Tác giả: Shannon Pettypiece
Dịch giả: Châu Minh Dũng
18-3-2020
Lời người dịch: Hậu quả của việc Trump tùy tiện sa thải và bổ nhiệm nhiều chức vụ quan trọng trong tòa Bạch Ốc, cũng như dẹp bỏ các cơ quan quan trọng của chính quyền liên bang, bây giờ đã thấy rõ.
Cũng nhờ đại dịch Vũ Hán mà dân Mỹ mới biết rằng, các vật liệu y tế trên đất nước này thiếu thốn trầm trọng, từ các giường bệnh ở phòng hồi sức (ICU), đến máy trợ thở, dụng cụ xét nghiệm, thậm chí khẩu trang y tế cũng chỉ có đủ 10% cho các bác sĩ và nhân viên y tế, nói chi tới dân thường.
Nước Mỹ ra nông nỗi này cũng bởi vì người đứng đầu, ông Trump đã không quan tâm đến đại dịch, khi thẳng tay dẹp bỏ cơ quan Ứng phó Đại dịch của Hội đồng An ninh Quốc gia và các cơ quan y tế, cơ quan cứu trợ khẩn cấp khác trong chính quyền liên bang.
Các cơ quan quan trọng trong chính quyền liên bang, trong đó có Bộ An ninh Nội địa và một số cơ quan khác, cũng đã bị Trump cắt giảm từ ngân sách, nhân sự, cho tới dẹp bỏ hoàn toàn, để rồi bây giờ cần đến, các cơ quan đó không còn nữa, khiến Mỹ bỏ lỡ gần sáu tuần lễ vàng, từ khi dịch Covid-19 bùng phát ở Vũ Hán tràn vào Mỹ.
Thời gian quý báu đó, lẽ ra Mỹ có thể tận dụng để ngăn dịch hiệu quả hơn, để người dân Mỹ không phải trả giá bằng chính mạng sống của mình (hiện đã có 207 người chết ở Mỹ do virus corona và gần 14.000 người nhiễm bệnh).
***
Khoảng hai phần ba các vị trí hàng đầu trong Bộ An ninh Nội địa đang bị bỏ trống hoặc thay thế bởi những người được chỉ định giữ quyền tạm thời, nhiều hơn ở bất kỳ cơ quan liên bang nào khác.
WASHINGTON – Trong khi Tổng thống Donald Trump áp đặt các lệnh hạn chế nhập cảnh trong nỗ lực ngăn chặn sự lây lan của virus corona – và vẫn còn xem xét áp đặt thêm – ông ta đang dựa vào một cơ quan để giúp thực thi các lệnh trên, trong khi chính cơ quan này vừa bị trống các vị trí hàng đầu, dẫn đến khả năng cản trở sự đối phó của chính quyền Trump trước cuộc khủng hoảng dịch bệnh.
Đã gần một năm kể từ khi Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ (DHS) có được một lãnh đạo do Thượng viện (hiện do đảng Cộng hòa kiểm soát) phê chuẩn. Quyền Bộ trưởng An ninh Nội địa Chad Wolf là người lãnh đạo thứ tư của cơ quan này chỉ trong vòng ba năm và ông Wolf chỉ làm việc chưa đầy sáu tháng.
Ngoài ra, 65% các chức vụ hàng đầu của Bộ đang bị bỏ trống hoặc có người thay thế nhưng là những người được chỉ định giữ quyền tạm thời, nhiều hơn bất kỳ cơ quan liên bang nào khác, theo thông tin từ tổ chức Partnership for Public Service, một tổ chức phi lợi nhuận, ủng hộ việc xây dựng một chính phủ hiệu quả hơn. Trong số những chức vụ bỏ trống có quan chức số 2 của Cơ quan Quản lý Tình trạng Khẩn cấp Liên bang (FEMA), luật sư hàng đầu của Bộ Nội an và là người đứng đầu hệ thống nhập cư của đất nước.
Điều đó dẫn đến một loạt các công việc khác không hoàn thành, một khoảng trống trong hệ thống lãnh đạo khiến các quyết định lớn bị trì hoãn và giảm nhuệ khí tại cơ quan được sinh ra bởi chính cuộc tấn công khủng bố ngày 11/9/2001, nhằm điều phối phản ứng của chính phủ trước các mối đe dọa, theo như những người thân cận với DHS cho biết. Sau cuộc triển khai hỗn loạn vào cuối tuần qua, nhằm thực thi các lệnh cấm nhập cảnh đối với nhiều khách du lịch từ châu Âu – nơi những người trở về Mỹ bị giữ hàng giờ trong điều kiện chật chội – có những lo ngại mới rằng, cơ quan này chưa kịp chuẩn bị để kiểm soát những gì sắp xảy ra.
“Bạn có những cái ghế trống, những sự xáo trộn vô nghĩa của nhân sự trong một tổ chức (ND: Bài dùng cụm từ về trò chơi chiếc ghế âm nhạc) với các chức vụ trong hệ thống và các chính sách được thực thi mà không có sự cân nhắc hợp lý, dẫn đến những căng thẳng đè nặng thêm cho một lực lượng đã có một công việc vô cùng quan trọng để bảo vệ tổ quốc. Vậy làm cách nào chúng ta phá vỡ những chính sách đó?” Ông David Lapan, người phát ngôn của DHS trong năm đầu tiên khi Trump cầm quyền, đã nói như vậy.
Đối với ông Lapan, những cảnh hỗn loạn tại các sân bay cuối tuần qua đã gợi nhắc cho ông nhớ đến những gì đã xảy ra trong những ngày đầu của nhiệm kỳ tổng thống, Trump đột ngột tuyên bố hạn chế đi lại đối với hành khách đến từ các quốc gia chủ yếu là Hồi giáo, mà không cho DHS thời gian chuẩn bị.
Lapan nói: “Bạn đang yêu cầu những người ở tuyến đầu thực hiện một chính sách mà họ chưa được thông báo đầy đủ hoặc được đào tạo thỏa đáng, vì vậy tất nhiên sẽ có sự nhầm lẫn. Bạn có những vấn đề này bởi vì, một lần nữa, có vẻ như các chính sách hạn chế được triển khai quá nhanh để cho phép lực lượng nhân sự có thể thực thi chúng một cách hợp lý”.
Dàn lãnh đạo của DHS đã rối loạn kể từ cuộc thay đổi nhân sự hồi tháng 4/2019, được khuyến khích bởi Stephen Miller, cố vấn chính sách của Trump, gồm cả Bộ trưởng Kirstjen Nielsen, là người đã bị buộc phải ra đi một phần vì bà đã đẩy lùi chính sách của Trump nhằm chia tách những đứa trẻ ra khỏi gia đình của chúng ở biên giới Mỹ – Mexico.
Bà Nielsen đã bị thay thế bởi ông Kevin McAleenan, ủy viên điều hành Cục Hải quan và Biên phòng Hoa Kỳ, là người được ủy nhiệm giữ chức “quyền Bộ trưởng” DHS nhưng chưa bao giờ được chỉ định chính thức cho chức vụ này. Ông McAleenan đã bỏ đi hồi tháng 10/2019 và được ông Wolf thay thế trong những tháng tiếp theo sau đó. Ông Wolf từng là chánh văn phòng của bà Nielsen và đã được Thượng viện chuẩn thuận cho một công việc khác tại DHS. Giống như ông McAleenan, ông Wolf đã không được chỉ định để chính thức nhận chức Bộ trưởng.
Có một nỗi lo ngại khác về người trong Bộ An ninh Nội địa đang giám sát hệ thống nhập cư của Mỹ, khi những hạn chế được đặt vào người đó trong bối cảnh virus corona đang lây lan. Một tòa án liên bang đã ra phán quyết trong tháng này, rằng ông Ken Cuccinelli, Giám đốc Cơ quan Di trú và Nhập tịch Hoa Kỳ, là thành viên của lực lượng chuyên trách vấn đề virus corona của Trump, đã được bổ nhiệm một cách bất hợp pháp, theo luật tuyển dụng liên bang. Ông Cuccinelli là người chưa từng được Thượng viện chuẩn thuận cho bất kỳ công việc nào, bây giờ lại được nhắc đến trên trang web của DHS với tư cách là một quan chức cấp cao, làm nhiệm vụ giám đốc cơ quan di trú này.
Trong khi nhiều công việc được đảm nhận bởi những người được chỉ định tạm thời để thực hiện các công việc hàng ngày, một số khác – như vai trò của phó giám đốc FEMA – hiện không có ai đảm nhận và được liệt kê là ghế trống. Trong các trường hợp khác, lại có các quan chức đang làm hai nhiệm vụ cùng một lúc, như trong Văn phòng Chiến lược, Chính sách và Kế hoạch của Bộ An ninh Nội địa, nơi các công việc của Thứ trưởng và trợ lý Thứ trưởng được thực hiện bởi cùng một người.
Ông Max Stier, Chủ tịch của tổ chức tổ chức Partnership for Public Service, nói: “Cứ như là giáo viên đứng lớp dạy thế vậy. Chúng ta có đủ, họ có thể là những nhà giáo dục tuyệt vời, nhưng họ không nhận được sự tôn trọng ở trong lớp học và bản thân họ cũng không thấy công việc của họ nhận làm những vấn đề dài hạn, hay những vấn đề khó khăn. Đó là lý do vì sao mọi người lo ngại về việc không có sự lãnh đạo lâu dài”.
Người phát ngôn của DHS gọi sự ám chỉ rằng, các ghế trống đã ảnh hưởng đến phản ứng “hoàn toàn vô lý” của Bộ này: “Các nhà lãnh đạo của DHS đã đi đầu trong việc giúp ngăn chặn cuộc khủng hoảng COVID-19. Nhờ có sự lãnh đạo của Tổng thống Trump, DHS đã có thể đáp ứng mỗi khi có người ở bất cứ nơi đâu và bất cứ khi nào cần đến. Chúng tôi chờ Thượng viện chuẩn thuận những người được bổ nhiệm của chúng tôi”.
Không ai được Nhà Trắng bổ nhiệm vào các chức vụ Bộ trưởng Bộ An ninh Nội địa, Thứ trưởng, Tổng Tư vấn, Thứ trưởng đặc trách Quản lý, phó quản trị của FEMA (Cơ quan Quản lý Khẩn cấp Liên bang), ủy viên quản trị Cơ quan Hải quan và Biên phòng hoặc giám đốc Cơ quan Di trú và Nhập tịch, theo như dữ liệu được tổng hợp bởi tổ chức Partnership for Public Service.
Biến động ở tầng nhân sự cấp cao có thể đã tác động dây chuyền đến toàn bộ hệ thống nhân sự của Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ, với các quan chức cao cấp có bộ sậu của riêng họ, những người đến và đi cùng họ, ông Stier cho biết. Ngoài ra, khi một quan chức ở vai trò tạm thời hoặc giữ “quyền” lãnh đạo, có thể khiến việc bổ nhiệm các ghế trống trở nên khó khăn hơn, bởi vì những người nộp đơn ứng tuyển vào các ghế trống đó, không biết liệu người thuê họ có phải là ông chủ thật sự của họ hay không.
Thêm vào tình hình căng thẳng là sự tập trung quá mức trong suốt ba năm qua vào vấn đề người nhập cư ở biên giới phía nam, khiến DHS bị xao lãng khỏi các vấn đề khác mà cơ quan này chịu trách nhiệm, như ngăn chặn những kẻ khủng bố xâm nhập vào đất nước tại các điểm nhập cảnh khác, khủng bố trên mạng và ứng phó với thảm họa, ông Lapan chỉ ra.
Bây giờ, khi trọng tâm vấn đề chuyển qua việc đối phó với virus corona, cơ quan này (Bộ An ninh Nội địa) hiện đã căng mỏng, trong khi chỉ còn ba tháng nữa trước khi bắt đầu mùa bão ở Đại Tây Dương, ông Lapan nói thêm.
Mặc dù Bộ An ninh Nội địa có nhiều ghế quan trọng đang bị bỏ trống hơn bất kỳ cơ quan chính phủ nào khác, nhưng cơ quan này không phải là Bộ duy nhất liên quan đến việc đối phó với virus corona đã phải chịu đựng rắc rối nhân sự dưới thời chính quyền Trump. Trong Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ, 28% vị trí then chốt hiện vẫn đang bỏ trống, theo tổ chức Partnership for Public Service. Còn tại Bộ Quốc phòng, có 34% vị trí cũng đang bỏ trống.
Ông Trump đã giảm số lượng nhân viên an ninh quốc gia Nhà Trắng để loại bỏ các công việc vốn liên quan đến việc giải quyết các đại dịch toàn cầu và sa thải cả ông Tom Bossert, là người làm cố vấn an ninh nội địa tại Hội đồng An ninh Quốc gia, công việc của ông này bao gồm cả khoản điều phối các phản ứng trước khủng hoảng dịch bệnh. Đến bây giờ cái ghế của ông Bossert vẫn chưa có người ngồi vào.
Năm ngoái, Chuẩn đô đốc Tim Ziemer, giám đốc cấp cao của của Cục An ninh Y tế và Phòng thủ sinh học Toàn cầu, thuộc Hội đồng An ninh Quốc gia, đã rời khỏi hội đồng và cũng chưa có người thay thế. Ngay cả bác sĩ Luciana Borio, giám đốc của Hội đồng An ninh Quốc gia về chuẩn bị y tế và sinh học, đã bỏ đi từ tháng 5/2018.
Ông Stier nói: “Bạn không thể đối phó tốt với một đại dịch mà không có sự chuẩn bị. Bạn thực sự phải làm rất nhiều việc trước đó”.
