Joaquin Nguyễn Hòa
17-1-2021
Ngay sau khi ông Joseph Biden chính thức bước vào tòa Bạch Ốc chiều ngày 20/1/2021, Thượng viện khóa mới của nước Mỹ có thể sẽ mở một phiên tòa luận tội ông Donald Trump, khi đó không còn là tổng thống Mỹ nữa.
Một bản buộc tội ông Trump đã được Hạ viện Hoa Kỳ giữ vai trò công tố thông qua, nói rằng ông Trump đã phạm tội khi kích động những người ủng hộ ông tấn công điện Capitol, trụ sở Quốc hội Hoa Kỳ, vào ngày 6/1/2021.
Cuộc tấn công làm tất cả sáu người thiệt mạng, trong đó Brian Sicknick, viên cảnh sát giữ an ninh cho điện Capitol và Howard Liebengood, Jr. một viên cảnh sát khác đã tự tử sau đó. Cơ quan điều tra liên bang đã bắt giữ hơn 125 người, mở hồ sơ điều tra hơn 275 vụ liên quan đến cuộc bạo loạn này.
Bản luận tội của Hạ viện sẽ được đưa sang Thượng viện, nơi sẽ mở phiên tòa, với 100 thượng nghị sĩ là bồi thẩm đoàn.
Tuy nhiên chuyện một tổng thống mãn nhiệm bị mang ra xử tội chưa có tiền lệ ở Mỹ, nơi sử dụng thông luật dựa trên những án lệ. Hiến pháp của nước Mỹ cũng không nói gì về chuyện một tổng thống mãn nhiệm có bị tòa án thượng viện xử hay không.
Vì lý do đó, một nhóm thượng nghị sĩ Cộng hòa bắt đầu đưa ra lý lẽ nói rằng, việc kết tội một viên chức nhà nước, trong đó có tổng thống, là việc được thực hiện khi viên chức này còn tại vị, việc này không áp dụng cho người trở lại làm dân thường. Thượng nghị sĩ Tom Cotton của bang Arkansas tuyên bố như vậy hôm thứ Tư, 13/1/2021.
Thượng nghị sĩ Lindsey Graham của North Carolina nói rằng, việc xử một tổng thống đã mãn nhiệm như vậy có thể là vi hiến, vì nó sẽ tạo tiền lệ cho sự trả thù từ đây về sau. Ông Graham là một đồng minh chính trị rất thân cận với ông Trump trong bốn năm qua, nhưng ông cũng nói rằng, việc ông Trump kích động những người ủng hộ ông ta tấn công điện Capitol là một sai lầm nghiêm trọng.
Các dân biểu, thượng nghị sĩ phe Dân chủ phản bác lại rằng, ông Trump phạm tội trong lúc cầm quyền thì ông ta phải bị xử tội. Dân biểu Ted Lieu, từ California, nói rằng, việc xử tội ông Trump sẽ dẫn đến chuyện cấm ông ta ra tranh cử, và vì thế ngăn ngừa được một hiểm họa cho nước Mỹ.
Trong khi đó, bộ phận nghiên cứu luật pháp của Quốc hội, trong một tường trình nói rằng, vấn đề đang gây tranh cãi nhưng đại đa số các chuyên gia về luật học nói rằng, việc mở phiên tòa ở Thượng viện có thể được thực hiện.
Tường trình này được đưa ra hôm thứ Sáu, ngày 15/1/2021, trong đó trích một án lệ vào năm 1876, phiên xử ông William Belknap, cựu bộ trưởng chiến tranh, phạm tội nhận hối lộ. Ông Belknap đã là dân thường nhưng vẫn bị tòa án Thượng viện xét xử, dù cuối cùng ông được tha bổng.
Giáo sư Frank Bauwman của khoa luật, trường đại học Missouri, nói rằng, mục đích của việc xử tội không những là để cách chức, mà còn để vô hiệu hóa về mặt chính trị đối với kẻ phạm tội.
Tuy nhiên một quan tòa về hưu có khuynh hướng bảo thủ là ông Michael Luttig lại nói rằng, truất phế và tước khả năng là hai mục đích đối với một tổng thống đương nhiệm, việc này là hợp hiến, nhưng không hợp hiến đối với một cựu tổng thống. Ông Luttig là người mà nhiều thượng nghị sĩ Cộng hòa đã vấn kế để biết là phó tổng thống Mike Pence có quyền bác bỏ kết quả bầu cử nghiêng về ông Biden hay không. Ông Luttig cho rằng ông Pence không có quyền đó.
Cho đến nay có tất cả ba ông tổng thống bị xử tội ở Thượng viện, gồm Andrew Johnson, Bill Clinton và Donald Trump. Trong cả ba vụ, các bị cáo đều được tha bổng.
Trong các phiên tòa Thượng viện, chánh án Tối cao Pháp viện sẽ đóng vai trò Chánh án, như thẩm phán John Roberts đã làm trong lần xử ông Trump trước đây. Tuy nhiên ông Roberts không cho biết ông có xuất hiện như thế nữa hay không.
Thủ lĩnh phe đa số của Thượng viện hiện nay là ông Mitch McConnell. Mặc dù tỏ ý ủng hộ chuyện luận tội, nhưng không ra lệnh Thượng viện rút ngắn kỳ nghỉ để mở phiên tòa. Thượng viện chỉ làm việc trở lại vào thứ Ba, ngày 19/1/2021, ngay trước ngày ông Joe Biden tuyên thệ.
Sau ngày 20/1/2021, thủ lĩnh phe đa số chuyển sang ông Chuck Schumer của Đảng Dân chủ, khi đó tỷ lệ Thượng nghị sĩ Dân chủ/ Cộng hòa là 50/50 nhưng phe Dân chủ có ưu thế vì phó tổng thống Kamala Harris đóng vai trò Chủ tịch Thượng viện.
Phiên tòa Thượng viện cần có thêm 17 Thượng nghị sĩ Cộng hòa đồng ý với 50 thượng nghị sĩ Dân chủ, thì mới kết tội được ông Trump.
Tuy còn tranh cãi về phiên tòa Thượng viện trong trường hợp ông Trump không còn là tổng thống, nhưng các bên đều đồng ý rằng, những trường hợp miễn trừ đối với ông Trump khi ông còn tại vị sẽ bị mất khi ông rời chức vụ.
Ở cấp tiểu bang, hồ sơ về gian lận tài chính, cáo buộc ông Trump phạm tội, đang chờ ông ở New York. Ngoài ra, vụ ông Trump gọi điện thoại nhờ ông Brad Raffensperger, Bộ trưởng Hành chánh, xúi ông Raffensperger gian lận 11.780 phiếu bầu để giúp ông Trump thắng cử, qua đó, ông Trump đã phạm trọng tội (felony) ở tiểu bang Georgia.
Ở cấp liên bang, Thượng nghị sĩ Lindsay Graham nói về vụ bạo loạn ngày 6/1/2021: Hành động của tổng thống được phán xét bởi luật pháp của đất nước. Nếu như ông Trump phạm tội trong ngày 6/1/2021, thì ông ta sẽ bị truy tố ngay cả khi ông ta không còn tại nhiệm.
Nguồn: Wall Street Journal, Los Angeles Times.
Và giờ đây Tập Cận Bình là người vui nhất. Bất chiến tự nhiên thành. Ông ta đang ngồi trên cao nhìn xuống nước Mỹ đang hỗn loạn lòng rưng rưng tự đắc, đúng theo người Trung hoa xưa nói, “Tọa sơn quan hổ đấu”. Đau nhất, nước Mỹ không đấu với con hổ ở ngoài vào mà là những con hổ cùng chuồng đấu nhau mới chết chứ? Có người nhận định, rằng năm 2028 nền kinh tế củaTrung quốc sẽ vượt Mỹ, chiếm ngôi vị số 1 thế giới. Cứ cái đà chia rẽ như thế này có khi lời tiên đoán lại thành sự thật. Thực thế thì đau nhỉ?