Nhà mồ Ba Chúc

Dương Quốc Chính

30-1-2020

Vụ thảm sát Ba Chúc đã khiến mình đặt câu hỏi nghi vấn từ hơn một năm trước. Tại sao, với quân lực cực mạnh của VN vào năm 78, cùng với việc Khmer đỏ liên tục tấn công gây hấn từ hơn một năm trước đó, mà Khmer đỏ lại có thể chiếm đóng Ba Chúc được tận 12 ngày (từ 18-30/4/1978)?

Hôm qua mình đã đến tận Ba Chúc để nhìn tận mắt nhà mồ Ba Chúc. Nhà mồ này mới được xây mới lại, lần thứ 3, vào khoảng năm 2015. Đây là một kiến trúc khá lạ, sáng tạo. Người ta thiết kế nền ngôi nhà hơi âm xuống, chắc để tạo cảm giác như xuống mồ. Lối vào mồ là các cái khe hình tam giác cong, không có cửa, ánh sáng chủ yếu lấy từ giếng trời, trên xuống. Theo lời một vị chức sắc tôn giáo ở ngôi chùa Phi Lai tự bên cạnh, tạm gọi là ông Y, thì KTS thuyết minh nhà mồ có hình hoa sen, nhưng người dân lại bảo nó giống củ tỏi! Mà củ tỏi lại là thứ để chống tà ma…! Ông Y cho rằng đây là một kiến trúc không đạt, ông không thích nó. Còn mình, với con mắt KTS, thì lại cho là nó khá đẹp và sáng tạo.

Sau khi xem các chứng tích, mình vào Phi Lai tự nói chuyện với ông Y. Đây là ngôi chùa Tứ ân hiếu nghĩa (Google để biết chi tiết về đạo này). Mình có hỏi ông Y câu hỏi trên và thêm câu hỏi thứ 2, đó là: Tại sao các bộ xương người này lại không được đem chôn, hay là chôn rồi lại đào lên để trưng bày? Lúc thảm sát xảy ra thì ông Y ở đâu?

Ông Y trả lời câu hỏi một giống hệt nhận định của mình từ trước. Ông cho là (quan điểm cá nhân ông) bộ đội ta CỐ TÌNH để quân Pol Pot (ở đây không hề dùng khái niệm quốc tế là Khmer đỏ mà chỉ gọi là quân Pol Pot), sang chiếm Ba Chúc 12 ngày và thảm sát, thì mới có cớ để đánh sang bển.

Ông lưu ý thêm là quân VN lúc đó rất mạnh, đã đánh quân Pol Pot xâm lược từ trước, giết rất nhiều lính Pol Pot. Nhưng vào tháng 4/1978, bộ đội chủ lực đã rút khỏi Ba Chúc, còn lại toàn du kích, nên Pol Pot chiếm được ngay.

Lính Pol Pot đem người dân ra cánh đồng rồi giết, để xác tại chỗ. Sau khi giải phóng (12 ngày sau) những xác chết này vẫn không được chôn và dính mùa lũ, không chôn được, thế là chỉ còn lại xương. Sau đó người dân gom xương đó lại đem về Phi Lai tự để cất giữ. Có nghĩa là các bộ xương này, chiếm khoảng 1/3 số xác của tất cả nạn nhân thảm sát, chưa từng được chôn và được dùng làm công cụ tuyên truyền chống Pol Pot.

Ông Y cho rằng, để như vậy là ÁC, người ta đã chết phơi thây rồi, giờ lại phải phơi xương tiếp mấy chục năm, không được chôn, là trái đạo lý người Việt. Ông đã phản đối nhiều lần nhưng không ai nghe. Vì người nhà ông không có trong đó nên ông đành để vậy.

Trước cuộc thảm sát, dân Ba Chúc có khoảng 16.000 người, đã được cho di tản, số người ở lại là những người không chịu đi. Họ cho là phía Pol Pot có nhiều người là lính VNCH cũ bỏ chạy sang đó, nên sẽ không giết dân. Ai ngờ bị giết gần hết. Ông Y lúc đó 16 tuổi, kịp chạy trốn lên núi Tượng rồi trốn đi tiếp, nên thoát chết.

Việc trưng bày xương người để tố cáo tội ác Khmer đỏ là phổ biến ở Campuchia, rõ nhất là ở Cánh đồng chết và nhà tù Tung Sleng (mình đã viết stt vào năm ngoái, cũng tầm này). Ông Y cho rằng bên Miên họ dã man mới thế, chứ người Việt thì không nên thế.

Nhìn hơn một ngàn bộ xương được trưng bày trông khá rợn người. Nhưng tiếc rằng, mình chưa tìm thấy những tấm bia ghi tên những người đã chết, tối thiểu là tên của các bộ xương, nếu có (có trẻ em chưa có tên).

Đây không hề là một việc khó làm, nhưng có nhiều ý nghĩa, trong đó có cả ý nghĩa về sự minh bạch, nhất là khi có người dân sống sót sau thảm sát.

Khu tưởng niệm chiến tranh VN cũng khắc tên hơn 50.000 lính Mỹ đã chết. Khu tưởng niệm người chết ở thủy điện Hòa Bình cũng vậy. Không rõ ở Mỹ Lai có bia này không? Dự là không, lý do có thể cũng giống như ở Ba Chúc này.

Kỳ lạ thay là người ta lại để 2 cái két sắt khổng lồ ở ngay bàn thờ các nạn nhân, để chứa tiền “công đức”. Nhìn khá phản cảm. Họ đã bị lợi dụng mấy chục năm nay.

Bổ sung bóc phốt chú đánh máy:

Ngay trong nhà lưu niệm đã có sự mâu thuẫn về nội dung, bia căm thù và các tư liệu trên mạng đều viết là thảm sát xảy ra từ 18-30/4. Mình cho đó là quãng thời gian Khmer đỏ chiếm Ba Chúc. Nhưng lại có 2 bức ảnh nạn nhân kể lại là người nhà mình bị thảm sát vào ngày 14/4? Thế ngày diễn ra thảm sát chính xác là ngày nào?