Bầu cử Tổng thống Mỹ: Tương lai quan hệ Mỹ-Việt-Trung và các điểm nóng toàn cầu

Vũ Đức Khanh

1-11-2024

Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp tới không chỉ mang tính quyết định đối với nước Mỹ mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến trật tự quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh sự trỗi dậy mạnh mẽ của các chế độ độc tài, điển hình Trung Quốc, Nga, Iran, Bắc Hàn, v.v…

Tình hình bất ổn toàn cầu với những điểm nóng như Ukraine, Trung Đông (xung đột Israel-Palestine), và Đài Loan, đòi hỏi nước Mỹ phải thể hiện rõ vai trò lãnh đạo của mình. Cách ứng phó của Washington với các thách thức này sẽ có tác động sâu sắc lên quan hệ tay ba Mỹ-Việt-Trung. Việt Nam, dưới thời tân Tổng Bí thư ĐCSVN Tô Lâm, đang có những dấu hiệu muốn điều chỉnh chiến lược đối ngoại. Quyết định của cử tri Mỹ liệu có thể tạo ra động lực thúc đẩy một Việt Nam tự do, dân chủ, và thịnh vượng?

Quan hệ Mỹ-Việt-Trung: Cuộc cạnh tranh địa chính trị căng thẳng

Quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc đã trở nên ngày càng căng thẳng trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, chính sách của mỗi ứng viên đối với Bắc Kinh sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến các nước Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam. Cựu Tổng thống Donald Trump, trong nhiệm kỳ trước, đã thực thi chính sách thương mại cứng rắn với Trung Quốc, áp dụng các biện pháp trừng phạt và thậm chí kích hoạt cuộc chiến thương mại. Tuy nhiên, ông cũng có xu hướng giảm sự hiện diện của Mỹ ở các khu vực chiến lược, bao gồm Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, nhằm tập trung vào các vấn đề đối nội.

Nếu tái đắc cử, ông Trump có thể ưu tiên chính sách “Nước Mỹ trên hết,” điều này có nguy cơ đẩy Việt Nam vào thế khó khăn khi cố gắng cân bằng giữa áp lực từ Trung Quốc và sự thiếu ổn định trong cam kết của Mỹ đối với khu vực.

Ngược lại, bà Kamala Harris có thể mang lại một chiến lược đối ngoại có hệ thống và nhất quán hơn. Là đương kim Phó Tổng thống, bà Harris có kinh nghiệm trong việc củng cố các liên minh và quan hệ đối tác trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương nhằm hạn chế sự bành trướng của Trung Quốc. Điều này sẽ mang lại lợi ích cho Việt Nam, tạo cơ hội để nước này tăng cường quan hệ với Mỹ mà không phải lo ngại Trung Quốc gây sức ép quá mức, đặc biệt khi Việt Nam ngày càng phụ thuộc vào kinh tế Trung Quốc.

Việt Nam và những thay đổi chiến lược nội bộ

Ở Việt Nam, tân Tổng Bí thư ĐCSVN Tô Lâm có thể đang tìm cách xây dựng một “kỷ nguyên mới” về chính sách đối nội và đối ngoại, với khả năng điều chỉnh quan hệ chiến lược trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung gia tăng. Những dấu hiệu này có thể là cơ hội để Việt Nam giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc và hướng đến xây dựng một nền tảng xã hội tự do và dân chủ hơn. Tuy nhiên, Việt Nam sẽ gặp thách thức lớn trong việc duy trì độc lập chiến lược nếu Mỹ giảm cam kết tại khu vực hoặc có những hành động không nhất quán. Một tổng thống Mỹ sẵn sàng cam kết hỗ trợ và hợp tác với các nước nhỏ có thể là động lực thúc đẩy Việt Nam tự tin hơn trong việc thực hiện các cải cách.

Ba điểm nóng địa chính trị và tác động đến chính sách đối ngoại của Mỹ

Để hiểu rõ hơn về các yếu tố tác động đến chính sách đối ngoại của Mỹ trong nhiệm kỳ tổng thống tới, chúng ta cần xem xét ba điểm nóng chính hiện nay: Ukraine, Trung Đông và Đài Loan.

1. Ukraine – quyết tâm chống lại độc tài và bảo vệ tự do

Cuộc xung đột tại Ukraine là một minh chứng cho cuộc đấu tranh giữa các giá trị dân chủ và quyền lực độc tài trong thế kỷ 21. Việc Nga xâm lược Ukraine đã tạo ra một làn sóng phản ứng mạnh mẽ từ phương Tây, trong đó có Mỹ, nhằm bảo vệ những quốc gia nhỏ khỏi sự đe dọa của các cường quốc. Bà Kamala Harris, nếu đắc cử, có thể sẽ duy trì cam kết của Mỹ đối với Ukraine, thể hiện một quan điểm kiên định trong việc bảo vệ các quốc gia nhỏ và các giá trị dân chủ.

Đối với Việt Nam, điều này rất quan trọng. Một nước Mỹ sẵn sàng bảo vệ các quốc gia nhỏ khỏi sự bành trướng của các thế lực độc tài sẽ là điểm tựa để Việt Nam có thể xây dựng quan hệ đối tác chiến lược với Mỹ mà không sợ hãi trước áp lực từ Trung Quốc.

Trái lại, ông Trump với khuynh hướng ưu tiên chính sách nội địa và có thể cắt giảm các cam kết quốc tế, có nguy cơ làm suy yếu cam kết của Mỹ đối với Ukraine, từ đó gửi một tín hiệu không tích cực đến các nước nhỏ khác, bao gồm cả Việt Nam, rằng Mỹ không luôn là đối tác vững chắc khi đối mặt với các thế lực lớn.

2. Trung Đông – Ổn định khu vực và quan hệ đồng minh

Xung đột Israel-Palestine tại Trung Đông là một trong những thách thức lớn đối với Washington. Harris có thể sẽ tiếp tục duy trì cam kết lâu dài của Mỹ trong việc hỗ trợ hòa bình và ổn định tại khu vực này, qua đó củng cố lòng tin của các đồng minh và đối tác trong khu vực. Đối với Việt Nam, điều này là một tín hiệu tốt, vì việc Mỹ giữ vai trò ổn định tại Trung Đông sẽ giúp giảm thiểu các xung đột toàn cầu khác, qua đó duy trì trật tự quốc tế ổn định hơn.

Trump, trong khi đó, có thể sẽ ít tập trung vào Trung Đông và sẵn sàng từ bỏ vai trò truyền thống của Mỹ tại đây, tạo khoảng trống quyền lực, và điều này có thể dẫn đến sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc tại các khu vực khác, bao gồm Đông Nam Á.

Đối với Việt Nam, một nước Mỹ cam kết duy trì ổn định khu vực Trung Đông cũng đồng nghĩa với việc Mỹ sẽ là một đối tác đáng tin cậy trong việc duy trì trật tự khu vực Đông Nam Á, tạo điều kiện để Việt Nam phát triển kinh tế và xã hội.

3. Đài Loan – Cam kết đối với tự do tại Châu Á – Thái Bình Dương

Tình hình căng thẳng tại Đài Loan là điểm nóng thứ ba, đóng vai trò quan trọng trong chiến lược đối phó với Trung Quốc của Mỹ. Harris, nếu đắc cử, nhiều khả năng sẽ có lập trường kiên định trong việc hỗ trợ Đài Loan, cho thấy một cam kết mạnh mẽ của Mỹ đối với các đối tác tại châu Á.

Đối với Việt Nam, đây là tín hiệu quan trọng: Một nước Mỹ sẵn sàng hỗ trợ Đài Loan cũng có thể sẽ đứng về phía Việt Nam trong việc bảo vệ chủ quyền Biển Đông, từ đó giúp Việt Nam có cơ hội phát triển quan hệ quốc tế đa chiều.

Trong khi đó, ông Trump, từng có xu hướng giảm cam kết tại châu Á, có thể sẽ tạo điều kiện cho Trung Quốc gia tăng sức ép lên Đài Loan và các nước trong khu vực. Điều này sẽ tạo nên tình thế khó khăn hơn cho Việt Nam, khi sự hiện diện của Mỹ tại khu vực suy giảm và Trung Quốc ngày càng tự tin mở rộng ảnh hưởng.

Tương lai Việt Nam: Tự do, dân chủ và thịnh vượng

Trong bối cảnh thế giới đối diện với làn sóng độc tài và các điểm nóng địa chính trị gia tăng, một nước Việt Nam tự do, dân chủ và thịnh vượng sẽ không chỉ mang lại lợi ích cho người dân Việt Nam, mà còn cho cả khu vực và thế giới.

Nếu bà Kamala Harris đắc cử, Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội phát triển quan hệ với một đối tác mạnh mẽ, đáng tin cậy, sẵn sàng hỗ trợ trong quá trình xây dựng một xã hội tự do và dân chủ hơn. Ngược lại, nếu Trump tái đắc cử, chính sách “Nước Mỹ trên hết” của ông có nguy cơ làm suy yếu cam kết của Mỹ với khu vực, gây bất lợi cho Việt Nam.

Kamala Harris: Lựa chọn có lợi nhất cho Việt Nam?

Dù ai đắc cử, cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sẽ tác động sâu sắc đến mối quan hệ tay ba Mỹ-Việt-Trung và sẽ định hình trật tự quốc tế trong thời gian tới. Một nước Mỹ cam kết giữ vững các giá trị dân chủ và tự do sẽ là động lực lớn cho Việt Nam trên hành trình phát triển và bảo vệ chủ quyền. Trong tình hình phức tạp hiện nay, bà Kamala Harris dường như sẽ là lựa chọn có lợi hơn cho một Việt Nam mong muốn tự do, dân chủ và thịnh vượng, đồng thời hướng tới một vị thế độc lập và đáng tin cậy trên trường quốc tế.