Trịnh Hữu Long
2-5-2023
Lịch sử Việt Nam qua câu chuyện của một gia đình
Thập niên 1980 ở nước ta không chỉ có “giá-lương-tiền”, cuộc khủng hoảng thuyền nhân và công cuộc Đổi Mới. Đó còn là thời kỳ tự do hóa một cách dè dặt trong văn nghệ, hay giai đoạn cuối thập niên này còn được gọi là thời kỳ “cởi trói”, với dấu ấn của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh và tướng Trần Độ – Trưởng ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương. [1]
Tuy dè dặt và sau cùng đóng sầm cánh cửa lại, thập niên 1980 vẫn để lại một thế hệ văn nghệ sĩ lừng danh và có ảnh hưởng lớn tới tận bây giờ như Phạm Thị Hoài, Nguyễn Huy Thiệp, Bảo Ninh, Lê Lựu, Lưu Quang Vũ, Trần Văn Thủy.
Nhà văn Dương Thu Hương cũng là một trong những cái tên nổi bật trong thế hệ đó.
Và kể từ sau thập niên 1980, bà chưa bao giờ vắng bóng trên văn đàn, với hàng loạt các tác phẩm được xuất bản trong nước lẫn ở nước ngoài.
Tên bà lại một lần nữa trở thành tâm điểm của dư luận khi bà được trao giải thưởng văn chương danh giá Cino-Del-Duca vào tháng Tư năm 2023 tại Paris.
Mạng xã hội và báo chí hải ngoại xôn xao, nhưng báo chí chính thống tịnh không có một dòng về bà, trái ngược hẳn với không khí tưng bừng thường thấy mỗi khi có một người Việt hay “gốc Việt” được thế giới vinh danh. [2]
Tôi biết đến Dương Thu Hương từ độ năm 2006-2007 gì đó, khi bà mới bắt đầu phải sống lưu vong tại Pháp. Cuốn tiểu thuyết “Đỉnh cao chói lọi” của bà là một trong những tác phẩm mở mắt cho tôi về chính trị mà tôi đọc vào khoảng năm 2009-2010. Dù bị cấm trong nước, người ta vẫn nói về bà và những cuốn sách của bà với lòng tôn trọng. Tôi nhớ sau khi đọc ít lâu thì tôi đi dự một buổi bảo vệ luận án tiến sĩ luật, và một trong những người phản biện đã nhắc đến bà và “Đỉnh cao chói lọi” ngay giữa hội trường đỏ lòe cờ xí cùng những khẩu hiệu “muôn năm”, “sống mãi”.
Nhưng bài điểm sách này không nói đến “Đỉnh cao chói lọi”, vốn là một tác phẩm ra đời năm 2009 khi bà đã ra nước ngoài. Tôi muốn nói đến tiểu thuyết “Những thiên đường mù” của bà, ra mắt độc giả trong nước vào năm 1988, giữa không khí nổi sôi của thời kỳ “cởi trói”.
Cuốn tiểu thuyết này nói về bi kịch của một gia đình miền Bắc đã bị những biến động chính trị long trời lở đất trong thế kỷ XX giằng xé, dằn vặt theo những cách nghiệt ngã nhất.
Những bi kịch chính trị và đạo đức của xã hội Việt Nam được tái hiện thông qua câu chuyện gia đình nhân vật Hằng, Quế – mẹ Hằng, Tâm – cô Hằng, Chính – cậu Hằng, và Tốn – bố Hằng, với hai tuyến thời gian và không gian đan cài vào nhau: quá khứ và hiện tại, Việt Nam và Liên Xô.
Ta sẽ thấy công cuộc Cải cách Ruộng đất những năm 1950, cuộc cách mạng vô sản tiếp nối, và cuộc khủng hoảng kinh tế những năm 1980 đã xé nát một gia đình rồi đưa họ trở lại với nhau ra sao.
Trong “Những thiên đường mù”, Dương Thu Hương khắc họa cuộc xâm lấn tàn bạo của những “tư tưởng cách mạng” vào đời thường ở miền Bắc. Chúng va đập với nhau một cách gượng gạo, với phần thắng thuộc về những “dòng thác cách mạng”, những “lập trường giai cấp”, hay những thiên đường xã hội chủ nghĩa không ai biết hình hài ra sao và đi bao giờ mới tới.
Nhân vật cán bộ tuyên huấn Chính – cậu của Hằng – đại diện cho thứ tư tưởng xâm thực tàn bạo bất chấp đạo lý bình thường đó, và dĩ nhiên, bằng bạo lực. Bạo lực ở đây còn được tác giả mô tả tỉ mỉ, cắt gọn từng đường nét thông qua ba nhân vật thuộc “thành phần cách mạng”: phó chủ tịch Đường và hai “bần cố nông” Bích, Nần. Cách Dương Thu Hương đặc tả những nhân vật này cho người đọc cảm giác xồng xộc lên mũi về cái mùi ma quỷ trỗi dậy làm người – khi thiên đường vẫn chỉ còn là ảo ảnh.
Thứ bạo lực cách mạng đó đã đẩy bố và bà nội Hằng vào chỗ chết, và đẩy Hằng vào thế kẹt giữa cuộc giằng xé không hồi kết giữa mẹ Hằng và cô Tâm – chị gái của bố Hằng. Hai người đàn bà mạnh mẽ, một tay chống chọi lại cả một thời đại để sinh tồn, cùng có nỗi ám ảnh và tình yêu thương dành cho những người em trai của mình. Họ đẩy Hằng vào những chuyến thăm viếng từ năm này qua năm khác, mỗi lần là một cung bậc cảm xúc khác nhau, cho đến khi cô chính thức nắm lấy vận mệnh của mình và xác lập một thái độ với những ràng buộc của quá khứ.
Thật thú vị làm sao khi đọc cách Dương Thu Hương mô tả sự thay đổi trên những đường nét khuôn mặt của Chính và Thành – vợ của Chính – qua mỗi lần Hằng tới thăm. Cảm giác như có thể ép được cả lịch sử mấy chục năm vào những đường nét ấy.
Đọc “Những thiên đường mù”, tôi thực sự được tắm trong không gian văn hóa miền Bắc thời kỳ bao cấp lẫn thời kỳ “cởi trói” những năm 1980, vốn không xa lạ gì cho lắm với thế hệ 8x chúng tôi khi dư âm của chúng vẫn còn đậm nét lắm vào thập niên 1990. Có những câu cửa miệng hay lối nói khi thì khách sáo, khi thì sâu cay đậm đặc chất Bắc tôi tưởng tôi đã quên mất, nay trở về sống động trong tôi khi lần giở từng trang sách này.
_________
Chú thích:
1. Bên thắng cuộc – Huy Đức – Quyển II: Quyền bính» Chương 12: Cởi trói | Thư viện Vinadia. (2013, May 19). Thư Viện Vinadia. https://www.vinadia.org/ben-thang-cuoc-huy-duc-quyen-ii-quyen-binh/chuong-12-coi-troi/
2. BBC. (2023, April 23). Nhà văn Dương Thu Hương được trao giải “Cino del Duca 2023” – BBC News Tiếng Việt. BBC News Tiếng Việt; BBC News Tiếng Việt. https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c3gpvljy85po
Sau Sách đỏ bác MAO, bác TẬP nay đang muốn nhồi chủ nghĩa xẢ hÔi nặc tương Tàu vào trí tuệ nhân tạo ‘made in china’ …. HỄnh hẢo hỂnh hÃo !!!!
**************************
Quỹ đạo cộng sản tai hại ở Việt Nam như con đường Ray mà Hồ Chí Minh đã thiết kế, các Tổng Bí thư khác chẳng qua là người lái con tàu trên đường Ray đã bắc sẵn. Không thể lên án kẻ lái tàu mà lại vinh danh kẻ đã bắc đường Ray! Một đường Ray làm tan nát Dân tộc và rơi vào vòng tay Tàu Cộng.
Hà Sĩ Phu
Tặng nữ tác giả Đỉnh cao tr..ói l..ọi đầy thiên đàng mù bồng n..ai chột – người mang tâm bệnh nặng về hội chứng thủ đô thụy điển (tình cờ có bà cụ già Thụy Điển ước mong ước gì làm Người Việt Nam như Anh thư Cấn thị Thêu sinh 2 con Anh hùng, Anh hùng Lý Tống HAY Anh hùng Trần Kim Anh HOẶC Chí sĩ NGÔ KỶ tại sao lại không ????)
Bác học **** đi đầu ngành Thông minh Nhân bản
Cũng đành bó tay vui chọn rũ áo về từ quan
Nghẫm ra gốc gác + Văn minh Nhà Thông thái
Cháu ruột Cụ Boole + Vương quốc Sương mù Anh
Ngay cả bậc Đại Thiên tài của thiên tài Thế giới
Đến từ Nam Phi xứ biết Hòa giải Trắng-Đen
Bộ óc siêu việt tay không NASA khiếp kỳ phùng địch thủ
Một mình một ngựa xây bao Công nghệ cao tập đoàn
Kính trọng Anh nhất vẫn là cho Chim tuýt toét nói tất
Mọi người có quyền Tự do Ngôn luận vào luận bàn
Chớ đâu phải thằng chủ cướp fuc*kbook từ hai bạn
Chạy qua Tàu cùng vợ xẩm gốc Vệ bưng bô Tập ban
Còn Đại Thiên tài kia tay di dân Nam Phi phất từ tay trắng
Chưa kể Tấm lòng cùng Đức trí tiến lên cùng Dân Mỹ Nhân gian
Jack Ma ngồi bên đúng ngựa mây mã vân ngô cẩu
Sáng tạo gì đâu sao cóp chép cùng 15 triệu kỹ sư Tàu
Thầy Mỹ dạy nghề từ Đặng qua bưng bô trên lưng ngựa
Đội mũ cao bồi + quà về đánh vỡ trán đồng chấy Vệ đớn đau
Thiên thời đúng dịp Toàn cầu hóa cần công xưởng Thế giới
Giấc mơ Trun..g c..uốc Đại Hán..g đỏ bành trướng chóng mau
Lắm nước ngay Nga giờ sa 1 Đai 1 Đường 1.000.000 bẫy
Đại dịch siêu vi Trun..g c..uốc gieo rắc phá toang Năm châu
Ma-cà-rồng + Lula +… ngay cả gà chọi nguyen tien-zung Nghé bảo Tr…âu
Nhà t(o)Án học Tây mới đui gốc Vệ + bọn chính Chị chính Em hoạt đầu
Bò qua liếm đ..ít bú ch…im bưng bô cho Hồng đế Tập + cho sinh viên Khựa
Bác học đi đầu ngành Thông minh Nhân bản
Cũng đành bó tay vui chọn rũ áo về từ quan
Trong khi bọn đến học mót đem về tha hồ áp dụng
Biến cả nước Tàu thành nhà tù khổng lồ cùng lân bang
Tây Tạng Tân Cương ngày đêm thông minh nhân tạo theo dõi
Đến vào cầu tiêu máy nhận dạng xem tiết kiệm cả khách hàng
Cho điểm chỉ số xã hội như cai tù quản giáo cai ngục giữ hang
Vạn lý Trường thành nay hóa thành Tường Lửa lọc ngăn chận
Chưa kể Tàu đang nhồi mao-ít mao-nhiều thành xúc xích lưu bang
Cho thêm chút tương tư tưởng Tập chút cháo khổng chết tuyên giáo
Cứ nhìn hồng vệ binh cái nhí gần chết vẫn nhớ mùi bác Mao thưởng ban
Cứ nhìn nạn nhân bộ đội cái vú to mắt ướt lò tôn vẫn thèm cái của bác
Gần 7 bó còn thủ dâm văn nô viết Đỉnh cao chói lọi đêm trắng tuyết hàn
Giờ Sách đỏ Mao nhồi nhân Tập vào thông minh nhân tạo như máu lợn
Thành món dồi lợn Tề tiết canh Vệ lòng heo lún phún với lá đa ngan !!!!
Xưa vác AK chệt chống Mỹ cứu Tàu nay tương thích xã hÔi AI công cụ cho TẬP
Cố tẩy não cải tạo ra một bộ lọc ÓC ở đầu vào + đầu ra phần cứng lẫn mềm !!!!
Vạn lý Trường thành nay hóa thành Tường Lửa lọc ngăn chận
Chưa kể Tàu đang nhồi mao-ít mao-nhiều thành xúc xích lưu bang
Cho thêm chút tương tư tưởng Tập chút cháo khổng chết tuyên giáo
Cứ nhìn hồng vệ binh cái nhí gần chết vẫn nhớ mùi bác Mao thưởng ban
Cứ nhìn nạn nhân bộ đội cái vú to mắt ướt lò tôn vẫn thèm cái của bác
Gần 7 bó còn thủ dâm văn nô viết Đỉnh cao chói lọi đêm trắng tuyết hàn
Giờ Sách đỏ Mao nhồi nhân Tập vào thông minh nhân tạo như máu lợn
Thành món dồi lợn Tề tiết canh Vệ lòng heo lún phún với lá đa ngan !!!!
Xưa vác AK chệt chống Mỹ cứu Tàu nay tương thích xã hÔi AI công cụ cho TẬP
Cố tẩy não cải tạo ra một bộ lọc ÓC ở đầu vào + đầu ra phần cứng lẫn mềm !!!!
Cứ nhìn nạn nhân bộ đội cái vú to mắt ướt lò tôn vẫn thèm cái của bác
Gần 7 bó còn thủ dâm văn nô viết Đỉnh cao chói lọi đêm trắng tuyết hàn
Chú hề ‘nguyễn ái c..uốc’ ôm cục gạch hấp nóng sau ngày công nhân quét tuyết
Có ai ngờ hắn định giết ngay cả ngố nghế 3 lão kiều bào chứa hắn ân nhân
Hư cấu văn chương bệnh hoạn hoang tưởng thiên đàng mịt mù bệnh tưởng !
Thêm giải Nô-beo đang chờ trong phòng đợi lại thêm tranh cãi đến trăm năm !!!!
Vạn lý Trường thành nay hóa thành Tường Lửa lọc ngăn chận
Chưa kể Tàu đang nhồi mao-ít mao-nhiều thành xúc xích lưu bang
Cho thêm chút tương tư tưởng Tập chút cháo khổng chết tuyên giáo
Cứ nhìn hồng vệ binh cái nhí gần chết vẫn nhớ mùi bác Mao thưởng ban
Cứ nhìn nạn nhân bộ đội cái vú to mắt ướt lò tôn vẫn thèm cái của bác
Gần 7 bó còn thủ dâm văn nô viết Đỉnh cao chói lọi đêm trắng tuyết hàn
Giờ Sách đỏ Mao nhồi nhân Tập vào thông minh nhân tạo như máu lợn
Thành món dồi lợn Tề tiết canh Vệ lòng heo lún phún với lá đa ngan !!!!
Xưa vác AK chệt chống Mỹ cứu Tàu nay tương thích xã hÔi AI công cụ cho TẬP
Cố tẩy não cải tạo ra một bộ lọc ÓC ở đầu vào + đầu ra phần cứng lẫn mềm !!!!
Con cháu bác HÙ ngày đêm quanh năm kênh truyền hình phim sử Tàu tẩy sạch óc
Kỷ niệm Thăng Long 1000 Năm nhờ Tàu làm phim ảnh Vua ta lạc lối về T(b)ắc Kinh
***** Bác học đi tiên phong về khoa Thông minh Nhân bản chính là Giáo sư Hinton là chắt của nhà toán học và giáo dục Mary Everest Boole và chồng bà, nhà luận lý học George Boole, công trình của Boole đã đặt ra nền tảng cho Khoa học Máy tính Hiện đại.
Một cụ cố khác của Giáo sư Hinton là bác sĩ phẫu thuật và tác giả James Hinton, là cha của nhà toán học Charles Howard Hinton. Cha của Giáo sư Hinton là nhà côn trùng học Howard Hinton.
Tên đệm của Giáo sư Hinton lấy từ một người họ hàng khác, George Everest, Tổng giám sát viên của Ấn Độ, người đời đã lấy tên đặt cho ngọn núi cao nhất Thế giới trong dãy Hy Mã Lạp Sơn
Giáo sư Hinton là cháu trai của nhà kinh tế học Colin Clark
Trước đay tôi không lưu ý tới đám sống ở ngoài đó vào Nam và quay đầu! Nhưng từ khi xem youtube phỏng vấn bà mới thấy người đàn bà này dễ có mấy tay! Đọc Thiên đường mù, đỉnh cao chói lọi …Đúng là nhà viết tiểu thuyết đại tài! Xứng đáng đạt giải quốc tế!