Trước cuộc hội đàm Mỹ – Việt

Nhã Duy

10-9-2023

Chuyến công du và hội đàm của Tổng Thống Joe Biden cùng giới lãnh đạo Việt Nam vào ngày mai sẽ đánh dấu năm đời tổng thống Hoa Kỳ liên tiếp đến Việt Nam. Đây cũng là một cơ hội cho Việt Nam quyết định chọn lựa thái độ của mình như thế nào về mối quan hệ song phương giữa Việt Nam với Mỹ, và với Trung Quốc.

Nhân dịp này thử đọc lại vài thái độ của Mỹ với Trung Quốc qua vài trích đoạn phát biểu của các tổng thống Mỹ tại Việt Nam để hiểu thêm các chính sách đối ngoại này.

Phát biểu của TT Barack Obama tại Trung Tân Hội Nghị Quốc Gia, Hà Nội vào ngày 24 tháng 05 năm 2016:

“…Qua nhiều thế kỷ, số phận của các bạn thường bị người khác quyết định. Mảnh đất thân yêu của các bạn không phải lúc nào cũng của các bạn. Nhưng như cây tre, tinh thần bất khuất của dân tộc Việt đã được nắm bắt trong câu thơ Lý Thường Kiệt rằng ‘Sông núi nước Nam vua Nam ở, rành rành định phận ở sách trời’.

Thế kỷ 20 đã dạy cho tất cả chúng ta, kể cả Hoa Kỳ và Việt Nam rằng, trật tự quốc tế mà nền an ninh chung của chúng ta phụ thuộc, bắt nguồn từ những luật lệ rõ ràng và các chuẩn mực thông thường. Đó là các quốc gia đều có chủ quyền và dù quốc gia lớn hay nhỏ, chủ quyền của quốc gia đó phải được tôn trọng và lãnh thổ của quốc gia đó bất khả xâm phạm. Nước lớn không được hiếp đáp nước nhỏ. Tranh chấp cần được giải quyết một cách ôn hòa.

Hoa Kỳ không nằm trong các tranh chấp hiện tại trong vùng Biển Đông, nhưng chúng tôi sẽ đứng về các đối tác trong việc duy trì các nguyên tắc cốt lõi, như việc tự do hàng hải và hàng không, nền thương mại hợp pháp không bị ngăn cản và giải quyết ôn hòa các tranh chấp dựa trên nền tảng pháp lý, phù hợp với công pháp quốc tế. Trong tương lai, Hoa Kỳ sẽ tiếp tục bay, chạy tàu và hoạt động ở bất cứ nơi nào mà luật pháp quốc tế cho phép và chúng tôi sẽ ủng hộ quyền tương tự này của tất cả các quốc gia“… (Barack Obama)

***

Trả lời của Donald Trump tại cuộc họp báo tại khách sạn JW Marriott, Hà Nội vào ngày 28 tháng 2 năm 2019:

Hỏi: Tôi là ký giả của Global Times, China. Tôi muốn hỏi ông là, ông mong đợi Trung Quốc sẽ làm gì trong bước tiếp theo để hòa giải mối quan hệ của các ông với Bắc Hàn?

Donald Trump: Nhờ Trung Quốc?

Global Times, China: Vâng, Trung Quốc

Donald Trump: Có, chúng tôi có nhờ. Ý tôi là, Trung Quốc đã rất là giúp ích. Tập Chủ tịch là một nhà lãnh đạo vĩ đại. Ông ta là một nhà lãnh đạo được kính trọng khắp thế giới và đặc biệt là ở Châu Á. Và ông ta đã giúp cho chúng tôi, Mike, tôi có thể nói rằng ông ta đã giúp chúng ta rất nhiều, phải không?

Ngoại trưởng Mike Pompeo: Thưa có.

***

Phát biểu của Donald Trump tại Trung Tâm Ariyana, Hội nghị Thượng Đỉnh OPEC, Đà Nẵng vào ngày 10 tháng 11 năm 2017:

“Mọi người đều biết về những thành tựu đầy ấn tượng của Trung Quốc trong nhiều thập niên qua. Trong giai đoạn này, giai đoạn của những cải cách kinh tế thị trường to lớn đã giúp Trung Quốc có sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng, công ăn việc làm bùng nổ và hơn 800 triệu người dân đã thoát nghèo. Tôi vừa rời Trung Quốc sáng nay và đã có một cuộc hội đàm rất hiệu quả cũng như một khoảng thời gian tuyệt vời với vị chủ nhà lịch lãm là Tập Chủ Tịch.

Tôi đã có một chuyến công du tuyệt vời đến Trung Quốc, đã nói chuyện một cách cởi mở và thẳng thắn với Tập Chủ tịch về các hoạt động thương mại thiếu công bằng của Trung Quốc và những cán cân thâm hụt thương mại khổng lồ mà họ đã tạo ra cho Hoa Kỳ. Tôi bày tỏ sự mong muốn mạnh mẽ là hợp tác với Trung Quốc để đạt được mối quan hệ thương mại được thực hiện dựa trên cơ sở thực sự công bằng và bình đẳng.

Sự mất cân bằng về cán cân thương mại là không thể chấp nhận. Tôi cũng chẳng trách gì Trung Quốc hay các quốc gia khác nếu lạm dụng Hoa Kỳ vì họ cũng làm công việc của họ thôi. Mà tôi ước là các nội các tiền nhiệm ở nước tôi nhìn thấy những gì đang xảy ra và làm gì đó để giải quyết nó, mà họ đã không làm nhưng tôi sẽ làm…” (Donald Trump)

***

Trung Quốc có thể dễ dàng bỏ ra vài chục tỉ, đôi ba trăm tỉ đô la để trở thành một người bạn tốt của một con buôn chỉ quan tâm tiền bạc và sẳn sàng tâng bốc Tập Cận Bình như Donald Trump và tiếp tục giấc mộng bá quyền của mình. Nhưng việc buộc Trung Quốc phải tôn trọng chủ quyền các quốc gia, bao gồm cả Việt Nam lẫn việc tự do hàng hải biển Đông là thách thức to lớn mà Tổng Thống Obama, được duy trì đến nhiệm kỳ TT Joe Biden hiện nay đặt ra của Hoa Kỳ. Và đó là điều mà phần lớn người dân Việt Nam quan tâm.

Chỉ tiếc rằng, tại sao một số người, kể cả những người trong giới được xem là “đấu tranh dân chủ” vẫn tin rằng Donald Trump là người sẽ giúp cho Việt Nam trong việc chống lại Trung Quốc?