Chính quyền Trump và phương tiện truyền thông (Phần 4)

Ủy ban Bảo vệ Ký giả

Dịch giả: Song Phan

16-4-2020

Tiếp theo phần 1 — phần 2 — phần 3

Trump và sự thật

Khi ông ta tập trung kiểm soát thông tin của chính quyền vào cho mình, Trump công bố hầu hết các quyết định của tổng thống, các sự bổ nhiệm hành chính và sự thuyên chuyển – đã tiết lộ phần lớn những gì trong đầu ông – trong nhiều lần tweet mỗi ngày. “Ông ta sử dụng Twitter để lập và công bố chính sách. Nó cho chúng ta cảm nhận rõ ràng nhất về tâm trạng của ông, trong đầu ông nghĩ gì”, Rucker của Washington Post nói với tôi.

Tweets của tổng thống “đi vòng quanh báo chí và trực tiếp lôi kéo những người ủng hộ nhiệt tình nhất của ông. Tweet của Trump là một cửa sổ đáng chú ý để biết ông ta nghĩ gì và những khoảnh khắc riêng tư của ông ta, là điều cả đời tôi chưa từng thấy trước đây ở một tổng thống”, Bender của Wall Street Journal nói.

Cựu giám đốc truyền thông của tòa Bạch Ốc Dubke nói với tôi: “Sức mạnh của những dòng tweet của tổng thống là chưa từng có. Báo chí không biết cách xử lý chúng. Chúng được tường thuật là ‘tin nóng’. Chúng hiệu quả hơn nhiều so với một thông cáo báo chí. Ngoài báo chí, người dân thật ra không đọc chúng. Họ nhận được chúng từ truyền thông. Báo chí gần như ngay lập tức đưa chúng ra mà không có bộ lọc, và sau đó dành vài giờ tiếp theo để giải thích chúng”.

Tuy nhiên, Twitter đã cho phép Trump, “đưa ra những thông tin không trung thực mà không bị trừng phạt”, như Matthew Ingram, phóng viên truyền thông kỹ thuật số của Columbia Journalism Review viết, “biết rằng tweet của ông sẽ được phát tán lại rộng rãi bởi những người theo dõi ông và giới truyền thông, và để tránh những câu hỏi truy theo hoặc chỉ trích”.

Khi làm như vậy, Trump đã đưa ra nhiều tuyên bố sai lầm hơn bất kỳ tổng thống nào trong trí nhớ. Ngày đầu tiên nhậm chức vào 21 tháng 1 năm 2017, ông nhấn mạnh rằng, số lượng người tham dự lễ nhậm chức của ông đạt kỷ lục. Lời khẳng định này của ông đã nhanh chóng bị bác bỏ qua việc so sánh các bức ảnh của đám đông ở Trung tâm thương mại của Washington trong lễ nhậm chức của ông và Barack Obama. Tuy nhiên, Sean Spicer, thư ký báo chí của Trump lúc bấy giờ đã sử dụng cuộc họp báo đầu tiên của mình để buộc tội các phóng viên “cố ý đưa tin sai” về lượng người trong buổi nhậm chức.

Trong chương trình “Meet the Press” (Gặp gỡ báo chí) của NBC vào ngày hôm sau, cố vấn tổng thống Kellyanne Conway đã được người điều hành Chuck Todd hỏi, tại sao Spicer “đưa ra một sự giả dối có thể chứng minh được”. Cô [Conway] nói, Spicer đang cung cấp “những sự thật thay thế” (alternative facts), là điều mà Todd đáp trả rằng: “Nhìn này, những sự thật khác không phải là sự thật. Chúng là giả trá”.

Trong ba năm đầu của nhiệm kỳ tổng thống, Trump đã đưa ra hơn 16.200 tuyên bố sai hoặc gây hiểu lầm trên Twitter, tại các buổi tụ họp của ông và những lần xuất hiện công khai khác, và trong các cuộc gặp gỡ với các phóng viên, theo mục kiểm chứng thông tin thực tế (Fact Checker) của Washington Post, do Glenn Kessler điều hành. Chúng bao gồm những điều ông nói về nền kinh tế, thuế, thương mại và thuế quan, lãnh đạo nước ngoài, nhập cư và người nhập cư, đối thủ chính trị, môi trường và biến đổi khí hậu, chăm sóc sức khỏe, súng ống, gian lận cử tri, nhiệm kỳ tổng thống của Barack Obama và cuộc điều tra luận tội Trump, cùng nhiều chủ đề khác. Một số trang web kiểm tra sự thật khác cũng đã tìm thấy vô số tuyên bố của Trump đưa ra sai sự thật hoặc gây hiểu lầm.

“Một đặc điểm rõ ràng trong nhiệm kỳ tổng thống Donald Trump là ông ta tuôn ra những lời dối trá – việc Trump vận động không ngừng để thuyết phục mọi người về những điều không thật”, phóng viên kiểm tra sự thật của CNN Daniel Dale đã viết trên trang ‘Sự Thật Trước Tiên’ hồi cuối năm 2019. Một số trong những tuyên bố sai hồi năm 2019 của Trump “là những lần nói hớ ngây thơ, một số trong số đó là những lời nói hơi phóng đại”, theo Dale. “Nhưng đa số là những lời phát biểu dối trá trơ trẽn: cố ý, một số lần đáng kể là tìm cách lừa mị và thủ đoạn”.

Linda Qiu là người kiểm tra sự thật của báo New York Times, viết rằng, Trump đã thốt ra ít nhất 18 lần nói dối, cường điệu và thuyết âm mưu đã bị lật tẩy, trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại kéo dài 53 phút của chương trình tin tức buổi sáng “Fox & Friends” của Fox News ngày 22/11/2019. Các chủ đề bao gồm điều tra luận tội, cắt giảm thuế, thuế quan, luật pháp quốc hội và một tuyên bố sai rằng Trump “đã khai trương” một nhà máy của Apple mà ông ta đến thăm, thật ra nó đã hoạt động từ năm 2013.

Bob Schieffer của CBS News đã nói với tôi: “Tôi nghĩ rằng, ông ta thường không biết những điều ông ta nói là không chính xác. Đó là những điều ông ta thấy và nghe được trên TV. Ông ta có thể mắc nhiều lỗi bởi vì ông ta không biết mình đang nói cái gì hơn là cố gây hiểu lầm”.

Một số nhà phân tích đã tìm thấy các tuyên bố sai mà Trump đưa ra, trùng với những gì được nói cùng một chủ đề gần như cùng một lúc trên các chương trình Fox News mà ông ta xem. Ông ta cũng đã tweet lại những tuyên bố sai mà ông ta đã thấy trên Twitter, gồm một số tweet của các nhóm âm mưu cánh hữu.

“Chưa có tổng thống nào nói nhiều điều sai như Trump”, Steiger của ProPublica nói, tạo ra “sự sẵn sàng của mọi người để không tin vào các bài báo từ thực tế”.

Kessler của Washington Post và Qiu của New York Times đã ghi lại nhiều phát biểu sai mà Trump đã đưa ra trong cuộc khủng hoảng COVID-19. “Chỉ có một người đến từ Trung Quốc và chúng tôi đặt nó dưới sự kiểm soát. Sẽ ổn thôi”, tổng thống nói trong một cuộc phỏng vấn của CNBC vào ngày 21 tháng 1.

“Chúng ta sắp có vaccine rồi”, ông nói trong một cuộc họp báo ngày 25 tháng 2, khi mà việc nghiên cứu vaccine chỉ mới bắt đầu.

“Ai muốn xét nghiệm đều có thể được xét nghiệm”, Trump nói với các phóng viên vào ngày 6 tháng 3, trong khi sự thiếu hụt các dụng cụ xét nghiệm virus khắp nơi.

Ngày 11 tháng 3, ông ta nói rằng, các lãnh đạo ngành bảo hiểm y tế đã nói với ông rằng, họ sẽ chi trả tất cả các khoản tiền điều trị virus mà người bệnh cùng chi trả (co-payment), trong khi họ chỉ đồng ý chi trả cho các xét nghiệm.

Chuyên gia truyền thông của báo Washington Post, bà Margaret Sullivan nói với tôi: “Người Mỹ không có nhiều chia sẻ thực tế trong những ngày này, và Trump đã làm cho nó tồi tệ hơn. Những sự giả dối của ông ta đã trở nên phổ biến. Không có kỳ vọng nào về sự thật và thực tế ở mức cao nhất”.

Khi tôi hỏi cô ấy về việc kiểm tra sự kiện của các cơ quan truyền thông về Trump, cô Sullivan nói, “tôi không biết rằng điều đó tạo ra sự khác biệt. Nó dường như không tạo ra sự sứt mẻ gì nhiều trong số những công dân ủng hộ Trump. Họ coi đó là một phần công việc của giới truyền thông”.

Trump nhận câu hỏi trong một sảnh đường của Fox News với sự điều khiển của Bret Baier và Martha MacCallum tại Scranton, Pennsylvania, vào ngày 5/3/2020. Gần một nửa trong số 70 cuộc phỏng vấn Trump trong năm 2019 là với các báo thân thiện, thiên hữu, theo số lượng được CBS lưu giữ. (Reuters / Leah Millis).