Thái Hạo
25-3-2023
Báo chí đưa tin, dạy thêm, một cô giáo Hà Nội thu nhập 120 triệu, một cô khác ở Phú Thọ kiếm 80 triệu/tháng; không bàn chuyện tiền bạc, nhưng con số này một lần nữa mở toang cánh cửa để nhìn vào bức tranh nhức nhối của giáo dục Việt Nam. Có mấy câu hỏi cần đặt ra và trả lời.
1. Ai dạy?
Trả lời: Giáo viên đang công tác trong hệ thống giáo dục quốc dân, thậm chí dạy chính học sinh của trường/lớp mình. Nhiều nước trên thế giới cũng có dạy thêm, đặc biệt là các nước châu Á, nhưng người ta cấm tiệt chuyện giáo viên trong hệ thống đứng ra tổ chức dạy thêm. Anh chỉ có thể chọn 1 trong 2, hoặc “dạy chính”, hoặc bỏ ra ngoài “dạy thêm”.
Ở ta thì không thế, dạy thêm tràn lan, dạy thêm vô kỷ luật. Đây chính là một trong những nguyên nhân làm phát sinh tiêu cực và phá hủy môi trường lành mạnh của giáo dục. Vì để có đông học sinh đến lớp của mình, giáo viên sẽ sẵn sàng dùng nhiều cách để lôi kéo. Không ít trường hợp đã rơi vào tình trạng vô đạo, phá vỡ tình thầy trò, làm băng hoại mối quan hệ giữa thầy cô và phụ huynh, gây ra những hệ lụy nhiều mặt trong hệ thống giáo dục.
2. Dạy cái gì?
Trả lời: Dạy chương trình giáo dục phổ thông! Nghĩa là “dạy lại”/dạy trước chứ không phải “dạy thêm”. Điều này đặt ra tiếp một câu hỏi nữa: Vậy hiệu quả của việc thực hiện chương trình chính khóa trong nhà trường thế nào mà bây giờ học sinh phải đổ xô đi học thêm như thế? Rõ ràng, nhìn vào tình trạng nhà nhà học thêm, người người học thêm hiện nay, bất cứ ai cũng phải đặt một dấu hỏi rất lớn về chất lượng dạy học trong các nhà trường. Và nếu chất lượng quá thấp đã dẫn đến tình trạng cả nước phải kéo nhau đi học thêm như vậy thì phải coi lại cách xây dựng, cách tổ chức và triển khai, coi lại toàn bộ hệ thống; để đi đến một kết luận là có nên giữ hệ thống ấy nữa khống hay cần thiết phải “xóa bài làm lại”?
Nhiều người sẽ biện minh rằng, học thêm là học mở rộng, học nâng cao. Một chương trình mà không giúp học sinh biết tự học, biết vận dụng thì chắc chắn chương trình ấy không ổn, hay ít nhất là cách thực hiện chương trình ấy là không ổn, nếu không nói là đang mang trọng bệnh.
3. Dạy để làm gì?
Trả lời: Để thi. Thi cái gì? Thi hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông!
Người ta biện luận rằng, nếu không học thêm thì không thể đáp ứng được các kỳ thi quan trọng. Vậy lại phải hỏi tiếp rằng: Các kỳ thi ấy được thiết kế ra sao mà đến nỗi khi đã học xong, đã học đầy đủ rồi lại vẫn không thể thi được?
Tóm lại, hoặc là chương trình “học chính” có vấn đề, hoặc các kỳ thi có vấn đề, hoặc cả 2 đều có vấn đề. Không thể thiết kế và bằng lòng với một chương trình giáo dục mà sau khi dồn toàn bộ nguồn lực để thực hiện, cho đến khi xong xuôi thì người học lại vẫn không có năng lực, rồi phải dành ra chừng ấy hoặc hơn nữa một lượng thời gian, sức lực, tiền bạc để lấp vào chỗ trống do “học chính” để lại thì mới mong đáp ứng được các kỳ thi cho chính cái chương trình ấy đề ra!
“Học thêm” nghĩa là phải học cái mà chương trình giáo dục phổ thông không có, không dạy; nhằm mục đích phát triển năng khiếu, rèn luyện kỹ năng, hoàn thiện những khoảng trống mà một chương trình giáo dục không thể đáp ứng hết được cho các đòi hỏi vô cùng phong phú của người học. Còn đây, việc học thêm nhưng là học lại chính cái đã học ở trường thì đồng nghĩa với một sự lãng phí ghê gớm về nguồn lực, làm phát sinh vô vàn những hệ lụy cho từng cá nhân cũng như toàn xã hội.
Khi cỗ máy đã quay thì tất cả phải quay theo. Không một cá nhân phụ huynh nào có thể chống lại nạn dạy thêm này, bởi vì nó đã trở thành một căn bệnh mang tính hệ thống. Cũng không thể dùng hình thức cấm đoán một cách máy móc đối với giáo viên, vì không thể phủ nhận rằng nó (dạy thêm – học thêm) được sinh ra do quy luật cung – cầu, chứ không phải duy ý chí.
Chỉ có Nhà nước, mà trực tiếp là Bộ Giáo dục – Đào tạo, mới có thể tống tiễn vấn nạn này ra khỏi ngành. Không phải là bằng các mệnh lệnh hành chính, mà là thiết kế lại toàn bộ từ chương trình, thi cử, kiểm tra đánh giá,… Tại sao học chính không hiệu quả? Chỉ có thể giải thích rằng, vì học và thi đang không thống nhất, không hữu cơ, không đảm bảo tính khoa học.
Giảm tải chương trình, xây dựng các phương pháp dạy học phát triển năng lực lấy đối thoại làm công cụ, lấy con người cá nhân làm gốc rễ, lấy tự do làm mục đích; chỉ có như thế, nạn học thêm mới có thể được trị tận gốc.
Song song với điều này là tăng lương. Giáo viên phải “đủ sống”, phải “sống được bằng lương”, khi ấy họ mới “yên tâm công tác”. Cũng song song với nó là truyền đi những quan niệm làm thay đổi nhận thức của xã hội, thay đổi tư tưởng học lấy điểm, lấy bằng, căn bệnh thành tích và tư duy bằng cấp phải được thay bằng năng lực.
Nhìn xa hơn, một cơ chế trọng dụng nhân tài, lấy thực học thực tài làm tiêu chuẩn đánh giá và tuyển dụng, thay vì bằng cấp và lý lịch học tập, sẽ là động lực quyết định sự thay đổi nhận thức của toàn xã hội, làm chuyển biến sâu sắc một cách hệ thống cách thức học tập của người dân.
Vấn đề nằm ở chỗ khác ông giáo làng ui .
– Văn việt+ đã chỉ ra dân các bác không học bất cứ thứ gì từ bất kỳ ai . Học ở trường nhưng ra tới cửa là chữ nghĩa trả thầy cô hết, ngoại trừ những thứ cần thiết như chủ nghĩa Mác-Lê & tư tưởng Hồ Chí Minh . Vì vậy mới cần tới tăng đơ . Văn ôn võ luyện .
– Thái Hạo hổng biết gì về giáo dục, im đi cho người ta nhờ .
– Bác làm thế nào mà về hưu sớm, lại có tiền uống riệu làm thơ ? Đừng có bắt người ta phải trong sạch trong khi bác đã hạ cánh an toàn chớ . Yêu Đảng bằng máu dân có tệ hơn yêu nước bằng máu dân hông, đúng là đv mấy người như mấy bác là sêm xít, nhưng có người nghĩ khác đấy
“thậm chí dạy chính học sinh của trường/lớp mình” . ( Trích TH )
– Không cần phải “thậm chí” ma đúng là như thế . Nói dạy thêm học sinh của chính trường mình thì hơi rộng mà là dạy thêm học sinh của chính lớp mình đang dạy . Bởi vì, một học sinh đang học toán với giáo viên này thì cha biểu cũng không dám đi học thêm với giáo viên dạy toán khác trong trường . Như thế chỉ có chết thôi, không ngóc đầu lên nổi : -“Mày chê thầy mày à? Cho mày chết nhá !”
Thực trạng đã khốn khổ, khốn nạn như thế rồi. Nói mãi cũng chẳng ích gì . Quý thầy cô lại la toáng lên là “Trâu cột nó ghét trâu ăn” .
Có hai thứ tâm lý, tâm trạng ở đây . Thứ nhất, thầy A dạy thêm mà nên nhà nên cửa, thầy B nghĩ mình ngu gì mà không dạy chứ ?! Còn học sinh C nghĩ, thằng D nó nhờ học thêm mà làm bài kiểm tra dễ dàng, bài nào cũng điểm 8, điểm 9, mình không học thêm thì không thể yên tâm được. Còn một lối suy nghĩ thứ ba nữa là của cha mẹ học sinh : Thầy ( cô ) ấy đang dạy con mình, người ta mở lớp dạy thêm mà mình không cho con mình đi học, rủi nó không làm được bài thì có khổ không ?!
Thế là cứ rùng rùng kéo nhau đến lớp học thêm . Thầy, cô lúc nào mà chẳng mở rộng cửa .
Lại thêm suy nghĩ thứ tư nữa là của ban giám hiệu : Để giáo viên dạy thêm ở nhà tràn lan quá, không có lợi gì . Gom họ vào trường, mỗi tháng thu mấy chục phần trăm gọi là “quản lý phí” . Mọi bên đều có lợi .
Chả có bộ, ngành nào mà cấm nổi thực trạng này .
Chính xác.