Trump muốn sa thải Bộ trưởng Quốc phòng do bất đồng về chuyện quân đội

Wall Street Journal

Tác giả: Gordon Lubold

Dịch giả: Trúc Lam

9-6-2020

Bộ trưởng Quốc phòng chống lại việc sử dụng quân đội liên bang để dập tắt các cuộc biểu tình về vụ [cảnh sát] giết chết George Floyd, khiến tổng thống Mỹ lên kế hoạch loại bỏ ông.

WASHINGTON — Theo một số quan chức, tuần trước Tổng thống Trump suýt sa thải Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper do các quan điểm khác nhau của họ trong việc sử dụng quân đội tại ngũ vào vấn đề đối nội, trước khi các cố vấn và đồng minh ở Quốc hội thuyết phục ông ta ngưng chuyện đó.

Các quan chức nói rằng, ông Trump rất tức giận với ông Esper vì không ủng hộ khuynh hướng sử dụng đội quân tại ngũ để dập tắt các cuộc biểu tình ở Washington, D.C., Minneapolis và những nơi khác sau vụ [cảnh sát] giết chết George Floyd ở Minneapolis ngày 25/5.

Ông Trump đã tham khảo một số cố vấn để hỏi ý kiến ​​của họ về sự bất đồng, ý định ngày hôm đó loại bỏ ông Esper, Bộ trưởng quốc phòng thứ tư kể từ khi ông nhậm chức hồi tháng 1 năm 2017, theo các quan chức. Sau khi nói chuyện với các cố vấn, những người cảnh báo chống lại việc này, ông Trump đã bỏ qua một bên kế hoạch sa thải ông Esper ngay lập tức.

Tuy nhiên, cùng lúc đó, ông Esper nhận thức được cảm xúc của ông Trump, đã tự chuẩn bị từ chức, một phần trong nỗi thất vọng về sự khác biệt liên quan đến vai trò của quân đội, các quan chức nói. Ông đã bắt đầu chuẩn bị một bức thư từ chức trước khi ông được các trợ lý và các cố vấn khác thuyết phục không làm như vậy, theo một số quan chức.

Khi các cố vấn tranh nhau giúp ngăn chặn biến động, mối đe dọa đưa lực lượng quân đội vào các thành phố của Mỹ hôm 1/6 của ông Trump bùng phát, gây ra các cuộc tranh luận trên cả nước và sự lên án từ các trợ lý của Trump.

Khoảng 1.600 quân đội liên bang được đưa đến khu vực Washington, D.C., khu vực đã sẵn sàng để triển khai điều được xem như là một ngã tư cho Hoa Kỳ.

Thứ tư tuần trước, ông Esper nói, ông không nghĩ rằng việc sử dụng quân đội liên bang trên đường phố Mỹ là được phép tại thời điểm đó. Các bình luận được đưa ra trong một tuyên bố mở đầu tại một cuộc họp báo ở Lầu Năm góc, đã lặp lại nhận xét của ông vào đêm hôm trước trong một cuộc phỏng vấn của NBC. Hai quan chức cho biết, lời bình luận trong cuộc họp báo không được tòa Bạch Ốc kiểm duyệt trước và tuyên bố [của ông Esper] khiến các quan chức mất cảnh giác.

Ông Esper nói lúc đó: “Lựa chọn sử dụng lực lượng tại ngũ trong vai trò thực thi pháp luật chỉ nên được sử dụng như là một giải pháp cuối cùng. Chỉ trong tình huống khẩn cấp và thảm khốc nhất. Chúng ta hiện không ở trong một trong những tình huống đó”.

Sự bất đồng giữa hai bên phản ánh mức độ khác biệt về vấn đề quân đội tại ngũ giữa tổng thống và Lầu Năm góc, nơi các nhà lãnh đạo quân sự và quốc phòng kiên quyết phản đối việc triển khai lực lượng liên bang để ngăn chặn những người biểu tình về cơ bản là bất đồng với các giá trị quân sự.

Quyết định sa thải người đứng đầu Lầu Năm góc hôm đó cũng có nghĩa là một sự chấn động lớn trong chính quyền giữa một trong những cuộc khủng hoảng an ninh lớn nhất trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump.

“Đó là một ngày tồi tệ, tổng thống gần như mất niềm tin vào ông [Esper]. Cuối cùng, ông ta quyết định giữ Esper lại”, một quan chức chính quyền nói.

Các quan chức tòa Bạch Ốc và Lầu Năm góc đã không phản hồi yêu cầu bình luận ngay lập tức.

Ông Floyd, một người đàn ông da đen không vũ trang, đã chết sau khi một viên cảnh sát thành phố Minneapolis dùng đầu gối đè vào cổ trong khi bắt giữ ông ta; viên cảnh sát này đang phải đối mặt với cáo buộc giết người cấp độ hai và ba người khác liên quan đến vụ bắt giữ gây tử vong phải đối mặt với cáo buộc nhẹ hơn. Sau đó, một số cuộc biểu tình trên toàn quốc đã dẫn đến bạo lực, và những người biểu tình có mặt rất đông tại Quảng trường Lafayette, công viên đối diện tòa Bạch Ốc.

Ông Trump tin rằng bạo lực đang áp đảo các cơ quan thực thi pháp luật địa phương và Vệ binh Quốc gia, và ông ủng hộ việc sử dụng quân đội tại ngũ để dập tắt bạo lực, theo các quan chức.

Các cố vấn của ông, gồm Tướng Mark Milley, Tham mưu Trưởng Liên quân, đã ngăn cản tổng thống trong việc viện dẫn Đạo luật Chống nổi dậy năm 1807 và triệu tập quân đội liên bang.

Đã có một loạt các cuộc thảo luận, một số quan chức cho biết, các cuộc thảo luận sôi nổi, trong đó ông Esper, cựu sinh viên West Point và là cựu sĩ quan quân đội, nói rằng ông cảm thấy chắc chắn rằng, không nên sử dụng quân đội liên bang.

Các quan chức khác chỉ ra rằng, việc gửi các quân đội tại ngũ ra sẽ đưa lãnh đạo Lầu Năm góc tới lằn ranh đỏ, nhưng các quan chức đó nói rằng, vấn đề này đã không được miêu tả theo cách đó với ông Trump. Thay vào đó, ông được đưa ra các lựa chọn khác để giải quyết vấn đề, gồm tăng cường lực lượng Vệ binh Quốc gia đã được triển khai.

Các quan chức nói rằng, ông Trump và các quan chức tòa Bạch Ốc cũng bị rối bởi những bình luận công khai của ông Esper, cho thấy ông [Esper] không biết rằng ông Trump đi bộ ngày 1/6 với một đoàn tùy tùng trong đó có ông Esper, đã được sắp đặt sẵn cho mục đích chụp ảnh tại một nhà thờ gần tòa Bạch Ốc, bị tàn phá trong bạo lực. Lực lượng an ninh gồm Vệ binh Quốc gia đã dẹp những người biểu tình để có buổi chụp ảnh.

Các cố vấn được ông Trump tư vấn ngày hôm đó gồm Chánh Văn phòng tòa Bạch Ốc Mark Meadows; Ngoại trưởng Mike Pompeo; David Urban là người bạn lâu năm của Trump và là cố vấn từ bên ngoài; cùng Thượng nghị sĩ Tom Cotton (đảng Cộng hòa, bang Arkansas) và James Inhofe (đảng Cộng hòa, bang Oklahoma), các quan chức cho biết.

Ông Trump thông báo cho những người này rằng, ông dự định loại bỏ ông Esper ngay trong ngày hôm đó, theo một số quan chức. Các ông Meadows, Pompeo, Urban, Cotton và Inhofe, cũng như tòa Bạch Ốc và Lầu Năm góc, từ chối bình luận.

Các cố vấn lập luận rằng, việc sa thải ông Esper sẽ khiến chính quyền Trump gặp khó khăn: Có rất ít cá nhân đủ điều kiện có thể thay thế ông Esper ngay, và điều đó có thể làm cho Lầu Năm góc không có lãnh đạo khi ông Trump đối mặt với cử tri vào tháng 11. Ông Trump đã nhiều lần chào mời các nỗ lực của ông ta để xây dựng lại quân đội.

Các cố vấn khác nói với ông Trump rằng, một sự rung chuyển ở cấp độ nội các là không đáng, và ông Esper đã là một nhân vật tham dự phần lớn các vấn đề an ninh quốc gia khác, gồm cả việc rút quân ở Afghanistan, các quan chức nói. Ông Esper cũng đang hướng dẫn các vấn đề khác mà ông Trump ủng hộ, gồm tán thành việc rút khỏi Hiệp ước Vùng trời Mở, một thỏa thuận của Hoa Kỳ và Nga, cho phép các chuyến bay do thám.

Tuy nhiên, ông Trump đã bị một số thành viên bảo thủ Hạ viện hối thúc bãi nhiệm ông Esper, một số quan chức cho biết.

Sau cuộc họp báo của Lầu Năm góc hôm thứ Tư đã khiến ông Trump nổi giận, ông Esper đã tới tòa Bạch Ốc tham dự một cuộc họp dự kiến ​​trước đó, các quan chức cho biết. Ở đó, ông đã gặp trực tiếp ông Trump, mà các quan chức nói là một cuộc gặp gỡ khó chịu đối với ông Esper. Hai người cuối cùng đã đi đến thỏa thuận, các quan chức nói.

Quân đội liên bang đã được triển khai đến khu vực Washington khi một đội quân bất ngờ quay trở lại căn cứ của họ và lực lượng Vệ binh Quốc gia đã bắt đầu rút lui. Nhưng màn này đã gây ra sự chỉ trích công khai đầu tiên về ông Trump bởi cựu Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis. Ông Mattis nhanh chóng được nhiều nhà lãnh đạo quân sự hàng đầu khác tham gia với ông, chỉ trích phản ứng của quân đội đối với tình trạng bất ổn.

Cựu Ngoại trưởng Colin Powell công khai ủng hộ cựu Phó Tổng thống Joe Biden, là người được cho là ứng viên của đảng Dân chủ, đối thủ của ông Trump trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020. Ông Biden là người cũng đã lên án vụ chụp ảnh của ông Trump ngày 1/6 tại nhà thờ John St. ở Washington. Những tiếng vang dội vẫn tiếp diễn tới cuối tuần qua, khi ông James Bennet, biên tập viên góc Bình Luận của báo New York Times, đã phải từ chức chỉ vài ngày sau khi sự tức giận [của công chúng] qua việc tờ báo này đăng bài của ông Cotton có tiêu đề “Hãy gửi quân đội tới”.

Ông Trump đã có bốn bộ trưởng quốc phòng kể từ khi ông nhậm chức hồi tháng 1 năm 2017. Ông Mattis là Bộ trưởng Quốc phòng đầu tiên, đã từ chức vào tháng 12/2018 về những khác biệt liên quan đến chính sách và vấn đề nhân sự.

Người kế nhiệm ông Mattis là quyền Bộ trưởng Pat Shanahan, là người cũng đã ra đi hồi tháng 6/2019 vì bị xem xét kỹ lưỡng cuộc sống cá nhân của mình. Ông Richard Spencer, Bộ trưởng Hải quân cũng đã kế nhiệm ông Shanahan trong một thời gian ngắn (Người dịch: Ông Spencer chỉ giữ chức Quyền Bộ trưởng tám ngày, từ ngày 15/7/2019 đến ngày 23/7/2019), sau đó trở lại với vai trò giám sát của Hải quân khi ông Esper nhận nhiệm vụ.

Tuần trước, khi được hỏi liệu ông Trump có tin tưởng ông Esper hay không, bà Kayleigh McEnany, thư ký báo chí tòa Bạch Ốc trả lời: “Ngay thời điểm này, Bộ trưởng Esper vẫn là Bộ trưởng Esper”.

Đến thứ Bảy vừa qua, bà McEnany đã có tiếng nói ủng hộ mạnh mẽ hơn từ tổng thống trong một tuyên bố. “Bộ trưởng Esper đã là công cụ bảo vệ đường phố của quốc gia chúng ta và bảo đảm người Mỹ có được hòa bình và niềm tin vào sự an toàn của các địa điểm kinh doanh, nơi thờ cúng và nhà cửa của họ”, bà nói.