Tác giả: Nguyen Dieu Tu Uyen
Cù Tuấn, biên dịch
9-4-2024
Tóm tắt:
* Nhu cầu về vàng gây thêm áp lực lên các quan chức nhằm chấm dứt độc quyền vàng của nhà nước
* Khoảng cách giữa giá vàng trong nước và quốc tế ngày càng gia tăng.
Ổn định thị trường vàng đã trở thành một vấn đề cấp bách đối với Việt Nam khi những kẻ buôn lậu lợi dụng giá vàng nội địa cao hơn để buôn lậu kim loại quý này vào Việt Nam, dẫn đến biến dạng tỷ giá hối đoái và làm cho tiền VND yếu đi, gây tổn hại cho nền kinh tế Việt Nam.
Thủ tướng Phạm Minh Chính và các thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính, Tiền tệ Quốc gia nằm trong số các cơ quan cấp cao hàng đầu đã đôn đốc các giải pháp trong những tháng gần đây. “Khoảng cách giá vàng trong nước so với giá vàng quốc tế phải được thu hẹp để tránh những diễn biến bất lợi“, ông Chính cho biết hồi tuần trước khi ra lệnh cho Ngân hàng Nhà nước tăng cường các biện pháp nhằm xoa dịu thị trường.
Theo số liệu từ Hội đồng Vàng Thế giới, nhập khẩu vàng của Việt Nam là 55,5 tấn vào năm ngoái, so với 39,8 tấn vào năm 2020. Những người quen thuộc với thị trường vàng Việt Nam và các quy định của nó nói với Bloomberg News rằng sự gia tăng nhập khẩu vàng chủ yếu thông qua các kênh bất hợp pháp vì Việt Nam có các quy định nghiêm ngặt về nhập khẩu kim loại này. Họ yêu cầu không nêu tên vì tính nhạy cảm của vấn đề.
Sự gia tăng buôn lậu vàng được thúc đẩy bởi sự kết hợp của việc thiếu nguồn cung chính thức và nhu cầu dịch chuyển vốn đến nơi an toàn trong bối cảnh nền kinh tế đang gặp khó khăn. Dòng chảy này đang gây áp lực lên tiền VND vì những kẻ buôn lậu cần mua đô la Mỹ ở chợ đen để thanh toán tiền mua vàng.
Tỷ giá USD/VND đóng cửa ở mức 24.962 vào ngày 5/4 tại Hà Nội, gần mức thấp kỷ lục của tiền đồng Việt Nam so với đồng đô la Mỹ, theo số liệu cố định hàng ngày từ các ngân hàng do Bloomberg tổng hợp. Tiền Việt đã suy yếu 2,9% trong năm nay.
Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu, Tổng giám đốc Toàn Cầu – một công ty nghiên cứu tài chính và bất động sản, cho biết, nhu cầu USD để thanh toán nhập khẩu vàng “đã gây sức ép cho tiền đồng giảm sâu hơn, khiến Ngân hàng Nhà nước khó kiềm chế lạm phát và tác động tiêu cực đến nền kinh tế”.
Vàng đã thiết lập một loạt kỷ lục trong vài tuần qua, chạm mức cao nhất mọi thời đại mới nhất là 2.330,50 USD/ounce vào ngày 5/4. Căng thẳng dai dẳng ở Trung Đông và cuộc chiến của Nga ở Ukraine đã củng cố vai trò của kim loại này như một tài sản trú ẩn.
Sự điên cuồng tương tự cũng được quan sát thấy ở các quốc gia tiêu thụ khác như Trung Quốc. Nhu cầu từ người mua nội địa Trung Quốc đã tăng mạnh kể từ năm ngoái do lo ngại về sự phục hồi kinh tế không đồng đều của quốc gia này. Việc này đã thúc đẩy làn sóng tìm đến tài sản trú ẩn an toàn. Ngân hàng trung ương Trung Quốc đã chuyển sang hạn chế nhập khẩu vàng vào năm ngoái, để bảo vệ đồng nhân dân tệ khi đồng tiền này suy yếu xuống mức thấp nhất trong nhiều năm.
Giá vàng tại Việt Nam là 3.263,26 USD/lượng vào chiều 5/4, tương đương khoảng 2.719 USD/ounce.
Nhiều thập kỷ chiến tranh, cách mạng và bất ổn kinh tế đã nuôi dưỡng lòng tin vào vàng ở Việt Nam. Các ngân hàng nhận tiền gửi và cho vay bằng vàng cho đến khi Ngân hàng Nhà nước cấm hoạt động này vào năm 2012. Ngân hàng này trở thành nhà nhập khẩu duy nhất và Công ty Vàng bạc Đá quý Sài Gòn (SJC) là nhà sản xuất vàng miếng hợp pháp duy nhất.
Theo ông Huỳnh Trùng Khánh, Phó chủ tịch Hiệp hội kinh doanh vàng Việt Nam, sự chênh lệch giá vàng trong nước so với giá vàng quốc tế lên tới 15 triệu đồng (600 USD) mỗi lượng trong những tháng gần đây, so với 2 đến 3 triệu đồng khoảng một thập kỷ trước, sau khi nhà nước độc quyền nhập khẩu và sản xuất vàng miếng.
Hội đồng tư vấn chính sách tài chính và tiền tệ quốc gia tháng trước đã đề xuất chấm dứt sự độc quyền của nhà nước về nhập khẩu vàng và sản xuất vàng miếng. Hội đồng cho biết, quy định 12 năm tuổi này “đã đạt được thành công và hoàn thành sứ mệnh của mình”.
Những người mua vàng Việt Nam như các nhà sản xuất đồ trang sức, từ lâu đã biết cách mua vàng từ các nguồn bất hợp pháp do không có giấy phép nhập khẩu. Theo ông Khánh, việc chấm dứt độc quyền có nghĩa là, có nhiều con đường hợp pháp hơn để mua vàng, điều này sẽ thu hẹp khoảng cách chênh lệch về giá.
Ông nói: “Nếu tình trạng độc quyền không được chấm dứt, chênh lệch giữa giá vàng trong nước và quốc tế chắc chắn sẽ tiếp tục tăng và nó sẽ có tác động rất tiêu cực đến tiền đồng và nền kinh tế”.
Ông Khánh dự báo, khoảng cách giá vàng có thể nới rộng lên 25 đến 30 triệu đồng vào cuối năm nay nếu duy trì thế độc quyền của nhà nước.
Việc bãi bỏ nó cũng sẽ làm giảm nhu cầu phải nhờ đến những kẻ buôn lậu để nhập vàng. Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao tháng trước cho biết, sẽ truy tố 24 người thuộc hai đường dây tội phạm buôn lậu khoảng 6,2 tấn vàng từ Campuchia vào Việt Nam.
“Việc chấm dứt độc quyền chắc chắn sẽ giảm buôn lậu và có thể giúp Chính phủ tăng nguồn thu thuế từ nhập khẩu vàng chính ngạch”, ông Khánh nói.
