Tác giả: Riley Beggin
Dịch giả: Nguyễn Hoàng Ánh
19-4-2020
Một báo cáo của Washington Post cho thấy chính quyền Trump đã được cung cấp thông tin từ WHO ngay từ những ngày đầu của đại dịch.
Hơn một chục chuyên gia Hoa Kỳ đã làm việc tại Tổ chức Y tế Thế giới và cung cấp thông tin cho chính quyền Trump vào tháng 12 năm ngoái khi virus corona lây lan ở Trung Quốc, theo báo cáo của Washington Post.
Báo cáo đó trái ngược với những lời buộc tội của Tổng thống Donald Trump, cho rằng thời gian cuối năm 2019 WHO đã sai lầm nghiêm trọng về cách xử lý phản ứng toàn cầu đối với virus này – và đó là một cách che giấu thông tin về việc Trung Quốc không có khả năng ngăn chặn Covid-19. Vài ngày sau tổng thống tuyên bố ông sẽ đóng băng tài trợ của Mỹ cho WHO trong cuộc khủng hoảng sức khỏe toàn cầu để trả thù cho việc bị cáo buộc cho những thất bại này.
Trên thực tế, theo Post, các quan chức chính quyền của Trump đã tham gia soạn thảo chính sách của WHO – và làm việc để bảo đảm Hoa Kỳ được thông báo về sự phát triển của virus corona mới ngay khi cơ quan quốc tế biết về chúng.
Một quan chức hàng đầu của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) là một phần của ủy ban tư vấn cho WHO, bộ phận chịu trách nhiệm về việc có nên tuyên bố tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng toàn cầu vào cuối tháng 1 hay không. Hai nhà khoa học Mỹ làm việc trong bộ phận có nhiệm vụ thu thập thông tin của WHO về Trung Quốc vào giữa tháng Hai. Một quan chức của CDC đã tổng hợp các báo cáo hàng ngày về các vụ dịch có sự tham khảo ý kiến của các đối tác của WHO và chuyển thông tin cho các cấp cao hơn trong tổ chức thông qua các cuộc gọi giao ban hàng ngày. Và các kế hoạch và thông báo sắp tới của WHO đã được báo cáo chia sẻ trước nhiều ngày với các quan chức hàng đầu của Hoa Kỳ như Bộ trưởng Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Alex Azar.
WHO đã bị chỉ trích vì xử lý đại dịch – bao gồm cả việc liệu tổ chức này có chờ đợi quá lâu mới tuyên bố tình trạng khẩn cấp toàn cầu hay không và họ có sai lầm khi khen ngợi phản ứng của Trung Quốc không – nhưng báo cáo của Post cho thấy thiếu thông tin sớm về mối đe dọa đối với Hoa Kỳ có thể không phải là một trong những sai lầm của họ.
Nhưng khi tuyên bố với các phóng viên vào thứ ba tuần trước, Trump lại nói “Thực tế là WHO đã thất bại trong việc thu thập đầy đủ … và chia sẻ thông tin một cách kịp thời và minh bạch”.
Ông ta đã lặp lại cáo buộc này – cùng với lời buộc tội là WHO đã vài lần ngăn ông đưa ra lệnh cấm du lịch – dường như nỗ lực muốn đổ lỗi cho tổ chức quốc tế này về cuộc khủng hoảng virus corona hiện tại của Hoa Kỳ.
Trump đã sử dụng WHO để tránh những lời buộc tội cho chính quyền của mình
Trump đã bị chỉ trích trong nhiều tuần qua vì phản ứng của ông đối với virus corona ở Mỹ, mà các nhà phê bình của ông – và hầu hết người Mỹ – đã lập luận là chậm một cách nguy hiểm. Trong nỗ lực vượt qua sự chỉ trích này, tổng thống đã ngày càng coi WHO là một bên để đổ lỗi cho bất kỳ thiếu sót nào của virus corona tại Hoa Kỳ.
Sự thất vọng của Trump với tổ chức này dường như bắt đầu vào cuối tháng 1, khi các quan chức hàng đầu của WHO nói rằng các chính phủ không cần can thiệp vào việc đi lại và buôn bán quốc tế một cách không cần thiết để ngăn chặn sự lây lan của căn bệnh, sau khi Trump tuyên bố ông sẽ cấm một phần du lịch từ Trung Quốc. WHO đã không chỉ trích trực tiếp Hoa Kỳ, nhưng đó là quốc gia duy nhất áp đặt các hạn chế đi lại vào thời điểm đó.
Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới, Tedros Adhanom Ghebreyesus, cho rằng: “Những hạn chế du lịch có thể gây hại nhiều hơn là tốt bằng cách cản trở việc chia sẻ thông tin, chuỗi cung ứng y tế và gây tổn hại cho nền kinh tế”.
Đầu tháng 4, đối mặt với sự giám sát ngày càng tăng đối với phản ứng sớm của mình, Trump ngày càng trở nên rõ ràng hơn trong các bài phê bình của mình về tổ chức này, tweet rằng, WHO đã thực sự phạm sai lầm lớn.
Ông viết: “Vì một số lý do, một tổ chức được tài trợ phần lớn bởi Hoa Kỳ, nhưng lại rất hướng về Trung Quốc. Chúng tôi sẽ phải chấn chỉnh lại điều đó”.
Như phóng viên Lois Parshley của Vox đã báo cáo, những lời chỉ trích đã không kết thúc ở đó:
“Deborah Birx, điều phối viên lực lượng đặc nhiệm virus corona của Nhà Trắng và Scott Gottlieb, cựu ủy viên của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm dưới thời Trump, đã chỉ trích việc xử lý dữ liệu và sự minh bạch của Trung Quốc. Gottlieb nói với Face the Nation: ‘Sau này, WHO cần phải có một báo cáo sau hành động, xem xét cụ thể những gì Trung Quốc đã nói hoặc không với thế giới và điều đó đã cản trở phản ứng của thế giới với nạn dịch này như thế nào’.
Trong khi đó, ngày 13 tháng 4 những đảng viên Đảng Cộng hòa trong Thượng viện đã công bố kế hoạch điều tra nguồn gốc của virus và phản ứng toàn cầu, bao gồm cả các quyết định của WHO. Ron Johnson – Chủ tịch Ủy ban các vấn đề chính phủ và an ninh nội địa của Thượng viện – nói với Politico: ‘Chúng tôi cần biết vai trò của WHO trong việc cố gắng che đậy điều này’.”
Lời đe dọa ngưng gửi hàng triệu đô la của Trump mà nước này đóng góp hàng năm cho WHO sẽ là một đòn giáng mạnh vào tổ chức đang có vai trò điều phối phản ứng toàn cầu đối với Covid-19. Hoa Kỳ là tổ chức tài trợ lớn nhất của tổ chức, chiếm 22 phần trăm tổng đóng góp của tất cả các quốc gia thành viên được đánh giá đóng góp, ngoài ra còn thêm hàng trăm triệu USD đóng góp tự nguyện.
Chưa rõ liệu ông ta có thể ngăn chặn 116 triệu đô la đã được Quốc hội thông qua cho WTO hay không, nhưng có vẻ ông ta có thể được phép chuyển sang tài trợ cho các tổ chức khác hoặc giữ lại cho đến năm sau.
WHO có thể tiếp tục trở thành vật tế thần cho chính quyền Trump, nhưng các chuyên gia đã thúc giục ông không rút khỏi một cơ quan mà phần lớn họ đồng ý là đã tránh được những sai lầm lớn.
Lawrence Gostin, giáo sư tại Đại học Georgetown và là nhà phê bình trước đây của tổng giám đốc WHO, nói với Parshley: “Làm thế nào bạn có thể đe dọa rút tiền từ cơ quan y tế toàn cầu hàng đầu thế giới giữa một đại dịch, với hàng chục ngàn người chết? Đó là hành động hoàn toàn vô trách nhiệm”!
