Việt Nam triển khai quỹ vắc xin COVID trị giá 1,1 tỷ USD: Năm điều cần biết

Nikkei Asia

Tác giả: Tomoya Onishi

Dương Lệ Chi, chuyển ngữ

4-6-2021

Tập đoàn Vingroup, cũng như các doanh nghiệp nhà nước, sẵn sàng giúp Hà Nội ‘chống giặc’

HÀ NỘI – Việt Nam sẽ khởi động một quỹ công, tài trợ cho nỗ lực của đất nước, bảo đảm có được 120 triệu liều vaccine Covid-19 vào cuối năm nay, khi các tỉnh công nghiệp phía Bắc của đất nước đang vật lộn để kiểm soát sự lây lan của các biến chủng virus lây nhiễm.

Hành động này diễn ra khi Hà Nội chuyển chiến lược đối phó với đại dịch, từ ngăn chặn sang khuyến khích người dân chích ngừa.

Từ cuối tháng 4, các khu công nghiệp quan trọng ở hai tỉnh phía Bắc là Bắc Giang và lân cận là Bắc Ninh, gần Hà Nội, đã được hối thúc xử trí các biến thể có khả năng lây lan mạnh, khiến nhiều nhà máy phải đóng cửa hoặc hoạt động chậm lại.

Sáng thứ Sáu [ngày 4/6], Việt Nam báo cáo có 132 ca nhiễm mới trên toàn quốc, trong đó 79 ca ở Bắc Giang và 37 ca ở Bắc Ninh. Hiện cả nước có 5.088 ca nhiễm, kể từ ngày 27/4, gấp đôi tổng số ca ghi nhận trên cả trong năm 2020.

Sự gia tăng diễn ra bất chấp quan sát của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), báo cáo hôm thứ Năm, rằng không có cảnh báo nào từ WHO về “một biến thể Covid-19 mới” được phát hiện ở Việt Nam. Ngày 29/5, Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, Chính phủ đã phát hiện “một biến thể Covid-19 mới”, kết hợp các đặc điểm của hai biến thể hiện có, lần đầu tiên được tìm thấy ở Ấn Độ và Kidong Park ở Anh, đại diện của WHO ở Việt Nam nói với Nikkei Asia hôm thứ Tư [2/6], rằng biến thể mà Hà Nội phát hiện phần lớn là một biến thể Ấn Độ hiện có.

Trước tình hình dịch bệnh bùng phát tại các nhà máy, ngày 29/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã họp qua mạng khẩn cấp với các cơ quan chức năng trên toàn quốc, kêu gọi người dân Việt Nam thực hiện tinh thần “chống dịch như chống giặc”.

Quỹ Vaccine phòng COVID-19 của Việt Nam sẽ chính thức ra mắt vào thứ Bảy [5/6], đóng vai trò tài trợ cho hoạt động chích ngừa, một thứ vũ khí quan trọng trong cuộc chiến chống đại dịch và bảo vệ chuỗi cung ứng sản xuất, vốn là ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước do đảng cộng sản lãnh đạo.

Đây là năm điều cần biết về quỹ vaccine mới.

Quy mô và vai trò của quỹ vaccine là gì?

Quỹ đặt mục tiêu giúp Việt Nam bảo đảm đủ liều để chích ngừa cho 100 triệu dân của đất nước và đạt được miễn dịch cộng đồng vào cuối năm 2021. Bộ Y tế cho biết, họ cần 150 triệu liều vaccine Covid-19, trị giá 25,2 ngàn tỷ đồng (1,1 tỷ USD), chích cho khoảng 75 triệu người, số cần thiết để đạt được miễn dịch cộng đồng.

Nhu cầu huy động tiền nhanh chóng để trả cho đợt chích ngừa lớn này đã thúc đẩy Hà Nội khởi động quỹ chích ngừa, là quỹ đầu tiên thuộc loại hình này ở Việt Nam. Số tiền này sẽ được sử dụng để mua vaccine từ nước ngoài và vaccine tự chế trong nước.

Chiến lược tài trợ là gì?

Chính phủ dự kiến ​​phân bổ 16 ngàn tỷ đồng cho chương trình chích ngừa. “Ngoài ngân sách công, cần huy động thêm nguồn lực từ sự đóng góp tự nguyện của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, cùng với nhà nước tham gia”, ông Võ Thành Hưng, Vụ trưởng Vụ Ngân sách Nhà nước, thuộc Bộ Tài chính, cho biết.

Ông Hưng nói với truyền thông nhà nước, để thu hút thêm tiền từ khu vực tư nhân, quỹ sẽ áp dụng “cơ chế quản lý quỹ công khai và minh bạch. Tất cả đều dựa trên tinh thần tự nguyện của các tổ chức, cá nhân. Mọi sự chung tay góp sức, dù nhỏ nhất, chúng tôi sẽ trân trọng và quản lý công khai, minh bạch“, ông nói thêm. Ông Hưng cũng cho biết, các khoản đóng góp của công ty cho vaccine có thể được tính vào chi phí miễn trừ thuế, khi tính thuế thu nhập.

Hà Nội đang kêu gọi tất cả mọi người trên cả nước nỗ lực tham gia vào quỹ. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, một nhóm tự nguyện của các tổ chức chính trị, hôm thứ Năm đã phát động chiến dịch “vaccine cho người lao động” kêu gọi 63 tỉnh, thành đóng góp cho quỹ.

Cộng đồng doanh nghiệp có sẵn sàng giúp đỡ không?

Từ thứ Sáu [4/6], các công ty trong nước, gồm Vingroup, tập đoàn lớn nhất Việt Nam, Tập đoàn Hòa Phát, Ecopark, Doji, T&T, HDBank, Vietcombank, Vietinbank, BIDV, Agribank và Tiền Phong Bank, đã công khai bày tỏ thiện chí sẵn sàng đóng góp cho quỹ. Các công ty vẫn chưa cho biết họ sẽ đóng góp bao nhiêu. Các công ty nhà nước lớn như Điện lực Việt Nam và Tập đoàn Dầu khí Việt Nam đã đóng góp hơn 2.300 tỷ đồng, theo báo chí trong nước.

Các doanh nghiệp nước ngoài cũng muốn tham gia. Ông Alain Cany, Chủ tịch Phòng Thương mại châu Âu hoan nghênh quyết định thành lập quỹ của Hà Nội. Ông nói: “Đây là một hành động rất tích cực, không chỉ cho doanh nghiệp châu Âu mà cho cả Việt Nam”.

Phòng Thương mại châu Âu cũng mong muốn Hà Nội cho phép các công ty nước ngoài chích ngừa cho nhân viên bằng chi phí của họ. Theo một cuộc khảo sát gần đây được thực hiện bởi nhóm doanh nghiệp, 79% thành viên đồng ý rằng, các doanh nghiệp nên được phép chích ngừa cho lực lượng lao động của họ.

Trong khi đó, bà Mary Tarnowka, giám đốc điều hành Phòng Thương mại Hoa Kỳ ở Việt Nam, nói với báo Tuổi Trẻ, một tờ báo Việt Nam, rằng nhiều thành viên Phòng Thương mại Hoa Kỳ đã bày tỏ sẵn sàng hỗ trợ chi phí chích ngừa cho nhân viên của họ. Bà nói thêm: “Bất kỳ đóng góp nào từ khu vực tư nhân trong việc mua vaccine đều phải được kết hợp với chính phủ, để tránh sự cạnh tranh giữa khu vực tư nhân và chính phủ, trong khi nguồn thuốc khan hiếm”.

Hà Nội bảo đảm bao nhiêu liều?

Hà Nội cho biết họ sẽ đạt được 120 triệu liều trong năm, thiếu 30 triệu liều so với mục tiêu chích ngừa cho 75% dân số để đạt được miễn dịch cộng đồng. Các liều thuốc gồm: 30 triệu liều vaccine từ AstraZeneca và 20 triệu liều vaccine Sputnik V của Nga. Hà Nội cho biết, họ đang đàm phán để mua 5 triệu liều của Moderna, cũng như 31 triệu liều của Pfizer.

Việt Nam sẽ nhận được 38,9 triệu liều miễn phí từ Chương trình COVAX, một chương trình chia sẻ vaccine toàn cầu do Tổ chức Y tế Thế giới hỗ trợ. Hà Nội cũng đã đăng ký với COVAX để mua thêm 10 triệu liều qua cơ chế chia sẻ chi phí, theo Viet Nam News.

Các loại vắc-xin tự sáng chế trong nước, dự kiến ​​sẽ lấp đầy khoảng trống 30 triệu liều. Một loại vắc-xin như vậy, được sản xuất bởi công ty Công nghệ sinh học dược phẩm Nanogen, sẽ bước vào giai đoạn 3 thử nghiệm lâm sàng và dự kiến ​​sẽ có mặt trên thị trường vào cuối năm nay. Công ty này cho biết, họ có thể sản xuất khoảng 70 triệu liều vắc-xin mỗi năm.

Hai vaccine ứng cử viên khác, một vaccine đang được thử nghiệm bởi Viện Vaccine và Sinh phẩm Y tế, vaccine còn lại của Vabiotech, đang thử nghiệm giai đoạn 1 và giai đoạn 2. Nhưng những vaccine này sẽ không có trong năm 2021. Một loại vaccine khác có thể được sử dụng ở Việt Nam là Sputnik V. Nếu đạt được thỏa thuận, việc sản xuất vaccine của Nga ở trong nước, sẽ bắt đầu vào khoảng quý IV, với sản lượng hàng tháng là 5 triệu liều.

Những thách thức trên đường đi này là gì?

Động lực chích ngừa của Việt Nam diễn ra trong bối cảnh toàn cầu đang thiếu vaccine. “Mục tiêu là tạo miễn dịch cộng đồng vào năm 2021, nhưng nhu cầu vaccine ở các nước rất lớn“, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long nhìn nhận trong cuộc họp khẩn cấp qua mạng.

“Cuộc khủng hoảng thiếu [vaccine] đã xảy ra hồi tháng 3 và tháng 4, chủ yếu do dịch bùng phát ở Ấn Độ. Ấn Độ là nhà sản xuất chính của vaccine Covid-19 nhưng nước này đã phải ngừng xuất khẩu vaccine này, kể cả cho chương trình COVAX”, Kidong Park, đại diện WHO ở Việt Nam, nói với Nikkei Asia hôm thứ Tư.

Việt Nam đã tương đối thành công trong việc ngăn chặn đại dịch trong các đợt bùng phát Covid-19 trước đây, vì Việt Nam đã thực hiện các biện pháp ngăn chặn nghiêm ngặt, bao gồm kiểm tra, truy tìm tiếp xúc và cách ly.

Trớ trêu thay, điều đó đã góp phần khiến cho Việt Nam bắt đầu chậm lại với việc chích ngừa. “Chính phủ là một trong những nhà lãnh đạo thế giới trong việc ngăn chặn sự lây lan của Covid-19. Thách thức bây giờ là kết hợp thành công đó với một chương trình chích ngừa đại trà đầy tham vọng và được đẩy nhanh“, ông Cany của EuroCham nói với Nikkei.

Tiến sĩ Phạm Thắng, một bác sĩ cấp cứu nói với Nikkei: “Không rõ cam kết chắc chắn như thế nào về việc Việt Nam sẽ đạt được 120 triệu liều trong năm nay”. Ông cho biết, các báo cáo do Bộ Y tế đưa ra nói rằng, mặc dù các nhà sản xuất vaccine đã hứa cung cấp các liều vaccine, nhưng họ không bảo đảm cung cấp chúng đúng thời gian biểu của chính phủ. Ông Thắng nói với Nikkei: “Họ cũng không bảo đảm tính an toàn của vắc-xin và các nhà sản xuất nói rằng, trách nhiệm về sự an toàn thuộc về những người thực hiện chích ngừa”.

Ông Thắng chỉ ra rằng, vaccine không phải là cách duy nhất để ngăn ngừa dịch bệnh. “Vắc xin chỉ là bước đầu tiên để đạt được miễn dịch cộng đồng, xảy ra thông qua sự kết hợp giữa chích ngừa và miễn dịch tự nhiên do chính sự lây lan của bệnh truyền nhiễm tạo ra. Vì vậy, Việt Nam phải thay đổi cách tiếp cận và áp dụng nhiều biện pháp khác nếu muốn đạt được hiệu quả miễn dịch cộng đồng trên 75% vào năm 2021”, ông Thắng nói.

Bài viết có sự đóng góp thêm của Kim Dung Tống, ở TPHCM.