25-11-2024
Vị tổng thống Cộng hòa đầu tiên của nước Mỹ Abraham Lincoln bài diễn văn (Gettysburg, 1863) có câu để đời: “Nhà nước (chính phủ) của dân, do dân và vì dân”.
Đại khái ta hiểu rằng mục đích sự hiện hữu của nhà nước Mỹ là để phục vụ người dân Mỹ. Nội các chính phủ và nhân viên công chức nhà nước Mỹ, mục đích duy nhứt để biện minh cho sự hiện diện của họ là phụng sự cho người dân Mỹ. Trong đó “ngân sách” là phương tiện trực tiếp để nhà nước Mỹ phục vụ hữu hiệu người dân Mỹ.
Bộ máy nhà nước Mỹ bao gồm nội các chính phủ, quốc hội lưỡng viện cùng nhiều định chế pháp lý, kinh tế, tài chánh, giáo dục… khác.
Người ta gọi “chính trị gia”, những người hoạt động chính trị, là những người có nguyện vọng cống hiến tài năng của họ để phục vụ cho người dân (và đất nước). Dĩ nhiên họ là những người xuất chúng trong những lãnh vực mà họ có kiến thức, do học hỏi, hay do có bề dày kinh nghiêm. Người dân, qua lá phiếu, tuyển chọn những người mà họ thấy là sẽ “tốt nhứt” để phục vụ cho lợi ích của họ.
Ông Trump đắc cử tổng thống Mỹ, theo nguyện vọng của đa số dân Mỹ. Ông Trump có quyền đề nghị nhân sự nội các. Thượng viện Mỹ là cơ quan có thẩm quyền phê chuẩn – đồng ý hay không đồng ý – nhân sự đã được tổng thống Trump đề nghị.
Dĩ nhiên nhân sự nội các chính phủ Mỹ (nếu được Thượng viện chuẩn thuận) không nhằm phục vụ cho lợi ích của tổng thống Trump. Họ có thể là người thân cận với Tổng thống Trump. Nhưng dứt khoát họ chỉ phục vụ cho lợi ích của người dân Mỹ và chỉ cho người dân Mỹ mà thôi.
Pháp luật nước Mỹ trừng phạt mọi hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn phục vụ cho lợi ích cá nhân, hoặc các hành vi tạo ra “lợi ích song trùng” hay “mâu thuẫn lợi ích” giữa thế lực ngoại bang với nhân dân Mỹ (và đất nước Mỹ).
Họ sẽ là những người trực tiếp “phục vụ” người dân Mỹ, thông qua các bộ, hay các cơ quan, định chế trực thuộc chính phủ, theo các chương trình hay chính sách kinh tế, ngoại giao… của Tổng thống Trump.
Tổng thống Trump bổ nhiệm ông Elon Musk, một tài phiệt công nghệ, tự nhận không phải là chính trị gia, cùng với ông Vivek Ramaswamy vào một “bộ không ra bộ”, gọi là “Hiệu quả chính phủ”, với nhiệm vụ “phá bỏ bộ máy quan liêu của chính phủ, cắt giảm các quy định thừa, giảm chi tiêu lãng phí và tái cấu trúc các cơ quan liên bang”.
Musk dự trù cắt giảm 2.000 tỉ đô la, khoảng 35% ngân sách chính phủ, cùng với việc sa thải phần lớn nhân viên công chức nhà nước liên bang. Ông Musk dự trù sẽ sử dụng AI để điều hành nước Mỹ.
Nhà nước Mỹ tiết kiệm 2.000 tỉ đô la ngân sách. Đổi lại, có bao nhiêu nhân viên bị sa thải, mất công ăn việc làm?
Vấn đề là ông Musk tự nhận “tôi không phải chính trị gia”. Tức là ông Musk không có nguyện vọng (mục đích) “phụng sự cho người dân Mỹ”, như ý chí của những nhà lập quốc Mỹ.
Ông Musk muốn làm cuộc cách mạng, đập bỏ nhà nước liên bang cũ để xây dựng một nhà nước mới AI – Artificial Intelligence. Tất cả đều do máy móc điều hành. Nhà nước AI là “nhà nước của dân, do dân, và vì dân”, mục đích phụng sự cho người dân Mỹ, hay là nhà nước phục vụ cho lợi ích của tài phiệt công nghệ số như Musk?
Ông Trump đề cử bà Linda McMahon, đồng sáng lập công ty giải trí võ vật World Wrestling Entertainment (WWE) và đồng chủ tịch nhóm chuyển giao quyền lực của Trump, vào chức vụ bộ trưởng bộ Giáo dục. Bà này chưa từng làm chính trị, cũng không hề có kinh nghiệm về giáo dục.
Ông Trump đề nghị ông Robert F. Kennedy Jr. vào ghế Bộ trưởng bộ Y tế. Theo BBC News Tiếng Việt, ông này là một luật sư môi trường, người hoài nghi về vắc xin và là cháu trai của cố Tổng thống John F. Kennedy, đã được Trump chọn làm người đứng đầu Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh.
Ông này không có chuyên môn y tế, sẽ có quyền hạn rộng lớn đối với các cơ quan y tế liên bang của Mỹ – bao gồm những cơ quan giám sát việc phê duyệt vắc xin và dược phẩm.
Ta có thể liệt kê hàng loạt, ít ra 1/2 nhân sự trong danh sách nhân sự nội các do tổng thống Trump đề nghị. Một phần trong họ không phải là chính trị gia chuyên nghiệp. Phần lớn khác là không có kinh nghiệm đối với công việc mà họ (có thể) đảm nhiệm. Điều nổi bật: tất cả đều là người trung thành với ông Trump.
Theo tôi, tổng thống đắc cử Trump đã thiếu trách nhiệm đối với người dân Mỹ, khi đề cử một danh sách những người vừa thiếu kinh nghiệm, hoặc những người không có thiện chí phục vụ cho người dân Mỹ.
Như bài viết hôm qua, tôi cho rằng mục đích có thể của Tổng thống Trump là nhờ tay Thượng viện để loại bỏ những người thân cận nhưng không có khả năng, mà cá nhân ông vì tế nhị không làm được.
Nếu không phải vì lý do này, thì tổng thống đắc cử Trump hoặc đã thiếu trách nhiệm trước người dân (và đất nước) Mỹ, hoặc là ông muốn một “nhà nước của Trump, do Trump và vì Trump”.
