Tác Giả: Russ Buettner, Susanne Craig và Mike McIntire
Dịch Giả: T.Vấn
1-10-2020
Tiếp theo phần 1 — phần 2 — phần 3 — phần 4
Phần 5: Thủ Thuật 72.9 triệu đô la
Chương trình truyền hình “The Apprentice” có lẽ đã ban cho Trump cú ngọam thuế lợi tức ngon lành nhất, lớn nhất trong cuộc đời của mình. Trong thời kỳ Đại Suy Thoái (The Great Reccession), lợi dụng các biện pháp cứu vãn kinh tế của chính phủ, Trump đã tìm cách đòi tiền đóng thuế lại.
Tháng 2 năm 2019, trong buổi điều trần trước Quốc Hội Hoa Kỳ của viên cựu luật sư riêng của Trump, Michael Cohen, ông này đã nhắc đến việc Trump đưa cho mình xem tờ ngân phiếu có số tiền khổng lồ từ Bộ Ngân Khố gởi cho Trump mấy năm trước, vẻ mặt vẫn còn ngạc nhiên “rằng, ông ta không thể nào ngờ được chính phủ đã ngu ngốc đến độ trả lại cho một người như ông ta số tiền lớn đến như vậy”.
Quả vậy, theo những tài liệu riêng cho biết, bắt đầu từ năm 2010, Trump đã khai và nhận về tổng số tiền bồi hoàn thuế (refund) là 72.9 triệu đô la – tức tổng số tiền thuế Trump đã đóng cho chính phủ liên bang từ năm 2005 cho đến năm 2008, cộng thêm tiền lời (phát sinh từ số tiền đã đóng).
Tính cách hợp pháp của số tiền bồi hoàn 72.9 triệu đô la hiện là trọng tâm của các cuộc truy vấn (audits) của sở thuế mà Trump đang phải đối phó, vốn ngoài tầm quan sát của công chúng.
Những dữ liệu mà New York Times xem xét đã xác nhận nguyên nhân luận điệu mà Trump thường hay viện dẫn đến, nhưng không hề đưa ra một lời giải thích thuyết phục, rằng những vụ audits của sở thuế đã ngăn cản không cho ông ta bạch hóa hồ sơ khai thuế của mình. Mới đây nhất, hồi tháng 7, trên đài truyền hình Fox News, Trump ám chỉ đến chúng khi trả lời Sean Hannity: “Họ đối xử với tôi ghê khiếp lắm, bọn sở thuế ấy mà, ghê khiếp lắm!”.
Và trong khi những dữ liệu thuế không cho biết chi tiết về những vụ audits này, nhưng chúng phù hợp với bản tuyên bố của các luật sư riêng của Trump trong lúc còn chiến dịch tranh cử 2016 rằng, các vụ audits hồ sơ thuế của Trump vẫn đang tiếp diễn và có liên quan đến “những thương vụ hoặc các hoạt động kinh doanh đã khai trong hồ sơ thuế năm 2008 và trước đó”.
Trump may mắn thu về khoản tiền bồi hoàn kếch xù ấy nhờ đã khai và khấu trừ những khoản lỗ kinh doanh cũng kếch xù không kém – một tổng số là 1.8 tỉ đô la lỗ lã từ những dịch vụ kinh doanh trực tiếp của Trump cho hai năm thuế 2008 và 2009 – mà những năm thuế trước đây, luật thuế đã không cho phép ông ta khấu trừ.
Nhưng để biến một chuỗi những lỗ lã doanh nghiệp nặng nề thành một tờ ngân phiếu bồi hoàn thuế khổng lồ, ông ta đã phải nhờ cậy đến những phù thủy kế toán khéo chân khéo tay và một món quà vô tình đến từ một nguồn gốc cũng vô tình không kém – ông Obama.
Các lỗ lã doanh nghiệp có thể được dùng như những tấm phiếu thưởng (coupon) để giảm thuế: một đồng lỗ từ doanh nghiệp này có thể được dùng để giảm đi một đồng lời từ một doanh nghiệp khác. Loại và số lợi tức được áp dụng khấu trừ mỗi năm mỗi khác, tùy thuộc vào tình trạng thuế của mỗi chủ doanh nghiệp. Một số loại lỗ lã có thể được để dành và dùng đến sau này, hoặc thậm chí còn được dùng để lấy lại tiền thuế lợi tức đã đóng từ năm thuế trước đó.
Cho đến năm 2009, những tấm phiếu thưởng (coupon) nói trên có thể dùng để giảm thuế cho 2 năm thuế trước đó. Nhưng tháng 11 năm đó (2009), cánh cửa đã mở rộng gấp đôi nhờ vào một điều khoản ít ai để ý tới trong một đạo luật về thuế tổng thống Obama ban hành chủ yếu nhằm vào việc thúc đẩy nền kinh tế sớm hồi phục sau trận đại suy thoái (the great recession). Với đạo luật mới này, chủ doanh nghiệp có thể yêu cầu được bồi hoàn lại số tiền thuế đã đóng trong 4 năm thuế trước đó, cộng thêm 50% số thuế đã đóng trong năm thứ 5.
Năm 2008, Trump không phải đóng một đồng thuế lợi tức nào. Nhưng với đạo luật thuế thương nghiệp mới được ban hành, khi khai hồ sơ thuế của năm 2009, ông ta có thể đòi lại không chỉ 13.3 triệu đô la tiền thuế trả trong năm 2007, mà còn đòi được thêm 56.9 triệu đô la gộp lại cho hai năm 2005 và 2006, khi mà chương trình truyền hình “The Apprentice” đã ban cho ông ta cú ngọam thuế lợi tức ngon lành nhất, lớn nhất trong cuộc đời của mình.
Những dữ liệu mà New York Times có được cho biết, chỉ vài tuần lễ sau khi luật thuế doanh nghiệp mới được ban hành, Trump đã gởi đi bản khai thuế yêu cầu những đợt bồi hoàn thuế đầu tiên, tức là vào tháng 1 năm 2010. Thời điểm này giới làm thuế chuyên nghiệp cho là thời điểm sẽ nhận được tiền bồi hoàn (refund) sớm nhất (quickie refund), sở thuế thường hoàn tất việc trả tiền trong vòng 90 ngày từ khi nhận được tờ khai thuế, cùng với việc sở thuế bắt đầu chuẩn bị các thủ tục cần thiết cho một vụ audit hồ sơ thuế của người khai.
Tổng số tiền bồi hoàn thuế liên bang của Trump lên tới 70.1 triệu đô la, cộng thêm $2,733,184.00 tiền lời. Ngoài ra, Trump cũng nhận được tiền bồi hoàn từ nguồn thuế tiểu bang (state tax) và thuế địa phương (local tax) cộng chung là 21.2 triệu đô la; khoản bồi hoàn từ 2 nơi này thường lệ thuộc vào hồ sơ khai thuế liên bang.
Dù vậy, liệu Trump có giữ được trong túi khoản tiền kếch xù đó không, câu hỏi này hiện nay khó có thể trả lời.
Những khoản bồi hoàn lớn như thế thường đòi hỏi phải có sự phê chuẩn của các viên chức phụ trách công việc audits và ý kiến của một ủy ban hỗn hợp lưỡng đảng về thuế vụ của Quốc hội, có nhiệm vụ xem xét những ảnh hưởng của các đạo luật về thuế. Luật thuế đòi hỏi ủy ban phải thông qua các số tiền bồi hoàn thuế từ 2 triệu trở lên.
Các tài liệu lưu trữ cho thấy, kết quả của các cuộc truy vấn (audits) về hồ sơ thuế của Trump đã được gởi tới ủy ban hỗn hợp của Quốc hội Hoa Kỳ vào mùa xuân 2011. Một quyết định về kết quả này đã được thỏa thuận vào cuối năm 2014, nhưng sau đó, các cuộc truy vấn lại được mở ra. Lần này, nội dung truy vấn bao gồm cả các bản khai thuế từ năm 2010 cho đến 2013 của Trump. Mùa xuân năm 2016, khi Trump hầu như nắm chắc trong tay chiếc vé đề cử của đảng Cộng Hòa, nội vụ thuế của Trump được gởi lại cho ủy ban hỗn hợp. Cho đến nay, hồ sơ này vẫn còn nằm ở đó, chưa được giải quyết và thời hạn phải kết thúc vụ việc (statue of limitations) cứ tiếp tục được nới rộng.
Lý do tại sao vụ việc bị trì trệ tại Quốc hội chưa ai được biết rõ ràng. Nhưng các giới chức thạo việc đoán rằng, khoảng cách về các ý kiến của hai bên vẫn còn khá rộng. Nếu những cuộc điều đình bị lâm vào bế tắc, vụ việc có thể phải đưa ra tòa án liên bang giải quyết, khi ấy công chúng sẽ có cơ hội được tỏ tường hơn.
Nội dung gây tranh cãi có thể tập trung vào một đầu mối chính, phát xuất từ một trang trong hồ sơ khai thuế năm 2009 của Trump: Lời khai về hơn 700 triệu đô la lỗ doanh nghiệp mà ông ta không được phép khấu trừ từ những năm thuế trước đó. Tháo cũi sổ lồng cho những tấm phiếu thưởng (coupon) nói trên sẽ cho phép Trump chính thức nhận được một phần hoặc toàn bộ số tiền bồi hoàn thuế khổng lồ.
Những tài liệu mà New York Times có được không liệt kê rõ ràng doanh nghiệp/ hay những doanh nghiệp nào của Trump đã phát sinh số lỗ lã kếch xù nói trên. Nhưng lỗ lã doanh nghiệp là một loại lỗ lã mà doanh nghiệp chỉ được phép khai (và sử dụng khấu trừ) khi các đối tác từ bỏ quyền lợi của mình trong doanh nghiệp ấy. Và năm 2009, Donald Trump cắt đứt mọi dính líu của mình với doanh nghiệp từ lâu đã gây nên những lỗ lã khổng lồ của ông ta: Công ty sòng bài Atlantic City.
Sau khi các chủ nợ của công ty khước từ đề nghị của Trump muốn mua lại doanh nghiệp, và giữa lúc lần khai phá sản thứ ba đang dọn đường xảy ra, tháng 2 năm 2009, Trump tuyên bố rút lui ra khỏi hội đồng quản trị của công ty.
Ông ta trả lời phỏng vấn của hãng thông tấn AP: “Nếu tôi không quản lý được công ty, tôi không muốn mình dính dáng gì đến nó. Tôi là một trong những chuyên viên kiến tạo doanh nghiệp lớn nhất thế giới. Tôi vẫn còn nhiều tiền và còn nhiều nơi khác để bắt đầu lại”.
Cùng ngày, Trump thông báo ủy ban hối đoái và chứng khóan (SEC – Securities and Exchange Commission) rằng, ông ta đã nhận định “những quyền lợi trong tư cách cổ đông của mình ở công ty đã trở nên không còn giá trị gì nữa và cũng không còn tiềm năng để có thể phục hồi” và rằng “do đó từ bỏ” mọi quyền sở hữu của mình (trong công ty).
Ở đây ngôn ngữ giữ vai trò rất quan trọng. Trump sử dụng một cách chính xác từng chữ một từ quy định của sở thuế (IRS), những quy định xác quyết các cách thức có lợi cho chủ doanh nghiệp né tránh việc trả thuế khi không còn liên quan gì đến doanh nghiệp nữa.
Một đối tác bước ra khỏi một doanh nghiệp mà mình là cổ đông với hai bàn tay trắng – luật thuế gọi đó là sự từ bỏ (abandonment) – có thể khai lỗ doanh nghiệp mà trong những năm thuế trước đây người ấy đã không thể khấu trừ. Nhưng vẫn có một số điểm lắc léo, bao gồm: Từ bỏ (abandonment), về bản chất, là một lựa chọn tất cả hoặc không có gì hết. Nếu sở thuế phát giác ra người chủ doanh nghiệp có nhận lại bất cứ một thứ gì đó thì số lỗ lã được cho phép khấu trừ chỉ còn $3,000.00 mỗi năm.
Và có vẻ như Donald Trump đã có nhận lại một chút gì đó. Khi các thủ tục phá sản của sòng bài Atlantic City hoàn tất, ông ta được 5% các cổ phần trong công ty mới. Tài liệu thuế mà New York Times có được, không cho biết rõ ràng về có hay không chi tiết hồ sơ thuế đòi lại tiền bồi hoàn thuế của Trump phản ánh lời tuyên bố công khai từ bỏ mọi quyền lợi của mình ở công ty cũ (tức sòng bài Atlantic City đã tuyên bố phá sản). Nếu quả thật có chi tiết này trong hồ sơ thuế đòi tiền bồi hoàn (refund), thì khoản 5% Trump hưởng được từ công ty mới sẽ gây nhiều rắc rối cho ông ta trong việc sở hữu hợp pháp khoản refund này.
Nếu các điều tra viên chịu trách nhiệm công việc audit hồ sơ thuế của Trump cuối cùng đi đến kết luận, Trump không đủ điều kiện để nhận lại khoản 72.9 triệu đô la refund từ chính phủ liên bang, ông ta sẽ bị buộc phải trả lại số tiền đã nhận, cộng với tiền lời, và rất có thể kèm theo đó là tiền phạt. Cộng chung lại, con số sẽ vượt quá 100 triệu đô la. Mặt khác, ông ta cũng sẽ bị buộc phải trả lại số tiền bồi hoàn từ tiểu bang (state refund) và địa phương (local refund) có gốc rễ từ chung một hồ sơ khai thuế với liên bang.
Để trả lời câu hỏi về trường hợp hồ sơ thuế của Trump đang bị sở thuế truy vấn (audit), luật sư của tổ hợp Trump, ông Garten cho rằng, những dữ liệu mà New York Times căn cứ vào đó để đánh giá thực trạng thuế của Trump không xác thực, nhưng Garten không đưa ra một chi tiết cụ thể nào. Tuy nhiên, ông ta viết rằng, thật là “phi lý” (illogical) khi cho rằng ông Trump không đóng một đồng thuế nào trong 3 năm chỉ vì sau đó số tiền thuế đã đóng được bồi hoàn lại (refunded).
Garten viết: “Trong lúc các ông cho rằng tổng thống Trump không trả một đồng thuế nào trong 10 năm của 15 năm thuế trước đây, các ông cũng khẳng định rằng tổng thống Trump đã khai thuế để nhận lại tiền bồi hoàn hàng chục triệu cho số tiền thuế mà tổng thống đã thật sự trả. Hai điều ấy hoàn toàn mâu thuẫn, và dù ở bất cứ bối cảnh nào, không được căn cứ trên những dữ kiện chính xác”.
Các dân biểu của đảng Dân Chủ, từ lâu theo đuổi mục đích cho kỳ được là có các hồ sơ thuế của Trump trong tay, hẳn có thể không biết rằng, ít nhất một số hồ sơ thuế của Trump đang có mặt trong tòa nhà trụ sở Quốc hội. George Yin, người trước đây từng là tham mưu trưởng của ủy ban hỗn hợp lưỡng đảng Quốc hội, cho biết, bất cứ một tài liệu thuế nào thuộc về người trả thuế đang được ủy ban xem xét, đều được quản lý chặt chẽ bởi một số rất nhỏ các luật sư làm nhiệm vụ tham mưu cho ủy ban và cũng rất hiếm khi họ bằng lòng chia sẻ các tài liệu này với các chính trị gia (tức dân biểu) có trách nhiệm trong ủy ban.
Cũng rất có thể những phán quyết về trường hợp hồ sơ thuế bị audit của Trump tạm đình trệ vì lý do Trump là tổng thống đương nhiệm, đưa vấn đề ra vào lúc này sẽ ảnh hưởng khả năng tái tranh cử của ông ta. Nếu câu trả lời mới đây của Trump trong cuộc phỏng vấn của Sean Hannity trên đài Fox News (“Họ đối xử với tôi ghê khiếp lắm, bọn sở thuế ấy mà, ghê khiếp lắm!”) là một dấu chỉ có ý nghĩa, thì rõ ràng ông ta đang tỏ ra hết sức khó chịu mỗi khi vấn đề audit thuế này được nói đến.
Trump nói với Hannity: “Điều xảy ra thật đáng hổ thẹn. Chúng tôi đã thỏa thuận rồi. Mà đúng vậy, tôi đã ký rồi. Thế mà lúc tôi ra tranh cử, hoặc cả đến lúc tôi đắc cử, một chuyện xảy ra mãi tít ở đâu đâu trong quá khứ, bỗng nhiên mọi thứ có vẻ như ‘này nhé, hãy bắt đầu lại từ đầu nhé!’, Thật đáng xấu hổ”.
(Còn tiếp)
Kỳ tới: Giải pháp 20 phần trăm
