Chuyện gần một thế kỷ

Chu Mộng Long

25-8-2023

Tôi cực ghét câu này: “Dù khó khăn đến đâu cũng phải dạy thật tốt, học thật tốt”. Ông trùm làm sách giáo khoa và viết văn mẫu Đỗ Ngọc Thống nhắc câu này của cụ Hồ như thể ông là người kế nhiệm vĩ đại của lãnh tụ đứng ra giáo huấn thầy và trò trong bối cảnh hiện tại. Gần đây Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cũng nhắc lại câu ấy như một cái máy. Sáo rỗng và chẳng giải quyết được điều gì!

Cụ Hồ dùng câu trên là trong bối cảnh chiến tranh khốc liệt. Khi ấy mỗi thầy giáo nhận tiêu chuẩn 13 cân gạo mỗi tháng là khó khăn chung của toàn xã hội. Nay, đài báo lúc nào cũng ra rả khoe tăng trưởng kinh tế vượt bậc so với thế giới, GDP đầu người sắp đạt đến mức các quốc gia phát triển, và sự thực, nhiều ngành nghề do chính nhà nước quản lí như điện lực, xăng dầu, viễn thông… có thu nhập rất cao. Tôi tin chắc thu nhập của những ông như Đỗ Ngọc Thống, Nguyễn Kim Sơn… không thể gọi là thấp hay khó khăn như các giáo viên.

Nói dù khó khăn đến đâu cũng phải dạy và học thật tốt thì các ông hãy thử nhận mức thu nhập bằng lương của giáo viên hiện nay xem các ông có thể làm công việc của mình “thật tốt” hay không? Mỗi dự án cải cách ngốn hàng ngàn tỉ, làm sách, bán sách lợi riêng cho các ông vô số tỉ, vẫn bị cho là “khó khăn” và kết quả các ông làm ra là “thật tốt” đó chăng? Tốt mà sao trừ những đứa nịnh hót, còn đa số giáo viên và học sinh phải khóc ròng, dư luận phải phẫn nộ?

VTV hôm nay làm phóng sự về hiện tượng hàng vạn giáo viên vì lương không đủ sống mà phải bỏ nghề mình yêu và đeo đuổi nhiều năm trời. Nói lương không đủ sống chẳng có gì mới. Sau 1975, nhiều thầy cô của tôi vừa dạy học vừa lên rừng đốt than, làm rẫy. Khi tôi vào đại học, tôi phải chứng kiến các thầy làm đủ thứ nghề: nuôi gà, nuôi heo, nấu rượu, kể cả chạy xe ôm. Các thầy cô mang dép lê đi dạy, mang cả phân gà phân lợn vào lớp. Cái thân phận “chuột chạy cùng sào” đã làm cho giáo dục thê thảm cùng cực. Nói “dạy tốt học tốt” chỉ là khẩu hiệu để loè. Đến bây giờ vẫn tiếp tục loè thì coi thường dân trí quá!

Phóng sự của VTV chỉ nói lương. Giáo viên cũng chẳng dám nói thêm gì khác ngoài khóc về đồng lương không đủ sống. Còn điều tra của tôi thì khác. Lương giáo viên không chỉ không đủ sống mà còn buộc thêm dây nợ nần, nhất là những giáo viên không dạy thêm.

Thử tính xem lương trung bình dăm bảy triệu một tháng nhưng họ chưa bao giờ nhận đủ khi phải đóng các loại phí từ bảo hiểm đến đoàn thể, đóng các loại quỹ từ cơ quan đến phường xã. Rồi các dự án đổi mới từ trên trời rơi xuống với cái lý sự “giáo viên không theo kịp”, phải nâng cao trình độ, buộc họ phải vét túi đóng các loại phí cho các loại chứng chỉ, bằng cấp.

Còn lại trong mớ lương ấy là bao nhiêu đồng lẻ? Nhiều giáo viên lỡ đâm lao phải theo lao, cố gắng đến tuổi hưu có lương hưu, đành phải vay nợ ngân hàng để “mua” các loại bằng cấp, chứng chỉ đó. Không theo được thì phải bỏ nghề, dứt khoát một lần cho xong để khỏi sa lầy! Lí do 40.000 giáo viên bỏ nghề là vậy!

Trong phóng sự của VTV, cô giáo dạy gần 15 năm có mức lương thấp hơn nhiều so với thu nhập khi ra khỏi ngành làm nghề bán bún đậu mắm tôm, thậm chí thấp hơn nhiều so với thu nhập khi đi ship hàng. Nếu đem so sánh lương giáo viên mầm non, giáo viên tiểu học làm việc 10 năm với lương osin nữa mới đủ thấy nghề giáo đã là nghề khốn nạn nhất trong những nghề khốn nạn!

Khốn nạn không chỉ vì lương đâu. Khốn nạn khi giờ làm việc đạt mức bị bóc lột và hành hạ thậm tệ, ngoài đứng lớp ngày hơn 10 tiếng, còn phải thức thâu đêm đối phó với các loại mẫu giáo án, các loại hồ sơ, giấy tờ, sổ sách. Khốn nạn khi các ngành được nghỉ lễ, nghỉ tết đúng nghĩa, giáo viên sau khi nghỉ phải dạy bù. Bù đến bù đầu! Đó là chưa kể sự khốn nạn đến cùng cực khi mỗi thằng hiệu trưởng, mỗi con trưởng phòng giáo dục là những ông vua bà chúa hoạnh hoẹ bắt giáo viên làm theo những điều chúng áp đặt như những cu li.