trung Quốc”, anh nói.

Tài khoản Weibo của anh cho biết hôm thứ Hai, rằng anh đã bị cấm đăng bài vì “vi phạm các luật và quy định có liên quan”. Nơi làm việc của Ng đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Trong khi đó, một diễn viên hài Trung Quốc có thể phải đối mặt với án tù khi cảnh sát và các cơ quan chính phủ điều tra anh ta vì một trò đùa mà anh ta đã thực hiện tại một buổi biểu diễn hồi đầu tháng Năm.

Thứ Tư tuần trước, cảnh sát Bắc Kinh công bố rằng họ đang điều tra diễn viên hài Li Haoshi “vì đã xúc phạm nghiêm trọng” Quân Giải phóng Nhân dân [Trung Quốc].

Diễn viên hài này có nghệ danh là HOUSE, đã pha trò về những con chó hoang bằng cách nói một khẩu hiệu tuyên truyền nổi tiếng được sử dụng để mô tả quân đội Trung Quốc.

Li cho biết, anh đã nhận nuôi hai con chó rất hăng hái khi chúng đuổi theo những con sóc, bắn như đạn pháo vào mục tiêu.

Anh này nói, thông thường chó rất dễ thương và làm rung động trái tim của bạn, nhưng khi nhìn thấy hai chú chó của mình, anh ấy nghĩ đến câu nói của người Trung Quốc: “Chiến đấu để giành được chiến thắng, rèn luyện hành vi mẫu mực”.

Cụm từ này được nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình sử dụng lần đầu tiên cách đây 10 năm để mô tả các kế hoạch cải cách cho quân đội Trung Quốc, theo Dự án Truyền thông Trung Quốc, nghiên cứu về truyền thông Trung Quốc.

Một cơ quan chính phủ được gọi là Nhóm Thực thi Pháp luật Toàn diện về Thị trường Văn hóa của Bắc Kinh, cho biết trong một tuyên bố vào tuần trước rằng, họ đã nhận được tin báo từ công chúng về màn trình diễn của Li hôm 13 tháng 5 và để đáp lại, họ đã mở một cuộc điều tra về công ty mà Li đã ký hợp đồng.

Đội thực thi pháp luật cho biết, họ sẽ phạt công ty Xiao Guo Wenhua khoảng 2 triệu đô la (13,3 triệu nhân dân tệ). Công ty đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Một sĩ quan giấu tên tại trụ sở cảnh sát Bắc Kinh từ chối, không cho biết liệu Li có đang bị tạm giam hoặc bị bắt giữ hay không, nói rằng cuộc điều tra đang tiếp tục và kết quả sẽ được công bố sau.

Vì sao vụ mất sách cổ bị bưng bít?

Nguyễn Xuân Diện

28-3-2023

Theo Thông cáo đăng trên wesite chính thức của Viện Nghiên cứu Hán Nôm do Viện trưởng Nguyễn Tuấn Cường soạn và cho đăng trưa ngày 21 tháng 12 năm 2022 thì “Theo thông tin do bộ phận liên quan báo cáo, khoảng tháng 3-4/2020, cán bộ quản lí kho sách phát hiện có dấu hiệu không tìm thấy một số cuốn sách ở vị trí quy định trên giá”.

“Putin bị lật đổ sẽ là một cơn ác mộng đối với Trung Quốc” 

FAZ

Friederike Böge phỏng vấn Alexander Gabujew

Vũ Ngọc Chi chuyển ngữ

26-2-2023

Alexander Gabujew là một trong những người rành nhất về các mối quan hệ Nga-Trung Quốc, nói về kế hoạch hòa bình của Bắc Kinh và Tập được hưởng lợi từ một cuộc chiến tranh kéo dài của Moscow như thế nào. Friederike Böge là phóng viên chính trị về Trung Quốc, Bắc Hàn và Mông Cổ.

Binh pháp trường kỳ cho Đài Loan: Tại sao giải pháp tốt nhất là không có giải pháp (Phần cuối)

Tác giả: Jude Blanchette & Ryan Hass

Đỗ Kim Thêm dịch

Số tháng 1/tháng 2-2023

Tiếp theo phần 1phần 2

Bảo toàn lực lượng

Ngay cả khi ông Tập chưa xét đến việc thống nhất bằng vũ lực, Mỹ vẫn phải thể hiện việc chắc chắn khả năng của mình trong việc bảo vệ lợi ích ở eo biển Đài Loan. Trong khi đó, các quyết định quân sự không được phép xác định phương sách tổng thể của Hoa Kỳ, như giới phân tích và hoạch định chính sách đang tích cực đề xuất rằng họ nên làm như vậy.

Binh pháp trường kỳ cho Đài Loan: Tại sao giải pháp tốt nhất là không có giải pháp (Phần 2)

Foreign Affairs

Tác giả: Jude Blanchette & Ryan Hass

Đỗ Kim Thêm dịch

Số tháng 1/tháng 2-2023

Tiếp theo phần 1

Ứng chiến, khởi động, xâm lược?

Thúc đẩy sự thay đổi này trong chính sách của Mỹ là một bản hợp xướng ngày càng đồng thanh với lập luận là ông Tập đã quyết định phát động một cuộc xâm lược hoặc thực thi lệnh phong tỏa Đài Loan trong tương lai gần. Năm 2021, Đô đốc Philip Davidson, khi đó là Chỉ huy trưởng Bộ Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ, dự đoán rằng Bắc Kinh có thể chống lại Đài Loan “trong sáu năm tới”. Cùng năm đó, Oriana Skylar Mastro, nhà khoa học chính trị, cũng lập luận tương tự trong tạp chí Foreign Affairs rằng, “đã có những tín hiệu đáng lo ngại rằng Bắc Kinh đang xem xét lại phương cách hòa ái và dự tính thống nhất bằng vũ lực“.

Tháng 8 năm 2022, cũng trong tạp chí Foreign Affairs, Elbridge Colby, Cựu Phó Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ, trình bày trong tạp chí Foreign Affairs rằng Hoa Kỳ phải chuẩn bị cho một cuộc chiến với Đài Loan sắp xảy ra. Tất cả những phân tích này dựa trên các đánh giá về các khả năng quân sự đang phát triển của Trung Quốc. Nhưng họ không nắm được các lý do tại sao Trung Quốc không sử dụng vũ lực để chống Đài Loan, đứng trước việc sức mạnh quân sự đã vượt trội hơn Đài Loan.

Về phần mình, Bắc Kinh vẫn giữ nguyên thông điệp rằng, quan hệ xuyên eo biển đang đi đúng hướng. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc tiếp tục nói với dân chúng rằng thời gian đang đứng về phía họ và cán cân quyền lực đang ngày càng nghiêng về phía Bắc Kinh. Trong bài diễn văn phát biểu tại Đại hội toàn quốc lần thứ 20 của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) ở Bắc Kinh vào tháng 10-2022, ông Tập tuyên bố “thống nhất trong hòa bình” vẫn là “cách tốt nhất để hiện thực thống nhất hoá qua eo biển Đài Loan” và Bắc Kinh đã “duy trì sáng kiến và khả năng điều khiển trong các mối quan hệ xuyên eo biển“.

Tuy nhiên, đồng thời, Bắc Kinh tin rằng Hoa Kỳ đã từ bỏ tất cả chính sách “một Trung Quốc”, trong đó Washington thừa nhận lập trường của Trung Quốc rằng có một Trung Quốc và Đài Loan là một phần của Trung Quốc. Thay vào đó, trong mắt của Bắc Kinh, Mỹ đã bắt đầu sử dụng Đài Loan như một công cụ để làm suy yếu và chia rẽ Trung Quốc. Các xu hướng chính trị nội bộ của Đài Loan đã khuếch đại những lo lắng của Trung Quốc. Quốc Dân Đảng ủng hộ Bắc Kinh trong lịch sử đã bị gạt ra ngoài lề, trong khi Đảng Cấp tiến Dân chủ thiên về tinh thần độc lập đã củng cố quyền lực. Trong khi đó, dư luận ở Đài Loan đã chua chát về công thức hòa giải chính trị mà Bắc Kinh ưa chuộng, đó là chính sách “một quốc gia, hai hệ thống”, trong đó Trung Quốc cai trị Đài Loan nhưng cho phép Đài Bắc có một số phạm vi để tự quản lý về mặt kinh tế và hành chính.

Bắt đầu từ năm 2020, công chúng Đài Loan trở nên hoài nghi đặc biệt về ý tưởng này, khi Bắc Kinh từ bỏ lời hứa cho phép Hồng Kông hưởng “một mức độ cao về quyền tự trị” cho đến năm 2047 bằng cách áp đặt luật an ninh quốc gia cứng rắn. Trong các tuyên bố cấp cao, Bắc Kinh đã nhắc lại rằng, “thời gian và động lực” đang đứng về phía Bắc Kinh. Nhưng bên dưới những dự đoán công khai về niềm tin, các nhà lãnh đạo Trung Quốc có thể hiểu rằng, công thức “một quốc gia, hai hệ thống” của họ không gây thu hút được Đài Loan và các xu hướng của công luận trên đảo này đi ngược lại viễn tượng của họ về việc hội nhập toàn diện xuyên eo biển.

Đài Bắc có cảm giác cấp bách của riêng mình, bị thúc đẩy bởi những lo ngại về sức mạnh quân sự ngày càng tăng của Bắc Kinh. Đài Bắc đang lo lắng là sự hỗ trợ của Mỹ có thể giảm đi nếu sự quan tâm của Washington chuyển sang nơi khác hoặc quay lưng lại với các cam kết ở nước ngoài. Điệp khúc mới từ chính quyền của Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn là, “tình hình Ukraine hiện nay chính là tương lai của Đài Loan“, nó vừa phản ánh chân thực những lo lắng của Đài Bắc về sự xâm lăng của Trung Quốc vừa là nỗ lực thúc đẩy sự ủng hộ mà nó sẽ vượt ra ngoài biến động hiện tại về địa chính trị. Nói cách khác, một điều mà Bắc Kinh, Đài Bắc và Washington dường như đồng ý là thời gian đang hoạt động chống lại họ.

Ở một mức độ nào đó, cảm giác cấp bách này có cơ sở thực tế. Bắc Kinh có tham vọng rõ ràng và lâu dài về việc sáp nhập Đài Loan và đe dọa công khai sử dụng vũ lực, nếu Bắc Kinh kết luận rằng cánh cửa thống nhất bằng hòa bình đã bị đóng lại. Các phản đối của Bắc Kinh là Hoa Kỳ không còn tuân thủ nữa các hiểu biết về Đài Loan, trong một số trường hợp, là chính xác.

Và về phần mình, Đài Bắc đã hợp lý khi lo âu rằng Bắc Kinh đang đặt nền móng để bóp nghẹt hoặc chiếm giữ Đài Loan. Nhưng những lo lắng của Mỹ đã được thổi phòng bởi những phân tích thiếu thận trọng, bao gồm cả những khẳng định rằng Trung Quốc có thể lợi dụng sự phân tâm của Hoa Kỳ ở Ukraine để chiếm giữ Đài Loan bằng vũ lực, hoặc Trung Quốc đang hoạt động theo một thời biểu cố định để hướng tới việc chinh phục bằng quân sự. Ví dụ đầu tiên trong số này đã bị bác bỏ bởi thực tế. Điều thứ hai phản ánh sự hiểu lầm về chiến lược của Trung Quốc.

Thực ra, không có bằng chứng chung quyết nào là Trung Quốc đang hoạt động theo một thời biểu cố định để chiếm giữ Đài Loan, và sự lo lắng gia tăng ở Washington chủ yếu được thúc đẩy bởi khả năng quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc hơn là bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy ông Tập đang chuẩn bị tấn công hòn đảo này. Theo Bill Burns, Giám đốc cơ quan CIA, ông Tập đã chỉ thị quân đội chuẩn bị cho cuộc xung đột vào năm 2027 và đã tuyên bố rằng diễn tiến cho sự thống nhất với Đài Loan là một yêu cầu để hoàn thành “sự trẻ trung hóa vĩ đại của Trung Quốc”, mà ông đặt năm 2049 làm mục tiêu. Nhưng bất kỳ một thời biểu nào có mục tiêu trong gần ba thập niên cho tương lai chỉ còn là khát vọng.

Giống như các nhà lãnh đạo ở khắp mọi nơi, ông Tập muốn ưu tiên bảo vệ quyền tự do hành động trong các vấn đề chiến tranh và hòa bình, và không tự kềm hãm mình trong những kế hoạch mà ông không thể thoát ra. Giới lãnh đạo Trung Quốc dường như đang chi tiêu dồi dào để bảo đảm sự lựa chọn cho giải pháp bằng quân sự trước vấn đề Đài Loan, Mỹ và Đài Loan không được tự mãn. Tuy nhiên, cũng tương tự như vậy, nếu kết luận rằng tương lai đã được báo trước và xung đột không thể tránh khỏi, việc này sẽ sai lầm.

Việc xác định các kịch bản xâm lược thúc đẩy các giới hoạch định chính sách của Mỹ triển khai các giải pháp cho các mối đe dọa sai lầm trong ngắn hạn. Các quan chức quốc phòng thích chuẩn bị hơn cho các cuộc phong tỏa và xâm lược, vì các kịch bản như vậy phù hợp nhất với khả năng của Mỹ và dễ dàng nhất để khái niệm hóa vấn đề và lập kế hoạch. Tuy nhiên, điều đáng nhắc lại là trong quá khứ các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã chọn các lựa chọn khác ngoài chiếm đóng quân sự để đạt được mục tiêu của họ, chẳng hạn như xây dựng các đảo nhân tạo ở Biển Đông và sử dụng luật pháp ở Hồng Kông.

Thật vậy, Đài Loan đã tự bảo vệ mình trước một loạt các cuộc tấn công không thể xác định được của Trung Quốc trong nhiều năm, bao gồm các cuộc tấn công trên mạng, can thiệp vào chính trị bầu cử của Đài Loan và các cuộc thao diễn quân sự nhằm làm suy yếu niềm tin của Đài Loan vào hệ thống phòng thủ của chính mình và hỗ trợ của Hoa Kỳ. Phản ứng của Trung Quốc đối với chuyến công du Đài Loan của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi vào tháng 8-2022 nhấn mạnh những nỗ lực của Trung Quốc nhằm làm lung lay niềm tin tâm lý của Đài Loan trong việc tự vệ. Sau chuyến viếng thăm, lần đầu tiên, Bắc Kinh điều động hoả tiễn bay qua Đài Loan, tiến hành các hoạt động không kích chưa từng có trên đường trung tuyến eo biển Đài Loan và mô phỏng cuộc phong tỏa các cảng chính của Đài Loan.

Mặc dù mối đe dọa quân sự chống Đài Loan là có thật, nhưng nó không phải là thách thức duy nhất, hoặc gần nhất, mà hòn đảo phải đối mặt. Khi Hoa Kỳ tập trung một cách hạn hẹp vào các vấn đề quân sự mà quên đi các mối đe dọa khác cho Đài Loan, Hoa Kỳ có nguy cơ mắc phải hai sai lầm nghiêm trọng: thứ nhất, bù đắp quá mức theo những cách làm leo thang các căng thẳng nhiều hơn là ngăn chặn xung đột; và thứ hai, đánh mất tầm nhìn của các vấn đề chiến lược rộng lớn hơn mà Hoa Kỳ có lẽ phải đối mặt nhiều hơn. Bắc Kinh đã bóp nghẹt mối liên hệ của Đài Loan với các nơi khác còn lại của thế giới và cố gắng thuyết phục dân chúng Đài Loan rằng, lựa chọn duy nhất để tránh sự tàn phá là tuân theo các điều kiện về hòa bình của Bắc Kinh chọn.

Đây không phải là một giả thuyết trong tương lai mà vốn dĩ đã là một thực tế trong thường nhật. Và bằng cách thổi phồng về mối đe dọa xâm lược của Trung Quốc, giới phân tích và quan chức Hoa Kỳ đang vô tình làm công tác cho Đảng CSTQ bằng cách dấy lên các lo sợ ở Đài Loan. Họ cũng đang gửi các tín hiệu đến các doanh nghiệp và nhà đầu tư toàn cầu đang hoạt động trong và xung quanh Đài Loan là sẽ có nguy cơ cao độ khi bị mắc kẹt trong một cuộc xung đột quân sự.

Một sai lầm khác, cho rằng xung đột không thể tránh khỏi. Khi làm như vậy, Hoa Kỳ và Đài Loan tự ràng buộc mình với việc chuẩn bị bằng mọi cách để có thể cho cuộc xung đột sắp xảy ra, thúc đẩy những kết quả mà họ tìm cách ngăn chặn. Ví dụ, nếu Hoa Kỳ đẩy Trung Quốc vào một góc, bằng cách đóng quân thường trực ở Đài Loan hoặc thực hiện cam kết phòng thủ hỗ tương chính thức khác với Đài Bắc, các nhà lãnh đạo Trung Quốc có thể cảm thấy sức nặng của áp lực theo tinh thần dân tộc và thực hiện các hành động quyết liệt có thể tàn phá hòn đảo.

Hơn nữa, việc mạo hiểm đơn phương trong một cuộc chiến với Hoa Kỳ về Đài Loan sẽ không phù hợp với chiến lược quy mô của ông Tập. Viễn tượng của ông là khôi phục Trung Quốc như một cường quốc hàng đầu trên chính trường thế giới và biến Trung Quốc, như ông nói, trở thành một “quốc gia xã hội chủ nghĩa hiện đại”. Do đó, một mặt, các mệnh lệnh phải chiếm giữ Đài Loan, mặt khác, khẳng định vai trò lãnh đạo toàn cầu đang căng thẳng trực tiếp. Bất kỳ cuộc xung đột nào về Đài Loan sẽ là thảm họa cho tương lai của Trung Quốc.

Nếu các hành động của Bắc Kinh với Đài Loan là quân sự, họ sẽ cảnh báo các nơi khác còn lại trong khu vực là Trung Quốc thoải mái với việc tiến hành chiến tranh để đạt mục tiêu, có khả năng kích hoạt các nước châu Á khác vũ trang và đoàn kết để ngăn chặn sự thống trị của Trung Quốc. Xâm lược Đài Loan cũng sẽ gây nguy hiểm cho việc Bắc Kinh thâm nhập tài chính, dữ liệu và các thị trường toàn cầu, hủy hoại quốc gia bị phụ thuộc vào việc nhập khẩu dầu mỏ, thực phẩm và chất bán dẫn.

Ngay cả khi cho rằng Bắc Kinh có thể thành công trong việc xâm lược và chiếm giữ Đài Loan, sau đó, Trung Quốc sẽ phải đối mặt với vô số vấn đề. Nền kinh tế Đài Loan sẽ sụp đổ, bao gồm cả ngành công nghiệp bán dẫn vô cùng quý giá trên toàn cầu. Vô số thường dân sẽ chết hoặc bị thương, và những người sống sót sau cuộc xung đột sẽ căm thù tột độ với sức mạnh quân sự xâm lược. Bắc Kinh có thể sẽ phải đối mặt với những đòn đáp trả ngoại giao và trừng phạt chưa từng có. Xung đột ngay ngoài khơi hải phận phía đông của Trung Quốc sẽ làm mất khả năng như là một trong những hành lang hàng hải bận rộn nhất thế giới, gây ra những hậu quả tai hại cho nền kinh tế của Trung Quốc chuyên về việc xuất khẩu.

Và tất nhiên, khi xâm lược Đài Loan, Trung Quốc sẽ tạo ra sự tham gia quân sự của Hoa Kỳ và có lẽ là các cường quốc khác trong khu vực, gồm cả Nhật Bản. Đây sẽ là định nghĩa chính xác của một loại chiến thắng không đáng đạt được hưởng.

Những thực tế này ngăn cản Trung Quốc tích cực xem xét đến một cuộc xâm lăng. Giống như tất cả những người tiền nhiệm, ông Tập muốn trở thành nhà lãnh đạo cuối cùng sáp nhập Đài Loan. Nhưng trong hơn 70 năm, Bắc Kinh đã kết luận rằng, cái giá của một cuộc xâm lược vẫn còn quá cao, và điều này giải thích tại sao Trung Quốc thay vào đó chủ yếu dựa vào các biện pháp khích lệ về kinh tế, và gần đây là các cưỡng chế không minh bạch.

Khác xa với việc có một kế hoạch được cân nhắc kỹ lưỡng để đạt được sự thống nhất, thật ra, Bắc Kinh đang bị mắc kẹt trong con đường cùng về chiến lược. Sau khi Bắc Kinh chà đạp lên quyền tự trị của Hồng Kông, không ai có thể tin rằng Trung Quốc sẽ giải quyết cuộc khủng hoảng ở eo biển thông qua chính sách “một quốc gia, hai hệ thống”. Hy vọng của Trung Quốc là lực hút của nền kinh tế sẽ đủ để đưa Đài Bắc vào bàn đàm phán cũng đã bị dập tắt, một nạn nhân của cả thành công kinh tế của Đài Loan và sự quản lý kinh tế yếu kém của ông Tập.

Một cuộc xâm lược Đài Loan không giải quyết được bất kỳ vấn đề nào trong số các vấn đề này. Ông Tập sẽ chỉ mạo hiểm nếu khi nào tin rằng ông không có lựa chọn nào khác. Không có các dấu hiệu nào cho thấy, ông Tập, dù bất cứ nơi nào, đến gần kết luận như vậy. Hoa Kỳ nên cố gắng giữ kết luận theo cách này. Không có bài phát biểu nào của ông Tập giống với những đe dọa mà Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đưa ra trước cuộc xâm lược Ukraine. Không thể loại trừ khả năng của ông Tập có thể tính sai hoặc dò dẫm trong cuộc xung đột. Nhưng những tuyên bố và hành vi của ông Tập không cho thấy [ông ta] sẽ hành động một cách liều lĩnh như vậy.

(Còn tiếp)

Trung Quốc khai thác động đất Thổ Nhĩ Kỳ bằng tin giả để khoe

EuroNews

Sophia Khatsenkova

Thục Quyên lược dịch

16-2-2023

Hơn 10 ngày trước, một trận động đất mạnh 7,8 độ Richter đã gây thảm họa tàn khốc tại Thổ Nhĩ Kỳ và Syria. Số người chết đã vượt quá 42.000 và những thông tin sai lệch chung quanh sự kiện đau lòng này vẫn còn rất nhiều trên mạng xã hội.

Trung Quốc mở cửa và phản ứng của thế giới

Nguyễn Hồng Vũ

30-12-2022

Gần đây chính phủ Trung Quốc đã có động thái nới lỏng “bất ngờ” về chính sách COVID-19, họ dự định sẽ mở cửa lại cho người Trung Quốc đi du lịch khắp thế giới từ ngày 8 tháng 1 năm 2023, và tương tự cũng sẽ có nhiều thay đổi nới lỏng cho người nước khác đi du lịch, làm việc và học tập ở nước họ.

Mắc kẹt trong bệnh thành tích và bệnh sĩ

Đỗ Ngà

23-12-2022

Khi dịch Covid-19 tàn phá các nước trên thế giới, toàn bộ nhân loại hóng vaccine. Trong lúc chạy đua với thời gian để giành lấy lợi thế ra vaccine đầu tiên thì Trung Quốc vượt lên song hành với Mỹ, thậm chí có thể vượt Mỹ lúc bắt đầu. Việc chạy đua để đưa vaccine ra chích đại trà nó là một con bài chiến lược. Đất nước nào chặn đứng dịch trước tiên thì đất nước đó có lợi thế. Lợi thế về phục hồi kinh tế, lợi thế về gây ảnh hưởng chính trị, lợi thế về uy tín trên trường quốc tế v.v…

‘Bạch chỉ’ ở Trung Quốc, ‘trắng’ ở Việt Nam

Blog VOA

Trân Văn

3-12-2022

“Bạch chỉ cách mạng” bùng phát sau khi có tới mười người thiệt mạng (3/10 là trẻ con) trong một vụ hỏa hoạn ở Urumqi (thủ phủ khu vực Tân Cương), Trung Quốc. Nguồn: Reuters

Khúc bi kịch bên bờ sông Lương Mã

Yên Khê

2-12-2022

“Họ có phải chúng ta không?”

“Họ cầm giấy trắng, chúng ta đấy!”

“Có cảnh sát kìa, cảnh sát bắt sao!”

“Hay mình đi về?”

“Vùng lên hỡi các nô lệ ở thế gian” –  (Lời bài Quốc tế ca của phong trào cộng sản)

Người hùng cầu Sitong muôn năm”

“Đừng, đừng, chúng ta là công dân tốt, chúng ta không bàn chính trị!”

“Hay là mình hoan hô Covid test nhé!”

“Đúng đúng, tiếp tục giới nghiêm đi nào!”

“Khuya rồi, làm gì nữa?”

“Thôi về!”

“Đừng đi lẻ, để còn biết lối nếu bị bắt”.

Đó là những mẫu đối thoại thì thào rời rạc của khoảng 100 người, đa số ở độ tuổi 20-30, tụ tập bên bờ sông Lương Mã, một thắng cảnh của thủ đô Bắc Kinh, tối Chủ Nhật, ngày 27-11-2022. Người quan sát ngoài cuộc hiểu ngay rằng đây là một cuộc biểu tình, trong hàng chục cuộc biểu tình trên khắp Trung Quốc, chống lệnh giới nghiêm Covid, sau bi kịch 10 người thiệt mạng ở Urumqi, Tân Cương, do bị giới nghiêm không thoát được một cơn hỏa hoạn vì nhà cửa bị phong tỏa. Họ lập một cái bàn thờ ngay bên sông để tưởng nhớ những người chết cháy ở Urumqi.

Một số nơi như Thượng Hải, Quảng Châu, người ta hô khẩu hiệu đòi Tập Cận Bình từ chức, Đảng Cộng sản thoái vị!

Nhưng ở cuộc biểu tình bên bờ sông Lương Mã, từ 9 giờ tối tới 2 giờ sáng, người biểu tình cũng không biết mình đang làm gì, chỉ biết rằng họ phải làm gì đó, trong cái không khí xã hội bức bối ngự trị gần một tỷ rưỡi người Trung Quốc.

Họ không có tổ chức, họ nhận ra nhau qua tấm giấy trắng. Họ là cư dân đô thị, họ còn trẻ, họ không phải là tầng lớp khốn cùng nhất trong xã hội Trung Quốc hiện nay. Họ biết rằng chế độ đang cai trị họ là chế độ độc tài, nhưng họ cũng biết rằng họ rất mong manh khi đối đầu với nó.

Họ hát quốc tế ca, bài hát của chế độ độc tài ấy, nhưng lại có nội dung chống độc tài.

Họ mỉa mai hoan hô giới nghiêm dù họ chống giới nghiêm, vì cho rằng nhà cầm quyền không dựa vào đó mà bắt họ. (Họ sai hoàn toàn, công an vẫn có thể đến nhà bắt họ với lý do họ mỉa mai chế độ).

Họ giống như những nhà nho, tổ tiên suốt mấy ngàn năm của họ, cứ phải viết giữa hai hàng chữ để tránh cơn thịnh nộ của thiên tử, của tể tướng, cho đến cơn tị hiềm của bọn … sai nha ở làng xã.

Một người biểu tình nói rằng, người Trung Quốc quen bị trị rồi.

Và bi kịch hơn cả, như mọi cư dân đô thị Trung Quốc, họ hiểu rằng cuộc sống của họ vẫn đang tốt, so với hàng chục triệu công nhân nhập cư từ miền quê nghèo kiếm ăn vất vưởng bên hè phố, quần quật trong các nhà máy. Có thể họ thấy Mao đúng khi dùng… “nông thôn bao vây thành thị”, trong cuộc chiến quốc Cộng năm xưa. Phải chăng là những nông dân ấy vừa đụng độ với cảnh sát ở thành phố Trịnh Châu (công nhân nhà máy sản xuất iPhone), còn họ thì không dám?

Họ đều sinh ra sau thế hệ Thiên An Môn (1989), chắc chắn họ chỉ biết đến Thiên An Môn qua ai đó, là cha chú họ, nhân chứng của sự kiện đẫm máu ấy, vì lịch sử chính thống xóa sạch câu chuyện ấy.

Một thế hệ sau Thiên An Môn đã lớn lên. Và chắc còn lâu lắm, và có thể mãi mãi, họ không vượt qua được Thiên An Môn.

Trong cái lạnh căm đầu đông Bắc Kinh, giữa những hàng liễu rũ vàng tơi tả, họ tan hàng với những tờ giấy trắng.

Lãng mạn, trầm cảm, và đầy bi kịch.

Khi nhân dân thông minh!

Lê Huyền Ái Mỹ

30-11-2022

Năm 2019, tôi theo đoàn công tác đến Trung Quốc. Lần đầu đứng trước quảng trường Thiên An Môn. Bức chân dung Mao to vật treo giữa bàn dân. Người đông như kiến. Phải lách nhau mà đi, qua các cố cung, mệt và khát nhưng đang trong “liệu trình” nên ai nấy đều cố. Đến khi được cắt ra 15 phút vào nhà vệ sinh, mừng phát khóc. Ai dè, hơn cả ám ảnh. Đường trở ra, tôi đi như ai đuổi, rời khỏi nó cả mấy trăm mét mà cứ còn mùi khai, tới tận chỗ ảnh Mao, vẫn nặng mùi xú uế.