Trump sẽ trở thành Tổng thống thứ 3 bị luận tội?

Mai V. Phạm

28-9-2019

Sau khi bản báo cáo của Công tố viên Mueller trình bày bằng chứng thuyết phục, chứng minh Trump đã cản trở công lý (obstruction of justice), đông đảo đoàn thể đã kêu gọi Hạ viện điều tra luận tội Trump (impeachment inquiry). Hơn 1,000 cựu công tố viên liên bang uy tín, từng phục vụ dưới thời Tổng thống Cộng hòa lẫn Dân chủ, đã đồng ký tên vào một tuyên bố chung, luận rằng nếu Donald J. Trump không phải là Tổng thống, thì ông đã bị buộc tội cản trở công lý.

Tuy nhiên, trong vài tuần qua, một bê bối khác được đánh giá nghiêm trọng hơn cuộc điều tra của Mueller. Một quan chức chính phủ đã bí mật gửi đơn khiếu nại cho Tổng Thanh tra chính phủ (Inspector General), tố cáo trump đã dùng tiền viện trợ cho Ukraine như một “đòn bẩy” gây áp lực lên Volodymyr Zelensky, Tổng thống Ukraine, yêu cầu ông Zelensky điều tra cựu Phó Tổng thống Joe Biden.

Điều đáng nói, nguyên tổng công tố Ukraine, Yuriy Lutsenko, là người từng điều tra về công ty liên quan mà con trai ông Biden làm việc, cho biết, ông này đã không hề vi phạm pháp luật. Bởi thế, “cuộc điều tra” mà Trump muốn Ukraine nhúng tay vào chỉ là thủ đoạn nhằm gây bất lợi cho Biden, bởi Trump xem Biden là đối thủ chính trong cuộc chạy đua vào tòa Bạch Ốc, kỳ bầu cử Tổng thống năm 2020.

Sau khi nhận được bản khiếu nại vào ngày 12/8/2019, Tổng Thanh tra Michael Atkinson – là người được Trump tuyển chọn – đã giành khoảng 2 tuần điều tra mức độ uy tín của đơn khiếu nại. Vào ngày 26/8/2019, ông Michael Atkinson đã gửi bản khiếu nại tới Giám đốc Tình báo Quốc gia, Joseph Maguire, xác định có đủ cơ sở để tin rằng đơn khiếu nại “rất đáng tin cậy”.

Theo luật pháp, ông Maguire có 7 ngày để chuyển đơn khiếu nại đến các ủy ban tình báo Quốc hội trong Thượng viện và Hạ viện. Tuy nhiên, Nhà Trắng đã chỉ đạo ông Maguire không chuyển đơn khiếu nại đến Quốc hội. Vào ngày 9/9/2019, Tổng Thanh tra Atkinson đã gửi một lá thư đến Hạ viện, thông báo rằng, có một đơn khiếu nại được đánh giá ở mức “quan tâm khẩn cấp” (“urgent concern”), nghĩa là “một vấn đề nghiêm trọng, lạm quyền, hoặc vi phạm pháp luật”.

Theo bài báo của Washington Post, Trump đã yêu cầu nội các ngưng chuyển cho Ukraine số tiền viện trợ khoảng 400 triệu Mỹ kim – được Quốc hội Mỹ thông qua, nhằm giúp nước này chống lại Nga, trước cuộc đàm thoại với Tổng thống Ukraine. Hành vi của trump là lạm quyền nghiêm trọng: sử dụng quyền lực của văn phòng Tổng thống để làm lợi cho bản thân và phá hoại nguyên tắc nền tảng của dân chủ – bầu cử công bằng. Bởi thế, sự việc này đã khiến đông đảo dân biểu, chuyên gia và cử tri giận dữ, lên tiếng yêu cầu Hạ viện điều tra luận tội ông Trump.

Trước đó, Chủ tịch Hạ viện là bà Nancy Pelosi, đảng Dân chủ, đã không ủng hộ điều tra luận tội Trump. Tuy nhiên, áp lực rất lớn từ các thành viên nổi bật trong đảng Dân chủ, đông đảo cử tri, cũng như hành vi ngăn chặn đơn khiếu nại đến Hạ viện của Nhà Trắng, đã khiến bà Pelosi không còn lựa chọn nào khác. Bởi thế, vào ngày 24/9/2019, bà Pelosi đã chính thức tuyên bố mở cuộc điều tra luận tội ông Trump.

Ngay sau đó, Trump vội vã thông báo trên Twitter rằng sẽ cho công khai bản ghi nhớ cuộc nói chuyện với Tổng thống Ukraine vào ngày 25/9/2019. Nhiều người nghĩ bản ghi chép này có thể chứng minh được sự vô tội của Trump. Nhưng thật ngạc nhiên khi nó lại là bằng chứng sắt thép tố cáo sự lạm quyền trắng trợn của Trump.

Bản ghi nhớ dài khoảng 4 trang, chứng minh Trump đã yêu cầu Tổng thống Zelensky điều tra ông Biden và con trai. Câu nói then chốt chứng minh được lạm quyền nghiêm trọng của Trump là: “I would like you to do us a favor though”. (Dù vậy, tôi muốn ngài [Tổng thống Zelensky] giúp tôi một ân huệ.) Ân huệ mà Trump nói với Tổng thống Zelensky là gì? Là đẩy mạnh hợp tác với Mỹ chống Trung Quốc? Hoặc là hợp tác an ninh mạng để chống Nga? Đáng tiếc không phải là những điều nói trên. “Ân huệ” mà Trump mong ông Zelensky giúp, chính là tìm thông tin bẩn về Biden để Trump có thể sử dụng trong trường hợp phải đối mặt với Biden trong tranh cử bầu cử Tổng thống năm 2020.

Nói cách khác, thông điệp của Trump với Tổng thống Zelensky là: Nếu ông muốn nhận tiền viện trợ để chống Nga, thì phải giúp tôi tìm thông tin bẩn về Joe Biden. Nghĩa là, Trump đặt lợi ích cá nhân lên trên lợi ích quốc gia, bằng cách dùng tiền viện trợ cho Ukraine để đổi lấy thông tin bẩn, nhằm hãm hại đối thủ chính trị. Thử tưởng tượng nếu cựu Tổng thống Obama cũng yêu cầu lãnh đạo nước khác “điều tra” đối thủ chính trị Mitt Romney, trong khi ông Mitt Romney không hề vi phạm pháp luật, để thấy được mức độ nghiêm trọng như thế nào.

Vì sao phải luận tội Trump?

Hiến pháp yêu cầu Tổng thống “bảo đảm luật pháp phải được thi hành một cách đúng đắn” và tuyên thệ “giữ chức vụ Tổng thống với lòng trung thành và tận dụng hết khả năng để duy trì, giữ gìn và bảo vệ Hiến pháp Hoa Kỳ”. Nghĩa là, một Tổng thống không chỉ bảo đảm công dân tuân thủ pháp luật, mà chính bản thân phải có tinh thần “thượng tôn pháp luật”. Tuy nhiên, từ khi nhậm chức Tổng thống cho đến nay, Trump đã liên tục lạm quyền, đặt lợi ích bản thân lên trên lợi ích quốc gia.

Công tố viên Mueller đã tìm thấy “nhiều hành vi thực hiện bởi Tổng thống Trump” để “tạo ảnh hưởng không đáng có đối với các cuộc điều tra”. Mueller nhấn mạnh, các hành vi của Trump là “để đe dọa các nhân chứng hoặc để thay đổi lời khai của họ”và khiến “sự liêm chính của tư pháp bị đe dọa”. Nếu thực sự vô tội, tại sao Trump lại liên tục tìm cách thay đổi kết quả điều tra?

Đơn khiếu nại và bản ghi nhớ cuộc đối thoại cũng vạch trần bộ mặt lạm quyền và vô pháp trắng trợn của Trump. Cụ thể, người viết đơn khiếu nại cho hay: “Tổng thống [Trump] đã sử dụng quyền lực văn phòng Tổng thống để chào mời sự can thiệp từ một quốc gia khác trong cuộc bầu cử Mỹ năm 2020” và có rất nhiều quan chức cấp cao bày tỏ “lo ngại sâu sắc” về hành vi này.

Người viết đơn khiếu nại còn cho hay các quan chức cấp cao của Nhà Trắng được chỉ đạo phải chuyển bản copy cuộc trò chuyện của Trump với Tổng thống Ukraine từ một hệ thống máy tính thường lưu trữ, sang một hệ thống được sử dụng cho các bí mật quốc gia. Nếu cuộc trò chuyện là “tuyệt vời”, không có gì ghê gớm như Trump đã liên tiếp khẳng định, thì tại sao phải cất giấu ở hệ thống khác? Liệu Trump và đội ngũ thân tín đã che giấu bao nhiêu cuộc nói chuyện với các nguyên thủ quốc gia khác?

Nhóm những nhà Lập quốc từ xưa khẳng định, các thế lực nước ngoài tuyệt đối không thể can thiệp, gây ảnh hưởng đến các cuộc bầu cử hoặc quá trình hoạch định chính sách bởi nó sẽ tạo ra các hiểm họa to lớn đối với chủ quyền nước Mỹ. Bởi thế, nhóm Lập quốc đồng thuận rằng, một Tổng thống chào mời sự can thiệp của nước ngoài vào bầu cử vì lợi ích cá nhân phải bị luận tội. Luận tội (impeachment) là một giải pháp quan trọng để kiểm soát và xử lý những Tổng thống sai phạm như thế.

Một trong những nghĩa vụ quan trọng của Hạ viện là “luận tội các quan chức” theo Điều 1, Khoản 2. Hạ viện đã từng luận tội 16 quan chức liên bang, trong đó có hai Tổng thống là Andrew Johnson năm 1868 và Bill Clinton năm 1998. Sau khi Hạ viện luận tội, Thượng viện có trách nhiệm xét xử các vụ luận tội theo Điều 1, Khoản 3.

Với một chuỗi sai phạm nguy hiểm, không tiến hành luận tội Trump là cho phép ông ta tiếp tục vi phạm pháp luật, chà đạp Hiến pháp, và tạo nên tiền đề nguy hiểm cho các Tổng thống sau này. Như vậy chẳng khác nào để Trump phá nát nền dân chủ và hệ quả sẽ vô cùng nghiêm trọng.

Phải luận tội Trump bởi đó là nghĩa vụ của Hạ viện nhằm kiểm soát một Tổng thống cản trở công lý, lạm quyền trắng trợn, và hủy hoại an ninh quốc gia. Thêm nữa, có nhiều cử tri độc lập không nắm rõ các hành vi vô pháp của trump. Tiến hành điều tra luận tội trump, bao gồm các phiên điều trần công khai, để báo chí liên tục đưa tin về những sai phạm của Trump, giúp các cử tri độc lập thấy rõ được bộ mặt vô pháp và nguy hiểm của Trump.

Vẫn có ý kiến cho rằng, Hạ viện không nên “mất thời gian” luận tội Trump vì Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát sẽ không xử truất phế Trump. Rõ ràng, người bày tỏ quan điểm như thế, hiểu “luận tội” như một giải pháp loại bỏ một Tổng thống. Tuy nhiên, luận tội nên được hiểu như một giải pháp cuối cùng, nhằm kiểm soát quyền lực, bảo vệ Hiến pháp, và nền pháp trị, và dân chủ trước các Tổng thống “phản quốc, nhận hối lộ, hoặc phạm những tội nghiêm trọng khác”. Hãy để lịch sử ghi lại những kẻ bao che cho Trump – kẻ đặt lợi ích cá nhân lên trên an ninh quốc gia.

Tính đến thời điểm này đã có 223 Dân biểu tại Hạ viện ủng hộ điều tra luận tội Trump. Con số này đủ để Hạ viện thông qua các điều khoản luận tội đối với Trump (Articles of Impeachment) nếu tiến hành bỏ phiếu. Sau khi bản khiếu nại tố cáo Trump được dư luận biết đến, tổng số cử tri ủng hộ luận tội Trump tăng nhanh đáng kể. Theo 3 bản thăm dò mới nhất của các tổ chức uy tín, phần lớn cử tri Mỹ ủng hộ Hạ viện luận tội Trump.

Cơ hội Trump trở thành Tổng thống thứ 3 trong lịch sử nước Mỹ bị Hạ viện luận tội là cao nhất từ trước đến nay. Trump có thể noi gương cựu Tổng thống Nixon từ chức, để tránh bị Hạ viện luận tội. Tuy nhiên, với bản chất không bao giờ nhận lỗi và xem mình đứng trên pháp luật, thì cơ hội Trump từ chức là rất thấp. Như thế, xem ra lịch sử Mỹ sẽ sớm ghi tên Donald J. Trump vào danh sách Tổng thống bị luận tội vì lạm quyền và vô pháp nghiêm trọng.

No one is above the law. – Không ai có quyền đứng trên pháp luật.