Đài Tiếng nói Hoa Kỳ trở thành Đài Tiếng nói của Trump

Asia Times

Tác giả: David Hutt

Dịch giả: Trúc Lam

18-6-2020

Trump bổ nhiệm một người cánh hữu vào đài phát thanh, truyền hình do Quốc hội tài trợ, mà quan điểm của người này có thể không đồng thuận với 117 triệu khán giả của các đài phát thanh ở châu Á.

Hai giám đốc điều hành cấp cao của Đài Tiếng nói Hoa Kỳ (VOA) do Quốc hội Hoa Kỳ tài trợ, đã từ chức trong tuần này, sau khi một đồng minh gây tranh cãi của Tổng thống Mỹ Donald Trump được xác nhận là giám đốc điều hành mới của cơ quan giám sát các cơ quan truyền thông, cũng như Đài Á châu Tự do (RFA) và Đài Tiếng nói châu Âu (VE).

Trong một trường hợp khác về việc Trump bổ nhiệm một người trung thành chính trị cho một công việc phi chính trị, nhà hoạt động bảo thủ và là nhà làm phim Michael Pack đã được xác nhận hồi tuần trước với tư cách là người đứng đầu Cơ quan Truyền thông Toàn cầu Hoa Kỳ (USAGM), một cơ quan độc lập với chính phủ Hoa Kỳ, chịu trách nhiệm về các hãng tin, được tài trợ bởi những người nộp thuế.

Điều này xảy ra sau một cuộc bỏ phiếu phân chia giữa hai đảng tại Thượng viện Hoa Kỳ, gần ba năm sau khi tên của ông ta lần đầu tiên được Trump đưa tới.

Pack được cho là đồng minh thân cận của Steve Bannon, cựu chiến lược gia của Trump và là cố vấn tòa Bạch Ốc, là người mà ông đã thực hiện hai bộ phim tài liệu. Ông cũng là người đứng đầu Viện Claremont trước đây, một nhóm chuyên gia bảo thủ có mối liên hệ chặt chẽ với phong trào Trump.

Sự bổ nhiệm của Pack đã khiến người ta lo ngại rằng, ông có thể cố gắng thay đổi chính sách biên tập của các cơ quan truyền thông như Radio Free Asia (RFA) và Voice of America (VOA), ông Trump đã dành nhiều tháng chỉ trích VOA, cáo buộc đài này lặp lại sự tuyên truyền của Trung Quốc.

Hôm thứ Tư [17/6], Pack đã sa thải các lãnh đạo của các tổ chức cơ quan khác, gồm cả những người đứng đầu Mạng lưới phát thanh truyền hình Trung Đông, Đài Á châu Tự do và Đài Âu châu Tự do / Đài Tự do, mà không cần giải thích.

Người ta cũng lo ngại rằng, khi cố gắng biến Đài Tiếng nói Hoa Kỳ thành “Đài Tiếng nói của Trump”, việc tiếp quản của cánh hữu sẽ gây nguy hiểm cho niềm tin của độc giả và người nghe ở các khu vực độc đoán ở châu Á, nơi thu hút một số lượng thính giả lớn nhất ở châu Á lắng nghe.

“Tôi sợ rằng sự xuất hiện của Pack sẽ mang đến một công cụ thẳng thừng cho các vấn đề tại USAGM”, ông Brett Bruen, giám đốc tham gia toàn cầu trong nhiệm kỳ tổng thống Barack Obama và là người đã làm việc với cơ quan này để giới thiệu các cải cách dưới thời chính quyền trước đó, ông Bruen nói với Asia Times.

Ông Bruen nói thêm: “Từ những gì tôi nghe được, họ sẽ xem xét sa thải hàng loạt, cắt giảm ngân sách và định hình lại nhiệm vụ của nó. Trump muốn một bộ thông tin sẽ nói lên tiếng nói của đảng. Tất cả những điều này đang diễn ra trong khi Nga, Trung Quốc và các đối thủ khác đang ráo riết mở rộng hoạt động thông tin của họ. Một thời điểm nguy hiểm cho nền dân chủ”.

Hồi tháng Tư, Trump thậm chí còn đe dọa, buộc Quốc hội phải tạm dừng phiên họp để ông có thể lách qua nhiều người mà ông đề cử khác, gồm cả ông Pack, sau khi ông tuyên bố cơ quan lập pháp Mỹ đang cố tình trì hoãn các vụ đề cử của ông.

Tuần trước, những người Cộng hòa ở Thượng viện đã nhất trí bỏ phiếu chấp thuận ông Pack, mặc dù cuộc điều tra đang diễn ra, liên quan đến các cáo buộc ông có thể đã có những sự chi tiêu không chính đáng giữa những công việc phi lợi nhuận và lợi nhuận.

Ngày 15 tháng 6, Amanda Bennett, Giám đốc VOA, và Phó Giám đốc Sandy Sugawara tuyên bố từ chức. Vẫn không rõ liệu ông chủ mới của họ có yêu cầu họ ra đi hay họ chọn làm như vậy.

Tuần này cũng chứng kiến ​​sự từ chức của bà Libby Liu, Giám đốc Điều hành của Quỹ Công nghệ mở, một cơ quan thúc đẩy tự do internet phi lợi nhuận cũng do USAGM giám sát. Trước đó, bà Liu là Chủ tịch của RFA trong 14 năm.

Đã có những lo ngại về sự rung chuyển sẽ ảnh hưởng đến chất lượng truyền thông ở châu Á như thế nào. VOA và RFA đưa tin khắp Đông Nam Á và nội dung phát thanh bằng tiếng Thái, tiếng Khmer, tiếng Việt, tiếng Lào, tiếng Indonesia và tiếng Miến Điện.

Janet Steele, giáo sư báo chí tại Đại học George Washington và là giám đốc của Học viện Ngoại giao và Truyền thông Toàn cầu, là người chuyên về truyền thông Đông Nam Á, nói rằng: “Kiểu can thiệp chính trị trắng trợn này là tiêu chuẩn ở nhiều nước Đông Nam Á, nhưng không phải ở Mỹ”.

“Vì vậy, đó là một ngày rất buồn đối với những người trong chúng ta, những người coi trọng sự đóng góp của các nhà báo tại USAGM – nhiều người trong số họ đã thoát khỏi chế độ độc đoán – và đưa tin đáng tin cậy, phi đảng phái”, bà Janet Steele nói thêm.

Một cuộc khảo sát năm ngoái của USAGM, cho thấy, có  khoảng 117 triệu khán giả của VOA và RFA ở Đông Nam Á và Đông Á. Nhưng một số nhà nước độc tài, bao gồm cả những nước ở Đông Nam Á, vẫn mô tả VOA và RFA là những cơ quan tuyên truyền của Mỹ.

Những cáo buộc mà họ đã nhận được tài trợ trong quá khứ từ Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA) đã được chứng minh là đúng, trong Chiến tranh Lạnh, một số giám đốc của các đài phát thanh nhìn thấy vai trò của họ là chống lại chủ nghĩa cộng sản.

Tuy nhiên, trong những thập niên gần đây, cả hai đài đã cam kết vô tư. Cơ quan USAGM – có tên là Hội đồng Quản trị Phát thanh Truyền hình của Chính quyền (BBG) cho đến năm 2018 – hoạt động độc lập với chính phủ Hoa Kỳ và các quy tắc nghiêm ngặt được đưa ra để bảo đảm tính trung lập và khách quan.

Nhưng với một đồng minh của Trump đứng đầu USAGM, một số nhà phân tích tin rằng, những cáo buộc chỉ đơn thuần là sự tuyên truyền của chính phủ Hoa Kỳ chi phối các đài phát thanh của các nhà nước độc tài thế giới, sẽ khó phủ nhận hơn.

“Các đài phát thanh của VOA được những người trong chế độ độc tài tôn trọng chỉ vì họ nói sự thật, không giống như truyền thông của chúng ta. Nếu nó trở thành cơ quan tuyên truyền dưới thời Trump – điều mà nó luôn bị cáo buộc bởi các chế độ độc tài – thì coi như kết thúc”, ông Garry Kasperov, chủ tịch Tổ chức Nhân quyền đã tweet trong tuần này.

Ở Campuchia, hai cựu nhà báo RFA là Uon Chhin và Yeang Sothearin, đã bị bắt hồi năm 2017 vì tội gián điệp, chỉ vài tháng sau khi cơ quan này buộc phải đóng cửa văn phòng ở Phnom Penh vì áp lực của chính phủ.

Cùng thời gian đó, chính quyền Campuchia cũng cấm các đài phát thanh địa phương đưa tin do RFA và VOA sản xuất.

Điều này xảy ra ngay trước khi Đảng Nhân dân Campuchia cầm quyền lâu năm chuyển sang đóng cửa đảng đối lập của đất nước này và bắt giữ nhà lãnh đạo của đảng, với cáo buộc phản quốc, qua những cáo buộc âm mưu đảo chính với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ.

Trong những năm kể từ khi đảng đối lập bị buộc phải giải thể, các nguồn tin của đảng cầm quyền đã nhấn mạnh rằng, RFA và VOA có thể là một phần của âm mưu giả tạo này.

Nhà nước Việt Nam độc tài cũng đã chỉ ra những người đóng góp bài vở cho RFA và VOA để đàn áp. Trương Duy Nhất, một blogger đóng góp cho Ban Việt ngữ RFA, đã bị kết án 10 năm tù hồi tháng 3 về các cáo buộc tham nhũng.

Ông ta bị bắt cóc bởi các đặc vụ Việt Nam tại Thái Lan và bị đưa trở về Việt Nam sau khi xin tị nạn chính trị với Liên Hiệp quốc ở Bangkok.

Nhiều tháng trước, người viết bài cho VOA là ông Phạm Chí Dũng, Chủ tịch Hội Nhà báo Độc lập, một tổ chức ngoài vòng pháp luật Việt Nam, đã bị bắt vì tiến hành “các hoạt động chống chế độ như viết các bài báo chống nhà nước, [và] hợp tác với truyền thông nước ngoài”.

Tham gia vào danh sách các nhà phê bình lâu dài của VOA chính là ông Trump, là người trong những tháng gần đây đã cáo buộc VOA thúc đẩy tuyên truyền của Trung Quốc và thực hiện công việc của “những kẻ thù của nước Mỹ”. Các báo cáo cho biết, ở nơi riêng tư, ông Trump gọi nó là “Đài Tiếng nói của Liên Xô”.

Trong một cuộc họp báo hồi tháng 4, Trump đã làm nổ tung đài VOA: “Nếu các bạn nghe những điều phát ra từ Đài Tiếng nói Hoa Kỳ, thì nó thật kinh tởm”. Vài tuần trước, nhà lãnh đạo Hoa Kỳ đã tweet: “Những người nộp thuế ở Mỹ – trả tiền cho [đài] tuyên truyền cho chính Trung Quốc, thông qua Chính phủ Hoa Kỳ tài trợ Đài Tiếng nói Hoa Kỳ! Nhục nhã!!”

Cuối tháng 4, khi đại dịch Covid-19 lan rộng ở Mỹ, Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ đã lưu hành một bản ghi nhớ, nói với nhân viên không được trả lời phỏng vấn VOA, dường như sau khi được tòa Bạch Ốc chỉ đạo.

Carlos Martinez de la Serna, giám đốc chương trình tại Ủy ban Bảo vệ Nhà báo, cho biết trong một tuyên bố gần đây rằng: “Chính quyền Trump đã tạo ra một môi trường sợ hãi cho các quan chức nói chuyện với báo chí, là điều can thiệp vào các phương tiện truyền thông cộng đồng làm việc như một cơ quan giám sát”.

Sự thù địch của Trump đối với VOA đã được ghi nhận bởi Eliot Engel, dân biểu đảng Dân chủ từ New York và là Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện.

“VOA đã trở thành mục tiêu thích thú của tổng thống và các đồng minh, có lẽ vì VOA đã tuân thủ yêu cầu pháp lý rằng, đó là một nguồn tin tức độc lập, không phải là một cơ quan tuyên truyền cho chính quyền”, ông Engel nói trong một tuyên bố ngày 15/6.

Trong lá thư từ chức, các giám đốc điều hành của VOA là Bennett và Sugawara, nói rằng, “Michael Pack đã tuyên thệ trước Quốc hội, tôn trọng và tôn vinh tường lửa, bảo đảm sự độc lập của VOA, là điều đóng vai trò quan trọng nhất trong niềm tin tuyệt vời của khán giả trên toàn thế giới có được trong chúng ta”.

Về mặt kỹ thuật, chức vụ mới của Pack không có sự giám sát biên tập đối với nhiều báo, đài dưới sự kiểm soát của nó và nhân viên tại các cơ quan này phủ nhận rằng họ sẽ bị ảnh hưởng bởi ý kiến ​​của giám đốc điều hành cấp cao.

Tuy nhiên, những thay đổi được đưa ra gần cuối nhiệm kỳ của Tổng thống Obama hồi tháng 12 năm 2016 đã trao nhiều quyền lực hơn cho chức vụ mà ông Pack hiện đang nắm giữ tại USAGM so với những người đứng đầu trước đây nắm giữ.

Năm đó, cải cách đã tạo ra một vị trí Giám đốc điều hành mới, được bổ nhiệm bởi tổng thống Hoa Kỳ và một Ban điều hành chỉ giữ quyền lực cố vấn. Trước đây, USAGM được lãnh đạo bởi một hội đồng lưỡng đảng, gồm chín thành viên với quyền điều hành quản lý trực tiếp.

Rõ ràng ông Trump xem việc chỉ định Pack là một chiến thắng. Trump tweet ngày 5/6: “Không ai biết gì về một chiến thắng lớn này đối với nước Mỹ. Tại sao? Bởi vì anh ấy sẽ điều hành ĐÀI TIẾNG NÓI HOA KỲ và tất cả mọi thứ liên quan đến nó”.

Tuy nhiên, đối với những người ở các khu vực đàn áp hơn như ở châu Á, những người phụ thuộc vào tin tức độc lập của VOA và RFA, không rõ rằng sự bổ nhiệm ông Pack có sẽ là một chiến thắng hay không.