Hồ sơ thuế của Trump (I): Những tài liệu từ lâu bị che giấu cho thấy, lỗ lã triền miên và nhiều năm tránh né việc đóng thuế (Phần 1)

New York Times

Tác Giả: Russ Buettner, Susanne Craig và Mike McIntire

Dịch Giả: T.Vấn

28-9-2020

Lời Người Dịch: Hồ sơ thuế của tổng thống Donald Trump là một đề tài nổi trội từ nhiều năm nay, nổi cộm nhất là từ năm 2015 khi ông cho biết ý định sẽ ra tranh cử năm 2016. Trong suốt thời gian 5 năm qua, từ quốc hội liên bang cho đến các viên chức công tố của tiểu bang New York (nơi Donald Trump là một cư dân thâm niên, cho đến ngày 1/11/2019, ông chọn Florida làm quê hương mới) tìm mọi cách để có được các hồ sơ này, nhưng phần lớn đều thất bại vì những rào cản pháp lý mà các luật sư của tổng thống viện dẫn, hầu giữ kín những bí mật về tài chính của thân chủ.

Khi được hỏi lý do tại sao không công bố hồ sơ thuế của mình như tất cả các vị tổng thống tiền nhiệm đã làm trước khi ra tranh cử, Donadl Trump trả lời, rằng hồ sơ thuế của mình đang bị sở thuế (IRS) truy vấn (audit) nên không thể đưa chúng ra công chúng được. Nhưng sở thuế Hoa Kỳ xác nhận, việc họ audit hồ sơ thuế một người không hề cản trở người ấy bạch hóa hồ sơ thuế của mình. Tháng 5 năm 2019, Hạ viện Hoa Kỳ yêu cầu sở thuế cung cấp hồ sơ thuế của tổng thống, nhưng Trump đã ra lệnh cho bộ trưởng Ngân Khố Mnuchin không cho phép sở thuế làm việc này với lý do yêu cầu của quốc hội “thiếu mục đích có tính cách pháp lý”.

Nhiều bản phân tích kết luận rằng, hẳn Donald Trump phải có điều gì giấu giếm nên mới cố tìm mọi cách để ngăn không cho chúng được bạch hóa. Ở Mỹ, thuế là thứ mà một người phải sống với nó cho đến ngày nhắm mắt, nên ai cũng phải đóng thuế và khai thuế hàng năm, vừa để làm nhiệm vụ một công dân, vừa để hưởng những phúc lợi xã hội mà mức thu nhập (thấp) của mình có thể được nhận hưởng. Và khi cần, vẫn phải gởi bản khai thuế của mình đến các cơ quan chức năng theo yêu cầu. Vì thế, sự khăng khăng của Donald Trump khiến nhiều người nghi ngờ sự trung thực của một trong những tỉ phú ầm ĩ nhất nước Mỹ.

Trong tình hình như vậy, báo chí dòng chính của nước Mỹ không thể bỏ qua, nhất là với một tờ báo có chiều dày lịch sử và uy tín như tờ New York Times. Tháng 10/2018, nhóm phóng viên tài chính của họ đã tiết lộ một số bí mật về thực trạng thuế của Trump với nguồn cung cấp được giữ kín như thường lệ (Cuối tháng 7/2020, Mary Trump – người cháu ruột gọi Donald Trump bằng chú – đã xuất bản quyển hồi ký “Too Much and Never Enough”, tiết lộ, chính bà là người đã cung cấp cho tờ New York Times tài liệu thuế nói trên). Tiết lộ của báo New York Times cho thấy một chút đầu mối biện minh cho sự nghi ngờ của giới thạo việc.

Ngày 27 tháng 9 năm 2020, với nguồn cung cấp vẫn còn được giữ kín (như thường lệ), nhóm phóng viên của New York Times công bố một bản điều tra cho biết, họ hiện nắm trong tay hầu như toàn bộ hồ sơ khai thuế của Donald Trump trong khoảng thời gian gần hai thập kỷ, bản điều tra mang tên: The President’s Taxes.

Đây là một tài liệu nhiều người mong được xem, không chỉ riêng những đối thủ chính trị của Trump, giới ký giả, các bình luận gia mà tất nhiên, những cử tri sẽ góp tiếng nói của mình trong kỳ bầu cử ngày 3 tháng 11 sắp tới. Họ cần biết để hỗ trợ cho quyết định lá phiếu của mình. Bản điều tra có những chi tiết khá bất ngờ (kể cả với giới thạo việc, các ký giả) về tình trạng tài chính của vị tổng thống được xem là giàu có nhất trong lịch sử 45 đời tổng thống của nướcMỹ.

Vì nội dung của bản điều tra có nhiều chi tiết rất chuyên môn trong lĩnh vực thuế má và tài chính, lẽ dĩ nhiên kèm theo đó là những thuật ngữ khá xa lạ với người đọc bình thường, cộng thêm với bộ luật thuế của nước Mỹ khá phức tạp, nên bản chuyển ngữ tiếng Việt sẽ phải uyển chuyển, không thể dựa cứng ngắc vào nguyên tác Anh ngữ, để người đọc tiếng Việt bình thường dễ lĩnh hội.

Kinh nghiệm nhiều năm làm việc cho hãng thuế Mỹ H&R BLOCK với nhiệm vụ một Tax Advisor (Level 2), phải giải thích cho thân chủ những thắc mắc về thuế của họ, chúng tôi nhận ra rằng, ngay đối với một người Mỹ bình thường cũng không dễ dàng hiểu được chính xác những khái niệm về thuế được áp dụng vào tình hình tài chính của chính họ, nói gì đến nội dung một bản điều tra về những phức tạp trong hồ sơ khai thuế của một thương nhân làm chủ cả trăm cơ sở kinh doanh thương mại như Donald Trump.

Nhưng với một số thuật ngữ quen thuộc như “Audit”, “Credit”, “Refund” chúng tôi sẽ luôn luôn kèm theo tiếng Anh trong ngoặc đơn, vì với những trường hợp như vậy, chữ tiếng Anh lại dễ hiểu hơn là dịch sang tiếng Việt (cho người Mỹ gốc Việt).

Bài điều tra của tờ New York Times khá dài, chúng tôi sẽ chia ra làm nhiều kỳ gởi đến độc giả. Mục đích của công việc chúng tôi làm không có gì khác hơn, ngoài việc cung cấp cho độc giả Việt Nam những thông tin cần biết (nếu quan tâm) về một nhân vật gây khá nhiều tranh cãi trong cộng đồng người Việt, trong nước cũng như hải ngoại. Người đọc ủng hộ TT Trump, nếu tạm gác qua một bên chính kiến của mình, cũng có thể biết được nhiều điều cần biết, nên biết, qua loạt bài điều tra này. Trong trường hợp có người vẫn khư khư cho rằng New York Times là một tờ báo “thổ tả”, là bọn “fake news” thì cũng là quyền biểu đạt ý kiến của mỗi người, chúng tôi xin không có ý kiến. Chỉ xin đừng buộc tội chúng tôi tội “nối giáo cho giặc”, “phản bội người Việt Quốc Gia” v.v…

Mong được chia sẻ trong tinh thần cởi mở, phóng khoáng của những người biết đọc, biết viết, và nhất là biết suy tưởng.

Ngày 28 tháng 9 năm 2020

T.Vấn

***

Báo New York Times đã nắm được trong tay hồ sơ thuế của Donald Trump giai đoạn suốt hơn hai thập niên vừa qua, với nội dung cho thấy những khó khăn mà ông phải đối phó trong việc sở hữu các tài sản hiện có, việc ông sử dụng những khoản khấu trừ khổng lồ với mục đích làm giảm bớt thu nhập phải trả thuế, việc ông đang vất vả với những truy vấn của sở thuế (audits) về hồ sơ khai thuế của mình trong nhiều năm, cùng với những khoản nợ lên tới hàng trăm triệu đang sắp sửa đáo hạn.

Bài Một – Tổng quát

Năm Donald Trump thắng cử tổng thống (2016), ông chỉ trả có $750 thuế lợi tức liên bang (Federal Income Tax). Năm sau (2017), năm đầu tiên cư ngụ tại tòa Bạch Ốc, ông cũng chỉ trả $750 thuế lợi tức liên bang.

Song song với việc phát động chiến dịch tái tranh cử (mà kết quả các cuộc thăm dò cho thấy ông đang gặp nguy cơ thất cử), vị tổng thống Hoa Kỳ đương nhiệm còn phải chịu những áp lực nặng nề về tình hình tài chính tồi tệ của cá nhân, bủa vây bởi những lỗ lã, những món nợ hàng trăm triệu đang tới kỳ đáo hạn mà chính ông đã đem tên tuổi mình ra cam kết thanh toán.

Đó là chưa kể đến việc ông phải trả lời những cật vấn của sở thuế (IRS – Internal Revenue Service) từ hơn 10 năm nay, liên quan đến tính hợp pháp của các hồ sơ thuế mà ông khai báo và đã nhận về tổng số $72.9 triệu tiền refund. Khoản tiền trả lại này có được do bởi ông khai trong hồ sơ thuế là các công việc kinh doanh của mình đã bị lỗ lã trầm trọng. Nếu các cuộc truy vấn của sở thuế kết luận rằng, Donald Trump đã man khai nhằm trốn thuế, thì khoản tiền ông phải trả lại sẽ lên đến hàng trăm triệu (bao gồm số tiền 72.9 triệu đã nhận về và các khoản tiền phạt, lẫn tiền lời phát sinh từ số 72.9 triệu nói trên).

Những hồ sơ thuế cá nhân mà Donald Trump từ bấy lâu nay cố tìm mọi cách che giấu đã tiết lộ một nội dung, về cơ bản, hoàn toàn khác hẳn với những gì ông tuyên bố trước công chúng về tình hình kinh doanh và tài sản của mình. Những bản khai thuế mà Donald Trump gởi đến sở thuế bộc lộ bộ mặt thật của một thương gia thu về hàng trăm triệu mỗi năm, qua các họat động kinh doanh của mình, nhưng khi khai thuế lại sử dụng mọi phương cách để chứng minh mình bị lỗ lã triền miên, hầu tránh không phải trả thuế cho lợi tức mình kiếm được.

Giờ đây, với những gánh nặng tài chính nặng trĩu trên vai, những dữ liệu thực tế cho thấy, vị tổng thống của chúng ta ngày càng bị lệ thuộc vào việc tìm lợi tức từ những họat động kinh doanh, vốn tự bản chất, đặt ông ở vị trí có tiềm năng đối nghịch trực tiếp với những nhiệm vụ của một tổng thống mà ông đang đảm nhiệm.

Tờ New York Times đã nắm được trong tay hồ sơ thuế của Donald Trump trải dài suốt hơn hai thập niên vừa qua cùng với những dữ liệu liên quan đến hàng trăm công ty lớn nhỏ nằm trong quỹ đạo kinh doanh của ông, cùng với những chi tiết tài chính trong thời gian hai năm đầu tiên ông nắm quyền. Trong số này, sẽ không bao gồm những chi tiết của hai năm 2018 và 2019. Lọat bài điều tra này trình bày tổng quát những gì nhóm phóng viên tìm thấy được. Trong những tuần kế tiếp, nhiều kết quả điều tra khác sẽ tiếp tục được công bố.

Những hồ sơ khai thuế của Donald Trump, theo các tài liệu lưu trữ mới đây được nhiều người quan tâm, là một trong vài đối tượng được săn tìm nhất, và cũng được bàn tán suy diễn nhiều nhất. Trong thời gian gần 4 năm qua khi Donald Trump nắm quyền – cùng với hàng thập kỷ không ngừng khoe khoang về mình với công chúng – các ký giả, các công tố viên, các chính trị gia đối lập và kể cả những người theo thuyết âm mưu, đã tìm mọi cách để đào xới những bí ẩn trong thế giới tài chánh của ông, nhưng phần lớn không mấy thành công. Do vậy, ngay từ bản chất, những hồ sơ khai thuế của Donald Trump sẽ có nhiều câu hỏi không thể trả lời được, nhiều câu hỏi có câu trả lời nhưng sẽ không làm thỏa mãn người hỏi.

Những hồ sơ này chỉ gồm những gì Donald Trump khai báo với sở thuế, chứ không phải là kết quả những xem xét từ một cuộc điều tra tài chính độc lập. Thêm nữa, qua những hồ sơ khai thuế này, người ta chỉ biết rằng, Donald Trump sở hữu những tài sản trị giá hàng trăm triệu, chứ không thấy được sự giàu có thực sự của ông và cũng không cho thấy những mối quan hệ trước đây ông đã có với người Nga.

(Còn tiếp)

Kỳ tới: Hồ sơ thuế của Tổng Thống