Trên nóng dưới nóng ở giữa lạnh

Đặng Sơn Duân

18-2-2020

Ngày 15.2, tạp chí Cầu Thị đăng toàn văn bài phát biểu của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại cuộc họp của Thường vụ Bộ Chính trị ngày 3.2.

Động thái này bất thường bởi các bài phát biểu của Tập trong các cuộc họp nội bộ trước đây chỉ được đăng toàn văn khá lâu sau thời điểm phát biểu. Lần này, toàn văn bài phát biểu được đăng chỉ chưa đầy 2 tuần sau.

Chi tiết đáng chú ý nhất và nhiều khả năng cũng là mục đích của việc công bố bài phát biểu là Tập nói ông ta đã yêu cầu thực hiện phòng ngừa và kiểm soát bệnh viêm phổi virus corona mới trong cuộc họp Thường vụ Bộ Chính trị ngày 7.1.

Chi tiết này thể hiện trung ương với hạt nhân là Tập Cận Bình đã nắm được bệnh dịch từ sớm và chỉ đạo phòng ngừa. Nghĩa là những thiếu sót, sai lầm, bung bét gây hậu quả thảm họa sau đó là trách nhiệm của các cơ quan thực thi cấp dưới, của giới chức y tế và chính quyền tỉnh Hồ Bắc.

Thông điệp là trung ương luôn biết, trung ương luôn chỉ đạo kịp thời, trung ương không bao giờ sai. Động cơ của bài phát biểu được công bố chẳng có gì lạ thường ngoài việc chạy tội cho Tập and Co., đổ tội cho cấp dưới.

Tập phải thanh minh và chạy tội như thế bởi trước đó, giới chức tỉnh Hồ Bắc và Vũ Hán đã có ý muốn bật trung ương khi bóng gió trên các cơ quan truyền thông nhà nước về việc trung ương không cho phép họ công bố bệnh dịch với công chúng sớm hơn và không chỉ đạo kịp thời.

Nhưng có vẻ như lần này cấp dưới không cam lòng giơ đầu chịu báng mà bật lại tanh tách, thông qua truyền thông ở Hồng Kông (vì truyền thông nhà nước đã bị trung ương kiểm soát và chỉ đạo liên quan đến việc này).

Cụ thể, ngày 17.2, tờ Minh Báo ở Hồng Kông đăng bài viết dẫn “nguồn tin ở Bắc Kinh” cho biết quả thật Thường vụ Bộ Chính trị có họp ngày 7.1 nhưng phòng dịch không phải là chủ đề trọng tâm.

Việc phòng dịch chỉ được nói đề phòng qua loa, chung chung và còn kèm thêm yêu cầu không được gây hoảng loạn trong dân chúng, không được làm ảnh hưởng đến không khí đón xuân.

Rõ ràng yêu cầu này nếu chính xác thì chứng tỏ Tập Cận Bình đã xem thường bệnh dịch. Bài báo còn viết chính vì chỉ đạo này mà giới chức Hồ Bắc không chú ý nhiều đến bệnh dịch, góp phần xảy ra bữa tiệc Vạn Gia Yến bị lên án dữ dội sau này.

Không chỉ thế, tờ Minh Báo còn cho biết ngay từ đầu tháng 1, Trung tâm Phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh Trung Quốc (CDC) đã cảnh báo Ủy ban Y tế quốc gia, các cơ quan trung ương và các lãnh đạo trung ương về việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa khẩn cấp ở nơi công cộng.

Sau khi phân tích và xác định virus corona lần này rất giống với bệnh SARS, CDC Trung Quốc đề nghị trung ương phải nhanh chóng hành động.

Ngay ngày 6.1, tức một ngày trước khi Thường vụ Bộ Chính trị họp, Giám đốc CDC Cao Phúc đã yêu cầu kích hoạt cơ chế phản ứng khẩn cấp cấp hai.

Tuy nhiên, những nỗ lực của CDC không được trung ương với Tập là hạt nhân chú ý. Vì thế, Cao Phúc và các đồng nghiệp đã phải đi đường vòng là công bố các nghiên cứu của họ trên các tạp chí y khoa uy tín để đánh động thế giới.

Chưa rõ mức độ xác thực trong bài báo của tờ Minh Báo, nhưng nếu hai điểm quan trọng nói trên là đúng với diễn biến thực tế thì nó đập tan hoàn toàn thông điệp từ bài phát biểu của Tập đổ tội cho giới chức phòng dịch và giới chức Hồ Bắc. Một là giới chức phòng dịch đã cảnh báo mà trung ương không chịu nghe, hai là trung ương chỉ đạo hời hợt và xem nhẹ virus ngay từ đầu.

Diễn biến này cũng gợi ý Tập đang gặp phải sự chống đối từ một bộ phận quan chức bất mãn trước cách hành xử không đẹp của trung ương.