GS Priscilla Southwell, ĐH Oregon nói về bầu cử ở Mỹ

14-12-2020

Mời bấm vào link này của trường ĐH Oregon để nghe clip. Còn đây là bản dịch lời phát biểu của GS Priscilla Southwell:

00:00: Xin chào. Tên tôi là Priscilla Southwell. Tôi là giáo sư ngành chính trị học, đại học Oregon.

00:06: Ngay sau đây tôi sẽ chuyển qua bản PowerPoint, nhưng trước hết tôi xin bắt đầu cuộc trò chuyện này cùng các bạn về những vấn đề gây tranh cãi lớn trong bầu cử Mỹ nói chung, một chủ đề rất nóng

00:19: trong cuộc bầu cử 2020. Một số vấn đề mà tôi thảo luận hôm nay, thực ra đã được đặt ra trong suốt thời gian dài. Bây giờ tôi sẽ chuyển qua phần PowerPoint và

00:31: những điểm mấu chốt trong những tranh cãi này. Đương nhiên tôi không thể giải thích hết mọi vấn đề trong chỉ 20 phút. Và một số các bạn sẽ muốn hỏi thêm về những vấn đề liên quan mà hi vọng tôi có thể sẽ trả lời được. Bây giờ tôi sẽ chuyển sang màn hình của tôi. Và đây là PowerPoint.

00:53: Không có gì bất ngờ.

00:56: Và

01:03: Xin lỗi, tôi phải điều chỉnh một chút

01:10: Như tôi vừa nói,

01:13: Tôi là Priscilla Southwell. Và tôi sẽ cố gắng giải thích về những đề tài gây tranh cãi.

01:20: như chọn lọc sau đây. Và như bạn cũng có thể tưởng tượng, vấn đề đầu tiên, và đương nhiên nhận được nhiều sự chú ý nhất từ giới truyền thông, chính là đại cử tri đoàn.

01:31: Đây là một hệ thống rất đặc biệt, dù tốt dù xấu, đã được xác lập từ ban đầu. Từ hiến pháp thứ hai năm 1787, về căn bản, nó là một cách gián tiếp để chọn tổng thống.

01:47: Tôi sẽ không đi sâu vào phân tích lịch sử bầu cử, tôi muốn giải thích là

01:53: về bản chất, những gì mà các nhà lập nước, những người đã viết nên hiến pháp thứ hai, hiến pháp hiện hành, đã nghĩ đến là,

02:01: nói thẳng ra, họ là giới thượng lưu. Họ rất lo lắng về sức mạnh của quần chúng, họ lo lắng về

02:11: những kẻ mị dân gây rối. Nghĩa là, đặt trong bối cảnh lịch sử họ vừa qua khỏi cuộc nổi dậy Shays Rebellion, họ muốn lập một hiến pháp với một lớp đệm quyền lực.

02:22: Để bảo vệ họ khỏi “đám quần chúng”, theo như cách họ gọi, hay tôi gọi là nhân dân. Như vậy, đây là một phương pháp,

02:29: mà tôi sẽ đi sâu vào cách vận hành của nó. Đây là một phương pháp mà mặc dù phiếu bầu cử phổ thông có sức nặng. Nó quan trọng ở mỗi tiểu bang trong số 50 bang và đặc khu Columbia.

02:40: Nhưng trên thực chất, người nào thắng được số đông, tức có nhiều lá phiếu phổ thông nhất trong bang, là người lấy toàn bộ phiếu đại cử tri tại bang đó.

02:53: Bạn thấy trên powerpoint của tôi có hai ngoại lệ, Maine và Nebraska. Hai bang này tính theo tỉ lệ cân xứng. Họ có xem xét

03:03: họ có tính cho cân xứng giữa các quận bầu cử Hạ viện và tổng thể cả tiểu bang. Nhưng hai bang này có số dân nhỏ, nên số phiếu đại cử tri của họ cũng không nhiều. Song tôi phải nói họ là những bang dẫn đầu, và đôi khi cũng có thay đổi về vấn đề này.

03:21: Điều này có nghĩa là bất cứ ai là người dẫn đầu,

03:27: tức dành được nhiều phiếu phổ thông nhất trong bang, chẳng hạn như California với 54 phiếu cử tri.

03:34: Kể cả khi ứng viên tranh cử tổng thống thắng chỉ hơn 1000 phiếu bầu, họ vẫn thắng cả 54 phiếu đại cử tri của bang California. Đây là một vấn đề gây nhiều tranh cãi trong thời gian qua, nhất là cuộc bầu cử năm 2016 mà tôi sẽ nói thêm ở phần sau.

03:55: Như vậy bạn phải nhìn vào phiếu bầu phổ thông để biết được người thắng, vì người đó sẽ lấy hết phiếu đại cử tri.

04:04: Và sau đó, để một ứng viên tổng thống được tuyên bố chiến thắng, ông/bà ta phải chiếm được đa số phiếu đại cử tri cộng một, tức là 270 phiếu trong số

04:17: 538 phiếu. Bây giờ, tôi sẽ giải thích thêm về cách số phiếu đại cử tri được chỉ định

04:25: Đây đơn giản là số ghế Hạ viện mỗi bang có, tính theo tỉ lệ dân số, cộng hai. Điều này giải thích tại sao bang Oregon, nơi tôi sống và giảng dạy, có năm ghế Hạ viện và vì vậy, họ có bảy phiếu đại cử tri.

04:44: Điểm tranh cãi kế tiếp là khi không có đa số phiếu bầu. Ý là, nếu không có ứng viên tranh cử tổng thống nào lấy được đa số phiếu đại cử tri cần thiết.

04:57: Đương nhiên điều này biến đổi qua thời gian, phụ thuộc vào số tiểu bang trong liên bang, nhưng nếu không có đa số, và tôi nghĩ đây là điều kỳ lạ nhất về hệ thống phiếu đại cử tri.

05:08: Thì cuộc bầu cử bị “chuyển qua Hạ viện”, theo cách chúng ta gọi ởMỹ. Điều này có nghĩa là cuộc bầu cử được chuyển qua cho Hạ viện.

05:17: để chọn tổng thống, còn Thượng viện chọn phó tổng thống. Điều này rất kỳ lạ. Nghĩa là trên lý thuyết, có thể sẽ có trường hợp mà Hạ viện chọn một tổng thống thuộc Đảng Dân chủ và Thượng viện có thể chọn một

05:30: Phó tổng thống thuộc đảng Cộng hòa. Nói chung là một hệ thống khác thường, nhất là khi nó bị điều chuyển qua quốc hội. Hãy thử xem xét, khi cuộc tranh cử tổng thống bị chuyển qua Hạ viện, mỗi tiểu bang được một phiếu

05:45: Và đó có lẽ là yếu tố phi dân chủ nhất trong hệ thống phiếu đại cử tri. Và nó chỉ xảy ra hai lần trong lịch sử Hoa Kỳ.

05:52: Nhưng cả trong năm nay. Mọi người đã rất lo lắng. Như vậy có nghĩa là nếu điều này xảy ra trong 2020, tạ ơn trời nó đã không xảy ra,

06:02: bang California cũng sẽ chỉ có 1 phiếu. Tất cả 52 nghị sĩ Hạ viện của họ, sẽ phải cùng họp kín và họ cũng sẽ chỉ được một phiếu, tức là chỉ 1 trong tổng số 50 phiếu bầu tổng thống.

06:15: Và Oregon với dân số chỉ bằng 1 phần 20 dân số của California cũng được một phiếu bầu. Như vậy bạn có thể thấy tại sao mọi người lại bức xúc về việc đó. Như vậy, hệ thống này có những yếu tố phi dân chủ. Và tôi sẽ thảo luận thêm.

06:30: có thể là điều nghiêm trọng nhất, điều gây chú ý nhất là điểm đầu tiên tôi nêu đây, đó là khi ứng cử viên nhận được nhiều phiếu bầu phổ thông nhất lại không được chọn làm tổng thống.

06:44: vì số phiếu đại cử tri, hoặc vì quyền quyết định bị chuyển qua hạ viện, và bạn có thể thấy điểm thứ hai là năm 1800 và 1884

06:55: Năm 1800, người thắng phiếu phổ thông cuối cùng đã được chọn. Nhưng dù sao, nó đã khiến nhiều người rất lo ngại. Chắc chắn nếu bạn nhìn vào kết quả những năm gần đây nhất, năm 2000 và 2016, điều đó đã xảy ra. Đó là một yếu tố phi dân chủ nữa trong hệ thống, khiến nhiều người muốn

07:16: Cải cách hoặc bãi bỏ hệ thống phiếu đại cử tri. Có nhiều điều khác mà tôi có thể nói thêm

07:23: Như là … nếu cuộc tranh cử bị chuyển qua hạ viện

07:26: Khi đó bang California chỉ còn có một phiếu bầu, bang Oregon được một phiếu, hay bang Wyoming cũng được một phiếu. Điều này vi phạm nghiêm trọng một nguyên lý đã được thiết lập bởi Tòa án Tối cao Hoa Kỳ là mỗi người dân một phiếu bầu.

07:37: Vì rõ ràng mỗi phiếu (phổ thông) ở California có giá trị thấp hơn rất rất nhiều so với những bang ít người hơn như Oregon hay Wyoming.

07:44: Điều này rất bất lợi cho những đảng thứ ba. Chúng ta không có nhiều đảng thứ ba có tiếng nói đáng kể trong hệ thống Hoa Kỳ, nhất là khi ta so sánh với những nước Châu Á,

07:54: hay Châu Âu, Nam Mỹ, nơi có đảng thứ ba mạnh.

07:58: và có cơ hội đưa ứng viên của họ trở thành thủ tướng hay tổng thống. Điều này đơn giản sẽ không bao giờ xảy ra ở Hoa Kỳ vì hệ thống phiếu đại cử tri

08:09: Đại cử tri bất tín cũng là một khả năng xảy ra gần đây. Đại cử tri đơn giản chỉ là những người được cử từ mỗi bang, đến thủ đô. Năm nay là vào ngày 14 tháng 12

08:21: để bỏ phiếu bầu. Có một số trường hợp đã xảy ra năm 2016,

08:26: là có một số người phớt lờ số phiếu bầu phổ thông của tiểu bang họ. Tôi nghĩ điều này không phải là nghiêm trọng lắm, nhưng vẫn là một vấn đề cần quan tâm.

08:35: Nhiều người tranh luận rằng một trong những điểm phi dân chủ và không mong muốn trong hệ thống đại cử tri là khi bạn không sống trong một tiểu bang dao động

08:46: Nếu bạn sống ở California, Oregon hay Washington. Tôi sẽ chỉ nói về bờ Tây, những nơi thể hiện rất rõ ràng trên các cuộc khảo sát rằng

08:54: Ứng viên tổng thống Biden luôn dẫn đầu. Vài người sẽ nói nếu bạn ở bang này và chỉ quan tâm đến bầu cử tổng thống thì bỏ phiếu làm gì.

09:01: Nhưng đương nhiên nếu bạn sống ở Wisconsin hay Pennsylvania, Michigan, bạn có nhiều động cơ hơn để bỏ phiếu. Và điều này liên quan đến điểm kế tiếp của tôi.

09:08: Đó là các ứng viên tranh cử tổng thống có chiến lược, với nguồn lực có hạn, sẽ không đến Oregon hay California hay Washington, ít ra không phải năm 2020

09:18: Họ đến những đâu? Họ đến những bang dao động, họ đến Florida. Họ đến North Carolina. Họ đến Pennsylvania, Wisconsin và Michigan. Có rất nhiều diễn biến ở đó.

09:28: Bạn có thể nhận thấy được vấn đề thể hiện ở đây

09:32: Đây là bản đồ bầu cử 2016, như bạn có thể thấy những bang đó. Có thể thấy đây là một đất nước bị chia rẽ.

09:41: Tôi không có kết quả chính thức cuối cùng nhất cho 2020 nhưng chúng không khác gì mấy. Những bang dao động mà đảo ngược, nói cách khác, và gây khác biệt

09:51: Trong cuộc bầu cử 2020 là các tiểu bang như Wisconsin, Michigan, Pennsylvania, và Arizona

10:00: Như vậy, cả hai cuộc bầu cử đều rất sát nút, nhưng ít ra trong 2020, phiếu bầu phổ thông và phiếu bầu đại cử tri đi đôi với nhau. Điều này không phải luôn xảy ra và hẳn nhiên đã không xảy ra năm 2016

10:13: Như vậy các bạn có thể thấy tôi chuyển qua một điểm gây tranh cãi nữa. Đây là những con số chính thức mà

10:23: Hillary Clinton, ứng viên tranh cử tổng thống đảng Dân chủ chiếm được phần lớn phiếu bầu phổ thông hơn Donald Trump nhưng vì ông ấy giành nhiều phiếu đại cử tri hơn nên vẫn thắng cử chính thức.

10:36: Đây là một vấn đề gây tranh cãi khác, nhưng hơi khác một chút và lát nữa tôi sẽ giải thích chi tiết thêm. Điều này liên quan đến những phiếu bầu gây bất đồng ở Florida.

10:49: Cuối cùng là 25 phiếu đại cử tri được tính cho George Bush, giúp ông giành chiến thắng. Nhưng điều này có khác ở năm 2020.

11:01: Chuyện gì xảy ra vào 2016 hay 2020? Tôi sẽ đề cập việc này trong chốc lát.

11:07: Vậy đây là những tranh cãi trong cuộc bầu cử và chúng có liên quan đến, chủ yếu là về Đại cử tri đoàn.

11:14: Có hai lần trong lịch sử mà phiếu bầu không phân thắng bại rõ ràng. Bổ sung một chút thông tin lịch sử. Đây là những trường hợp mà không ai thắng đủ phiếu đại cử tri. Nói cách khác,

11:25: Không có ứng viên nào giành được 50% cộng một. Trường hợp đó được chuyển qua Hạ viện và cuối cùng thì Thomas Jefferson thắng Aaron Burr.

11:36: Trong trường hợp này, Thomas Jefferson vốn đã có nhiều phiếu tổng thống, xin lỗi, phiếu bầu phổ thông hơn, nên như vậy có thể đã không làm nhiều người lo ngại lắm. Song năm 1824 lại khác.

11:48: Adams thắng Jackson, mặc dù Jackson có nhiều phiếu phổ thông hơn. Tóm lại, đây là vấn đề cơ bản

11:59: như trong bầu cử năm 19, xin lỗi, năm 1824. Lý do tại sao

12:06: Phiếu bầu phổ thông và phiếu đại cử tri đoàn một phần đi đôi với nhau vì cuộc tranh cử được chuyển qua Hạ viện. Những cuộc bầu cử khác, hai trong số đó từ những năm 1800, nhưng có một cuộc gần đây hơn.

12:17: Chỉ vì quy định “người thắng sẽ dành được tất cả”, là nếu bạn thắng phiếu phổ thông ở một tiểu bang, kể cả khi biên độ rất nhỏ, bạn cũng lấy hết phiếu đại cử tri.Vậy nếu một ứng viên..

12:33: ví dụ như Al Gore. Ông ấy chỉ thua phiếu phổ thông ở một số tiểu bang với biên độ rất nhỏ. Hillary Clinton cũng vậy.

12:42: Vậy, căn bản là, người ta hay nói ông ấy có nhiều bị “lãng phí” ở những tiểu bang mà họ thua biên độ sít sao

12:51: Vì số phiếu này được tính vào tổng số phiếu phổ thông nhưng chắc chắn là không giúp họ có thêm phiếu đại cử tri. Ít nhất là cách giải thích về mặt số học.

12:59: Để hiểu tại sao phiếu đại cử tri đoàn và phiếu bầu phổ thông có thể không thống nhất với nhau. Rõ ràng bốn cuộc bầu cử này đã gây nhiều tranh cãi từ thời điểm đó cho đến hiện nay.

13:17: Vậy, bước kế tiếp là gì? Chúng ta cần phải làm gì nếu muốn bãi bỏ hệ thống phiếu đại cử tri? Một điều mà tôi cho là sẽ là một ý tưởng hay vì hệ thống này vốn dĩ có những điểm rất phi dân chủ

13:26: Thử tưởng tượng, nếu có bất cứ quốc gia nào khác trên thế giới tiến hành các cuộc bầu cử xong rồi tuyên bố: người thắng phiếu phổ thông không được chọn làm tổng thống hay thủ tướng.

13:35: Chúng ta chắc chắn sẽ phải quan tâm và Hoa Kỳ, nhất là với tính kiêu hãnh của chúng ta, có thể sẽ cử đoàn giám sát bầu cử đến đó. Trở lại, nếu muốn bãi bỏ hiến pháp

13:45: Xin lỗi, muốn bãi bỏ Đại cử tri đoàn, chúng ta sẽ phải có tu chính án mới, vì hệ thống bầu cử này đã được viết hẳn vào Hiến pháp của chúng ta. Và nói chung rất khó để có một Tu chính án. Cần phải mất rất, rất nhiều năm, nhiều năm, cần nhiều áp lực, vân vân. Nếu ta muốn làm như vậy, để nhận sự ủng hộ

14:04: trong cả nước. Sẽ mất một thời gian dài. Nếu chúng ta trông chờ vào Quốc hội để làm việc đó, tôi không tin đó là cách tốt nhất và an toàn nhất.

14:12: Vì có rất nhiều cá nhân, nhất là từ những tiểu bang ít dân, phần nào vẫn thích lợi thế của họ trong hệ thống phiếu đại cử tri. Đúng vậy, cả lợi thế của họ trong Thượng viện nữa.

14:23: Nơi mà bất kể chuyện gì xảy ra, các bang nhỏ cũng có hai thượng nghị sĩ. Vậy nên tôi cũng không thật sự lạc quan là việc này có thể xảy ra trong thập niên tiếp theo. Nhưng cũng không ai biết chắc được.

14:35: Các bang, có thể làm như Maine và Nebraska là điều chỉnh phiếu theo tỉ lệ. Đấy quyền của các bang, và là một khả năng mà nhiều người đang tính tới.

14:47: Điều hầu hết mọi người đang bàn là bầu cử phổ thông toàn quốc như một hiệp ước. Đó sẽ là một hiệp ước giữa các tiểu bang và ngày càng nhiều bang đã đồng ý ký vào hiệp ước này. Oregon cũng có tham gia. Nghĩa là dù cho số phiếu phổ thông trong bang chọn ứng cử viên nào chăng nữa,

15:06: đại cử tri của bang đó sẽ vẫn chọn ứng viên tổng thống đã chiếm được nhiều phiếu phổ thông toàn quốc nhất.

15:14: Đây là một điều khá dũng cảm. Kể cả khi tiểu bang của bạn chọn ứng viên Dân chủ, nhưng ứng viên đảng Cộng hòa thắng phiếu phổ thông toàn quốc.

15:23: Vậy thì tất cả phiếu đại cử tri trong bang của bạn sẽ bầu chọn ứng viên đảng Cộng hòa. Hiệp ước này sẽ không có hiệu lực cho đến khi có đủ số tiểu bang tham gia. Và hiện nay thì chưa có đủ số cần thiết

15:36: để đạt được dấu mốc kì diệu 270. Nhưng các nhà hoạt động chính trị cổ suý cho phương án này đang cảm thấy rất lạc quan với chiều hướng kết quả. Giờ tôi sẽ bàn qua một số chuyện khác.

15:59: Ngoài chuyện phiếu đại cử tri, hay một “con voi trong phòng” – một vấn đề lớn không ai muốn nói đến. Vậy bây giờ chúng ta sẽ bàn chuyện bầu cử của

16:07: Năm nay và vài năm trước. Điểm đáng khích lệ trong cuộc bầu cử 2020 là tỉ lệ người đi bỏ phiếu cao nhất trong 120 năm. Tuỳ theo cách tính, từ

16:22: 1900 hay, 1904, nhưng nói chung quanh thời điểm đó. Tỉ lệ đi bầu khoảng 70%, 68.8%. Thật tuyệt vời. Nhưng cũng không đáng kinh ngạc lắm. Phần lớn là do ảnh hưởng từ dự đoán kết quả cuộc bầu cử sẽ sít sao và cũng có liên quan đến việc

16:40: gửi biếu bầu qua thư, cho phép mọi người bỏ phiếu vắng mặt mà không cần nêu lý do, hoặc bỏ phiếu hoàn toàn qua thư, như mọi người đang làm ở Eugene, Portland và trong toàn bang Oregon.

16:56: Điều đó giúp việc bỏ phiếu thuận tiện hơn. Và có lẽ đó cũng chính là hai lý do chính mà việc cản trở bầu cử trở thành vấn đề trong năm 2020

17:04: Đây là một tiêu cực, khi có nhiều cách đưa ra để cản trở cử tri bỏ phiếu

17:13: Những vụ rõ ràng nhất là trong những bang đã cho bầu cử qua thư, nhưng lại không cấp đủ thùng bỏ thư phiếu. Bang Texas chẳng hạn, chỉ cho một thùng thư phiếu mỗi quận, bất kể thời tiết nóng bức bao nhiêu.

17:24: Rồi không có nhiều điểm bỏ phiếu, nhiều người phải đứng chờ 4,5,6 tiếng đồng hồ. Đủ thứ lý do mà người ta đưa ra để biện hộ như

17:37: muốn bảo đảm sự trung thực của người bầu cử, yêu cầu giấy xác nhận nhân thân, những điều lệ ngăn chặn những người từng phạm pháp,

17:46: nhưng hiện nay vẫn có quyền bầu cử, được thực sự bầu cử. Như ở Florida có quy định người có tiền án không được bỏ phiếu trừ khi trả đủ mọi khoản tiền phạt.

17:59: Đủ thứ chuyện có thể xảy ra. Nó vẫn xảy ra vào 2020 là một điều cả nước chúng ta phải giải quyết

18:07: Gian lận bầu cử vẫn luôn là đề tài lớn mà giới truyền thông tập trung đến và vẫn còn gây chú ý vì những vụ kiện từ đảng Cộng hòa và

18:17: Ban chiến dịch của Trump vẫn tiếp tục. Oregon đã sử dụng cách này. Và đã giải quyết những cáp buộc về gian lận bầu cử trong những phiếu gửi qua thư. Oregon đã vận hành hệ thống bầu cử qua thư 20 năm qua và chúng tôi thấy chỉ có rất ít trường hợp ghi nhận gian lận hay được chứng minh.

18:41: Đường link tôi cung cấp đây là từ một tổ chức bảo thủ

18:46: Heritage Foundation. Rất may là họ có cơ sở dữ liệu về các trường hợp gian lận bầu cử trong 20 năm qua trên cả nước. Vậy là trong hơn 20 năm, chúng ta chỉ có hơn 1000 vụ bị truy tố bởi đủ thứ nguyên nhân, với khoản tiền phạt nặng nề,

19:02: hình phạt dân sự, v.v… Đó là tổng tất cả các vụ trong 20 năm, tức mỗi năm, mỗi bang có một vụ. Điều đó sẽ không thay đổi kết quả bầu cử, kể cả một cuộc bầu cử nhỏ ở hội đồng thành phố. Tôi muốn

19:19: khuyến khích các bạn hãy xem trên báo chí và nghe ngay cả Bộ trưởng Bộ Tư pháp sắp mãn nhiệm William Barr nói về cuộc điều tra bầu cử gian lận.

19:28: Và ông đã kết luận rằng không có gian lận nào đủ để ảnh hưởng cuộc bầu cử. Có thể phải mất thời gian dài để cho chuyện hoang đường – và tôi không dùng cụm từ này một cách hời hợt – về gian lận bầu cử được gạt bỏ.

19:39: Vừa rồi tôi đã nói về bầu cử qua thư. Đây rõ ràng là một phương pháp đã được dùng từ lâu trong các bang ở bờ Tây. Nhưng nó cũng được sử dụng rộng rãi hơn, vì

19:54: COVID-19. Và vì vậy nó có thể sẽ được sử dụng nhiều hơn ở những bang khác. Các bang có thể giống áp dụng như Oregon. Như tôi nói, nó chắc chắn có phần ảnh hưởng đến sự gia tăng tỉ lệ người đi bầu.

20:09: Mạng xã hội đầy thông tin sai lệch, bao gồm thông tin về gian lận bầu cử. Đây là một trở ngại, và dẫn đến điểm kế tiếp của tôi về

20:19: kích động bạo lực, nếu mọi người thực sự tin rằng cuộc bầu cử bị “đánh cắp”, nếu họ nghĩ rằng gian lận là phổ biến. Họ có thể biểu tình và đó là quyền của họ

20:31: Nhưng những gì đang diễn ra ở tiểu bang Georgia đã làm nhiều người lo ngại, vì

20:36: Georgia có cuộc tranh cử cho hai ghế Thượng viện sắp tới, do họ có quy định về bầu cử lần hai. Và đã có nhiều chuyện sửng sốt xung quanh ý định

20:49: sử dụng mạng xã hội để kích động khuynh hướng bạo lực trong người dân Hoa Kỳ, một điều rất kinh hoàng. Tôi đã được hỏi là nếu có chuyện [tổng thống] từ chối chấp nhận thua cử – một hiện tượng rất

21:06: bất thường. Tôi nghĩ việc từ chối đó rất cá biệt. Và hy vọng nó sẽ chỉ là cá biệt trong cuộc bầu cử 2020. Đa số ứng viên tổng thống và các cố vấn phát ngôn của họ thường chuẩn bị sẵn hai bài phát biểu để nhận thua hay tiếp nhận quyền lực nếu thắng và họ rất sẵn sàng

21:22: đọc bài phát biểu nhận thua. Nên nó là một trường hợp cá biệt, tôi hy vọng. Như vậy là, trong thời giờ còn lại, tôi sẽ nói thêm là tôi nghĩ cuộc bầu cử này khá an toàn

21:33: Dĩ nhiên trong bất cứ cuộc bầu cử nào, bất kể là nó được tiến hành hoàn toàn ở trung tâm bầu cử hay có nhiều phiếu qua thư, đều có khả năng

21:45: gian lận, v..v. Thế nên chúng ta mới cần sự bảo vệ. Vì vậy chúng ta phải rất cảnh giác. Một công chức bầu cử phải bảo đảm để chắc chắn chữ ký không chỉ trên chính phiếu bầu, mà trên cả phong bì, có đúng khớp với chữ ký lúc

22:01: đăng ký bầu cử hay không. Một vấn đề khác là cản trở bầu cử. Tôi nghĩ đây mới chính là,

22:10: điều đáng ngại hơn cả trong cuộc bầu cử 2020 mà trước giờ chưa từng có. Như tôi đã nói, phần lớn người Mỹ, đến 75% người dân, có quyền bầu cử qua thư.

22:21: Khi tôi nói về cản trở bầu cử ở phần đầu, ý tôi là ngăn cản cử tri đi bỏ phiếu. Còn tại điểm này, ý tôi muốn nói đến ngăn cản lá phiếu

22:33: kể cả khi người dân đã bỏ phiếu bầu, nhiều khi phiếu của họ không được đếm. Tôi sẽ nói cụ thể tiểu bang Pennsylvania, vì đó là nguồn gốc của rất nhiều

22:43: vụ kiện và họ phải giải quyết việc cản trở bầu cử. Tòa án Tối cao của Pennsylvania

22:48: vào tháng 9, đã tuyên bố là các phiếu bầu “trần”, (đây là một từ vựng mới cho tôi cũng như các bạn), không được đếm.

22:54: Phiếu bầu “trần” sẽ không được đếm. Khi gửi phiếu bầu qua thư, bạn có lá phiếu, phải bỏ nó vào một phong bì kín, rồi lại bỏ tiếp vào phong bì thư.

23:04: Nếu một cử tri vô tình hay hữu ý không dùng phong bì kín, thì lá phiếu đó bị tính là phiếu bầu “trần” và không được đếm ở Pennsylvania, theo như quyết định

23:17: của Tòa án Tối cao của bang hồi tháng 9. Mặc dù những phiếu tương tự lại được tính trong cuộc bầu cử sơ bộ đầu năm nay.

23:24: Rất khó hiểu cho cử tri. Giả sử, và thực tế có nhiều người phạm sai lầm này – tức họ quên đặt lá phiếu vào một phong bì kín trước khi bỏ vào phong bì thư, thì

23:36: Thư ký của bang, một đảng viên Dân chủ ở bang Pennsylvania, gửi thông báo đến tất cả các quận trong Pennsylvania nói rằng nếu bạn thấy điều này

23:44: Nếu bạn thấy người khác làm gì sai, chẳng hạn họ quên phong bì kín hay chữ ký của họ không giống hay họ quên ký tên phong bì đưa thư

23:53: Bạn nên nói cho họ biết, vì thường họ có thời gian hai ba tuần. Bạn có thể nói cho họ biết là họ có thể sửa lại. Thế là việc thông báo đó có tác dụng điều chỉnh.

24:04: Bang Oregon làm chuyện này rất thường xuyên. Oregon thật ra không đòi hỏi phải có phong bì kín. Nó là tùy chọn. Tuy nhiên ở Pennsylvania, Đảng Cộng hòa nói rằng thông báo để cử tri điều chỉnh là không thể chấp nhận được.

24:22: Rằng không có lý do gì phải làm vậy. Tại sao một thư ký bang đảng Dân chủ lại nói họ có thể làm vậy. Và họ nói vài quận đã làm theo

24:32: Mà một số quận đã làm theo, kể cả quận Dân chủ hay Cộng hòa chiếm đa số. Và đây là bị cáo buộc là một sự vi phạm luật, ý tôi là quy trình, bầu cử bình đẳng.

24:41: Những vụ kiện này đã liên tiếp bị bác bỏ nhưng cái ý niệm là kể cả khi bạn đã bỏ phiếu, mà phiếu của bạn có thể không được đếm là một vấn đề rất nghiêm trọng

24:53: Để kết thúc bài trình bày, tôi muốn nói rằng dù cuộc bầu cử này gây nhiều tranh cãi như vậy, nó rất khác với cuộc tranh cử năm 2000.

25:04: Cuộc bầu cử mà phải đưa đến Tòa án Tối cao. Ở đó họ nói đến vấn đề bầu cử bình đẳng. Vấn đề với Florida.

25:13: vào năm 2000 có rất điểm nhiều bất thường, với lá phiếu bầu tai tiếng

25:21: Mà, không may thay, nhiều người đã bầu nhầm người, vì cách in dòng lệch và không tương ứng từ trang này sang trang kế. Đó là một vấn đề có thật. Rồi còn thêm

25:36: Có phiếu bấm lỗ nhưng không bấm hết hay chỉ có dấu lún. Bất thường ở đây là bác bỏ các phiếu bầu đã nộp, nguyện vọng của cử tri đó không được tính. Đây có phải là chủ ý của cử tri hay không thì không rõ.

25:50: Và đây là một chuyện rất hệ trọng, mất rất nhiều tuần đếm đi đếm lại. Và cuối cùng thì vì việc đếm lại không được thi hành trong toàn tiểu bang và không kịp trước hạn chót. Thế là vụ việc phải đưa lên đến Tòa án Tối cao

26:07: Để tuyên bố George Bush là người thắng. Al Gore đã có thể tiếp tục kiện. Ông ấy có thể, ông có thể kiến nghị và dùng đội ngũ pháp lý theo đuổi đến cùng. Nhưng ông đã quyết định không theo đuổi. Đó là một không khí

26:22: rất rất khác biệt và một người đàn ông rất khác biệt so với những gì chúng ta theo dõi trong 2020.

26:28: Ngoại trừ việc nhấn mạnh những gì cần cải cách, tôi nghĩ tôi có bi quan và phê bình về những gì đã xảy ra năm nay, trừ hai điểm tốt là nhiều người đi bầu và bầu cử qua thư.

26:39: Có rất nhiều việc phải làm và đã có rất nhiều thảo luận tại nước Mỹ về việc chúng ta cần phải có một hệ thống

26:50: quy định khi nào phiếu được tính, với phiếu bầu trần thì sao, làm gì với phiếu gửi qua thư đến trễ. Chúng ta cần phải có một hệ thống, nếu không hoàn toàn đồng nhất,

27:01: thì cũng phải tiêu chuẩn hoá hướng dẫn cách nào để thi hành bầu cử. Tôi rất mong chờ nhận được nhiều câu hỏi của các bạn. Cảm ơn các bạn rất nhiều. 

Bản dịch transcript của Thuy Nguyen và nhóm thân hữu.