26-4-2018
VOA: ProPublica ngày 25 tháng 4 đăng bài báo cho biết cuộc gọi điện thoại đầu tiên của Tổng thống Mỹ Donald Trump với Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc được thu xếp bởi Marc Kasowitz, luật sư riêng của ông Trump và cũng đại diện một thân chủ có các lợi ích kinh doanh ở Việt Nam. Với sự đồng ý của ProPublica, VOA Tiếng Việt dịch toàn bộ và nguyên văn bài báo sang tiếng Việt và đăng ở đây.
***
Ngày 14 tháng 12, 2016, một tháng sau cuộc bầu cử, Tổng thống đắc cử Donald Trump có cuộc gọi điện thoại với thủ tướng Việt Nam. Vào thời điểm các chính phủ nước ngoài đang vội vã liên lạc với ông Trump, cuộc điện đàm này là một thắng lợi cho phía Việt Nam. Truyền hình nhà nước chiếu hình ảnh được nói là cuộc gọi của thủ tướng, với các quan chức khác ngồi xung quanh tươi cười.
Nhưng bên trong Bộ Ngoại giao Mỹ, các quan chức bối rối và lo lắng. Từ lâu nay, các cuộc gọi sau cuộc bầu cử cho các nguyên thủ quốc gia là công tác được thu xếp bài bản. Việc tổng thống đắc cử nói chuyện với ai trước và việc các nhà ngoại giao chuyên nghiệp báo cáo về những vấn đề cần nêu và nên tránh đều được suy xét kỹ càng.
Ban phụ trách chuyển tiếp quyền hành của ông Trump đã phớt lờ những quy ước đó. Bộ Ngoại giao Mỹ đã không đứng ra liên lạc với Việt Nam. Thay vào đó, luật sư cá nhân của ông Trump, Marc Kasowitz, đã giúp thu xếp cuộc gọi này.
Ông Kasowitz có một thân chủ khác hết sức quan tâm đến Việt Nam: Philip Falcone, một nhà đầu tư người Mỹ với một sòng bạc lớn bên ngoài Thành phố Hồ Chí Minh. Sau cuộc gọi của ông Trump, ông Kasowitz sang Việt Nam cùng với ông Falcone. Họ đã gặp gỡ các quan chức chính phủ trong một nỗ lực nhằm thuyết phục Việt Nam bỏ lệnh cấm đánh bạc đối với công dân của mình. Một sự thay đổi như vậy sẽ khiến nhiều khách hơn đổ tới sòng bạc của ông Falcone.
“Phil hỏi liệu Marc có thể sắp xếp một cuộc điện đàm giữa tổng thống và thủ tướng Việt Nam hay không,” một người biết về cuộc gọi này nói. “Marc đã làm chuyện đó.”
Trong một cuộc phỏng vấn, ông Falcone phủ nhận ông đã yêu cầu cuộc gọi này. Ông nói thêm rằng không có gì là không thích đáng khi sắp xếp một cuộc gọi như vậy cả. “Chỉ là giúp một tay khi người ta nhờ thôi,” ông nói. Một phát ngôn viên của ông Kasowitz thừa nhận ông đã cung cấp một “liên lạc qua điện thoại” cho chính phủ Việt Nam để gọi ông Trump.
Ông Kasowitz đã đại diện ông Trump hơn 15 năm qua, bao gồm trong vụ lừa đảo Đại học Trump, chống lại cáo buộc quấy rối tình dục, và gần đây nhất là trong cuộc điều tra Nga.
Ông Falcone, người đã bị cấm tham gia ngành chứng khoán vài năm trước sau khi thừa nhận có hành vi sai trái trong việc quản lý quỹ phòng hộ (hedge fund) của mình, trong mấy năm qua vẫn đang cố gắng cứu vãn khoản đầu tư hàng trăm triệu đôla của ông vào ngành kinh doanh sòng bạc ở Việt Nam. Tới giờ, khoản đầu tư đó vẫn chưa thu lãi, phần lớn là vì các quy định hạn chế các sòng bạc mở ra cho người đánh bạc nước ngoài.
Không rõ liệu ông Trump có nhắc tới sòng bạc trong cuộc điện đàm vào tháng 12 năm 2016 hay trong bất kỳ liên lạc nào khác với ông Phúc hay không. Một phát ngôn viên Nhà Trắng nói nên chuyển các câu hỏi sang cho ông Kasowitz. Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ không hồi đáp yêu cầu bình luận.
Các quan chức Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam nghe tin về cuộc gọi này trước từ công ty sòng bạc của ông Falcone, không phải từ ban phụ trách chuyển tiếp của ông Trump. Và họ không bao giờ nhận được thông tin nào từ ban phụ trách chuyển tiếp của ông Trump về những gì được thảo luận trong cuộc điện đàm. Họ chỉ nghe kể lại từ các quan chức Việt Nam, theo lời một người biết rõ về vụ việc này.
“Bạn muốn Bộ Ngoại giao Mỹ thu xếp cuộc gọi và ghi chép lại,” Susan Rice, một cố vấn cấp cao phụ trách giai đoạn chuyển tiếp của ông Barack Obama trong năm 2008-09, người sau này trở thành cố vấn an ninh quốc gia, cho biết. “Những liên lạc phải được thực hiện theo một cung cách mà tổng thống đắc cử có thể chịu trách nhiệm. Tổng thống đắc cử phải được báo cáo tổng quát.”
Vào tháng 11 năm 2008, ban phụ trách chuyển tiếp của ông Obama đã cảnh báo thẳng thừng những người ủng hộ có tiếng trong chiến dịch tranh cử của ông rằng “trong bất kỳ hoàn cảnh nào” cũng không được nói chuyện với “bất kỳ quan chức nước ngoài hoặc đại sứ quán nào thay mặt cho ban phụ trách chuyển tiếp hoặc Tổng thống đắc cử Obama.”
Cuộc gọi cho Việt Nam chỉ là một ví dụ về cách thức mà chính quyền Trump xóa mờ ranh giới giữa các lợi ích kinh doanh tư nhân và những lợi ích của đất nước. Ông Trump, người đã không thoái vốn khỏi đế chế bất động sản của mình, đã tuyên bố nước Mỹ “đang mở cửa làm ăn.” Nhiều người đã tranh thủ nắm lấy lời hứa đó. Những doanh nhân, những người vận động hành lang, bạn bè, và các chức sắc nước ngoài đều đã tranh nhau tiếp cận ông Trump kể từ khi ông đắc cử, tin rằng họ có thể giành được các hợp đồng béo bở, nới lỏng các quy định, hoặc là cho các đối tác tiềm năng của họ thấy họ gần với quyền lực và ảnh hưởng.
Ông Falcone, người không đóng góp cho chiến dịch tranh cử của ông Trump, nói với ProPublica rằng sòng bạc của ông vẫn chưa thu lợi gì từ cuộc điện đàm. “Thật sự là không có gì thay đổi kể từ khi có chính quyền mới.”
Lợi ích kinh doanh của ông Falcone tại Việt Nam có từ một thập niên nay. Quỹ Harbinger Capital của ông đã đổ tiền — Bloomberg ước tính ở mức hơn 450 triệu đôla — vào một khu nghỉ dưỡng – sòng bạc tên là The Grand Hồ Tràm Strip. Tọa lạc ve bờ biển ở tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cách thành phố Hồ Chí Minh hơn 120 km, khu phức hợp này bao gồm một tòa tháp bóng loáng mang phong cách Las Vegas, một sân golf được thiết kế bởi huyền thoại Greg Norman, và một casino với 90 bàn và một khu vực riêng tư cho những tay đánh bạc lớn được đặt tên là Pearl Room.
Nhưng vì việc đánh bạc là bất hợp pháp ở Việt Nam, nó đề ra một trở ngại gần như không thể vượt qua được. Trong một chuyến thăm gần đây, sòng bạc rộng lớn này gần như vắng tanh. Nhân viên đông hơn khách. Một người quan sát ngành đánh bạc nói vui rằng, “bạn có thể lái một chiếc xe tải qua sòng bạc này và chẳng tông trúng ai cả.”
Để cứu dự án này, ông Falcone mấy năm qua đã vận động chính phủ Việt Nam cho phép công dân của mình đánh bạc trong sòng bạc của ông.
Sòng bạc đã cho thấy nó không phải là phương tiện giúp ông Falcone phất lên trở lại như ông có thể đã hy vọng. Là một cầu thủ khúc côn cầu theo học Đại học Harvard rồi trở thành nhà quản lý quỹ phòng hộ rất thành công, ông từng có tên trong danh sách tỉ phú của tạp chí Forbes và tích lũy một cổ phần lớn trong Công ty của báo The New York Times. Nhưng tiền tài của ông Falcone tiêu tán trong những năm sau cuộc khủng hoảng tài chính. Trong một thỏa thuận dàn xếp vào năm 2013 với Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch, ông bị cấm tham gia ngành chứng khoán trong năm năm và thừa nhận đã vay 100 triệu đôla không thích đáng từ quỹ của mình. Ông Falcone bị mất tên khỏi danh sách của Forbes.
Hai tháng trước cuộc bầu cử năm 2016, đội ngũ của ông Falcone đi một nước cờ nhằm tăng thêm sức nặng chính trị cho dự án Hồ Tràm bằng việc bổ nhiệm hai thành viên hội đồng quản trị mới cho công ty sòng bạc: Tony Podesta, nhà vận động hành lang kỳ cựu và là anh trai của nhà quản lý chiến dịch tranh cử của bà Hillary Clinton; và Loretta Pickus, cựu phó chủ tịch đặc trách sự vụ pháp lý tại Trump Entertainment Resorts, công ty sòng bạc giờ đã phá sản của ông Donald Trump.
Một tuần sau khi ông Trump đắc cử, công ty sòng bạc của ông Falcone gửi một thông cáo báo chí mới ca ngợi việc bà Pickus được bổ nhiệm. Thông cáo nhắc đến vai trò của bà là đại diện cho Ivanka Trump và nói bóng gió tới nỗ lực của Hồ Tràm xin giấy phép đánh bạc địa phương tại Việt Nam.
“Với kinh nghiệm dày dạn của bà Pickus với các bất động sản của ông Trump, bà hy vọng The Grand Hồ Tràm có thể tiếp tục đóng vai trò như một dự án ủng hộ mối quan hệ Mỹ-Việt cho Chính quyền Trump sắp nắm quyền,” thông cáo nói, gọi việc bổ nhiệm bà là “một cơ hội tuyệt vời để chia sẻ những tập tục kinh doanh tốt nhất từ Mỹ trong khi Việt Nam cân nhắc các cơ hội cải tổ hệ thống quy định cho lĩnh vực nhà hàng khách sạn và đánh bạc của mình.”
Một trong những nhiệm vụ của bà Pickus tại công ty của ông Trump là giám sát việc thực thi chống rửa tiền. Sòng bạc Trump Taj Mahal ở Thành phố Atlantic, bang New Jersey, đã liên tục vi phạm luật chống rửa tiền, và đã nộp nhiều khoản tiền phạt vì thiếu sự giám sát thỏa đáng. Bà Pickus nói với ProPublica rằng bà có mối quan hệ kéo dài nhiều hàng thập niên với ông Trump nhưng chưa liên lạc với ông hay chính quyền của ông kể từ khi ông đắc cử. Bà cũng bênh vực các chương trình chống rửa tiền của sòng bạc của ông Trump là “tinh vi” và thích hợp.
Sau chiến thắng bầu cử bất ngờ, ông Trump, một thân chủ lâu năm của ông Kasowitz, đột nhiên trở thành tổng thống đắc cử. Một phát ngôn viên của luật sư này thừa nhận vai trò của ông Kasowitz trong việc thu xếp cuộc gọi vào tháng 12 năm ngoái giữa ông Trump và Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc. “Theo yêu cầu của văn phòng Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ, ông Kasowitz đã cung cấp một liên lạc qua điện thoại mà phía Việt Nam có thể sử dụng để cố gắng thu xếp một cuộc gọi chúc mừng tới Tổng thống đắc cử Trump,” người phát ngôn nói.
(Đây không phải là cuộc gọi bất thường duy nhất của ông Trump trong giai đoạn chuyển tiếp đầy hỗn loạn. Tranh cãi bùng lên khi tin tức cho hay cựu Thượng nghị sĩ Bob Dole, người làm việc như một người vận động cho Đài Loan, đóng một vai trò trong việc thu xếp một cuộc gọi phá vỡ tiền lệ giữa ông Trump và Tổng thống Đài Loan.)
Chỉ vài tuần sau cuộc điện đàm giữa ông Trump và ông Phúc, ông Falcone đến Hà Nội để gặp Thủ tướng Việt Nam và hối thúc ông Phúc về dự án sòng bạc. Truyền thông nhà nước đưa tin ông Falcone “đã yêu cầu chính phủ Việt Nam tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho các công ty của Mỹ, bao gồm cả quỹ Harbinger, để kinh doanh lâu dài và ổn định ở Việt Nam.”
Ông Falcone đã thuê một loạt các nhà vận động hành lang, tư vấn, và cố vấn truyền thông để thuyết phục chính phủ Việt Nam thay đổi các quy định về đánh bạc. Nỗ lực này bao gồm đưa Falcone lên trang bìa của tập chí Esquire Việt Nam, sắp xếp các cuộc gặp gỡ thường xuyên giữa ông Falcone và các quan chức hàng đầu của Việt Nam, và tìm kiếm sự trợ giúp từ đại sứ quán Mỹ.
Không rõ lần đầu tiên ông Kasowitz can dự vào dự án Hồ Tràm là khi nào. Công ty luật của ông đại diện ông Falcone và các công ty liên quan của ông từ ít nhất là năm 2013. David Friedman, một luật sư đối tác tại công ty của ông Kasowitz cho đến khi được ông Trump bổ nhiệm làm đại sứ Mỹ tại Israel, cũng đại diện quỹ của ông Falcone.
Năm 2017, ông Kasowitz đến Việt Nam cùng với ông Falcone. Nhưng ông Kasowitz đi “không phải với tư cách là luật sư của tôi, chỉ là để tìm hiểu chuyện gì đang diễn ra ở đó,” ông Falcone nói với ProPublica. Ông Falcone cho biết ông Kasowitz đã tham dự một số cuộc gặp gỡ với ông Falcone và các quan chức Việt Nam. Một phát ngôn viên của ông Kasowitz nói ông Kasowitz đã đến Việt Nam “để tư vấn cho ông Falcone về các vấn đề pháp lý” và từ chối bình luận thêm.
Cũng trong chuyến đi này có Jerry Abbruzzese, một chuyên gia tư vấn của ông Falcone có lịch sử tận dụng các mối quan hệ trong chính phủ cho các lợi ích kinh doanh. Ông được biết đến nhiều nhất trong vai trò nhân chứng chính trong các phiên tòa tham nhũng xét xử cựu lãnh đạo Thượng viện bang New York, Joe Bruno. Vụ việc tập trung vào việc ông Bruno nhận một hợp đồng tư vấn và khoản thanh toán lớn cho một con ngựa đua từ ông Abbruzzese. Ông Bruno cuối cùng được tha bổng. Ông Abbruzzese không bị cáo buộc trong vụ việc. Ông từ chối bình luận về vai trò của mình trong dự án Hồ Tràm.
Hai công ty có trụ sở tại Washington với nhân sự bao gồm các nhà ngoại giao từ các chính quyền của Đảng Dân chủ lẫn Cộng hòa, BowerGroupAsia và The Asia Group, cũng có làm việc giúp dự án sòng bạc của Falcone. Theo ông Falcone, Asia Group hỏi xin ông một liên lạc với ông Kasowitz vì mối quan hệ thân cận của luật sư này với chính quyền Trump. Một phát ngôn viên của Asia Group nói: “The Asia Group không bình luận về thông tin kinh doanh bí mật, bao gồm tên của khách hàng của chúng tôi và các điều khoản hợp đồng của chúng tôi.”
Asia Group cộng tác với ông Falcone để tổ chức một hội nghị các nhà đầu tư tại New York cho chuyến thăm của Thủ tướng Phúc đến Mỹ vào tháng 5 năm ngoái. Tham dự hội nghị này có các nhân vật tiếng tăm bao gồm Tướng hồi hưu David Petraeus, giờ làm cho công ty KKR.
Ngày hôm sau, ông Phúc tới Washington để hội kiến trực tiếp Tổng thống Trump tại Nhà Trắng. Hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về thương mại và Triều Tiên. Khi ông Trump và ông Phúc rời khỏi một cuộc họp lớn trong Phòng Nội các, ông Marc Kasowitz cũng có mặt ở đó, dường như đang chờ đợi, theo một người nắm rõ chuyến thăm này. Ông Kasowitz chào ông Trump và bắt tay ông Phúc.
Nhà Trắng và Đại sứ quán Việt Nam từ chối bình luận về cuộc gặp của ông Trump và ông Phúc. Không có bằng chứng cho thấy ông Trump nêu ra dự án Hồ Tràm.
Phát ngôn viên của ông Kasowitz phủ nhận ông ta khi đó đang đứng đợi để chào thủ tướng: “Ông Kasowitz có mặt tại Nhà Trắng vào ngày 31 tháng 5 năm 2017 vì việc khác. Ông ấy không hề biết Thủ tướng Việt Nam có mặt ở đó vào ngày hôm đó, ông ấy không đợi bên ngoài một phòng họp để gặp Thủ tướng, việc ông ấy gặp Thủ tướng với Tổng thống là một sự trùng hợp ngẫu nhiên và ông ấy không có cuộc trò chuyện có thực chất nào với Thủ tướng.”
Người phát ngôn này nói thêm, “Ông Kasowitz và bất cứ ai khác trong công ty đều không sử dụng bất kỳ sự tiếp cận nào [với ông Trump] để giúp một thân chủ của công ty.”
Những nỗ lực của ông Falcone tới giờ vẫn chưa thành công: sòng bạc Hồ Tràm vẫn chưa được cấp giấy phép địa phương cho việc tổ chức đánh bạc. Một chuyên gia trong ngành nhận định đó là do có những bất đồng trong nội bộ nhà nước do Đảng Cộng sản kiểm soát.
“Tôi cảm thấy rất sốc khi người ta cho rằng chính quyền sẽ nêu chuyện Hồ Tràm hoặc thậm chí nghĩ đến chuyện can dự vào,” ông Falcone nói.
