Vai trò của gián điệp Anh trong việc thảm sát hàng loạt những người cộng sản Indonesia

Trịnh Hải

21-12-2021

Ngày 17-10-2021, báo Guardian của Anh có đăng bài viết của ba tác giả Paul Lashmar, Nicholas Gilby và James Oliver, nói về các tài liệu mới được giải mật cho thấy, vai trò của gián điệp Anh trong việc thảm sát hàng loạt những người cộng sản Indonesia.

Indonesia từng là thuộc địa của Hà Lan giai đoạn thế chiến thứ hai và đảng Cộng sản là một trong những đảng hợp pháp thời kỳ đó. Sau thế chiến thứ hai, Indonesia được Hà Lan trao trả độc lập và mọi thứ đều được duy trì như cũ. Thế nhưng, cho đến ngày 30-9-1965 thì phe cộng sản mở cuộc đảo chánh để chiếm chính quyền, nhưng thất bại hoàn toàn.

Theo một số tài liệu từ kho Dữ liệu Trung tâm của Đảng cộng sản Trung Quốc được giải mã, gần hai tháng trước đó lãnh đạo nồng cốt phe đảo chánh đã qua Trung Quốc để gặp Mao Trạch Đông bàn về tình hình Indonesia. Giả thuyết được cho rằng, Tàu Cộng đã đứng sau cuộc đảo chánh này với âm mưu biến Indonesia thành một nước cộng sản. Sau đây là bản dịch bài báo Guardian:

***

Những bằng chứng gây sốc mới được tiết lộ về một chiến dịch tuyên truyền do điệp viên Anh tổ chức đã đóng vai trò quan trọng trong những vụ thảm sát tàn bạo nhất của thế kỷ 20 sau thế chiến thứ hai.

Các quan chức Anh đã bí mật triển khai tuyên truyền “đen” vào thập niên 1960 để kêu gọi những người có quyền ở Indonesia phải “tiêu diệt” “căn bệnh ung thư cộng sản”.

Người ta ước tính rằng, có ít nhất 500 ngàn người – một số ước tính lên tới 3 triệu người – có liên hệ với Đảng Cộng sản Indonesia (PKI) đã bị giết hại từ năm 1965 đến năm 1966.

Các tài liệu của Bộ Ngoại giao được giải mật gần đây cho thấy, các nhà tuyên truyền người Anh đã bí mật kích động những người chống cộng, bao gồm cả các tướng lĩnh quân đội, để loại bỏ PKI. Chiến dịch giết người hàng loạt dường như tự phát, hiện được biết là do quân đội Indonesia dàn dựng, sau đó được CIA mô tả là một trong những vụ giết người hàng loạt tồi tệ nhất thế kỷ.

Khi các cuộc thảm sát bắt đầu hồi tháng 10 năm 1965, các quan chức Anh đã kêu gọi “PKI và tất cả các tổ chức cộng sản” phải bị “loại bỏ”. Họ cảnh báo rằng, đất nước Indonesia sẽ gặp nguy hiểm “nếu như các nhà lãnh đạo cộng sản vẫn còn được dung túng và cấp bậc cũng như hồ sơ của họ không bị trừng phạt”.

Anh đã phát động cuộc tuyên truyền chống lại Indonesia để đáp trả sự thù địch của Tổng thống Sukarno đối với việc hình thành các thuộc địa cũ của họ thành liên bang Malayan từ năm 1963 dẫn đến xung đột cấp độ thấp và các cuộc tấn công vũ trang của quân đội Indonesia qua biên giới Borneo và Mã Lai. Năm 1965, các nhà tuyên truyền chuyên nghiệp từ bộ phận nghiên cứu thông tin của Bộ Ngoại giao (IRD) đã được cử đến Singapore để thực hiện các tuyên truyền “đen” nhằm phá hoại chế độ Sukarno. PKI là nhóm ủng hộ mạnh mẽ cả tổng thống lẫn phong trào Đối lập.

Một nhóm nhỏ đã tạo ra một bản tin với mục đích do những người Indonesia đề xuất, nhắm mục tiêu vào những cá nhân nổi tiếng và có ảnh hưởng, gồm cả các tướng lĩnh quân đội. Họ cũng cung cấp một đài phát thanh bí mật phát sóng vào Indonesia do người Malaysia điều hành.

Giữa năm 1965, chiến dịch đang diễn ra sôi nổi, nhưng một cuộc đảo chính do các sĩ quan quân đội cánh tả và các đặc vụ của PKI bí mật thực hiện, trong đó bảy tướng lĩnh bị sát hại, đã tạo cơ hội tác động thật sự đến các sự kiện.

Cuộc đảo chính đã bị tổng thống tương lai của Indonesia, Tướng Suharto, đè bẹp nhanh chóng, Suharto sau đó đặt ra kế hoạch giành quyền lực từ tay Sukarno và xóa bỏ PKI, đảng cộng sản lớn nhất trong thế giới phi cộng sản.

Các nhà tuyên truyền kêu gọi “PKI và tất cả những gì mà nó đại diện” phải bị “loại bỏ hoàn toàn”, khuyến cáo những người bị nó ảnh hưởng, rằng “sự trì hoãn và các biện pháp nửa vời chỉ có thể dẫn đến… chúng ta bị hủy diệt cuối cùng và hoàn toàn”. Trong những tuần tiếp theo, các vụ thảm sát các thành viên PKI bị cáo buộc, một số ít nếu có dính líu đến âm mưu đảo chính, và những người cánh tả khác lan rộng khắp quần đảo.

Rõ ràng là các nhà ngoại giao Anh đã biết về những gì đang xảy ra. Trụ sở Truyền thông Chính phủ Anh (GCHQ) không chỉ có thể ngăn chặn và đọc thông tin liên lạc của chính phủ Indonesia, mà trạm giám sát Chai Keng của nó ở Singapore cho phép người Anh theo dõi tiến trình của các đơn vị quân đội tham gia trấn áp PKI.

Theo Tiến sĩ Duncan Campbell, một nhà báo điều tra và là chuyên gia về GCHQ, họ có công nghệ cho phép người nghe “xác định vị trí của các chỉ huy quân đội Indonesia và các đơn vị đang gửi, chuyển tiếp và nhận lệnh truy quét và giết những người được cho là có liên hệ với PKI”.

Một bức thư gửi cho đại sứ Anh ở Jakarta từ “người điều phối chiến tranh chính trị”, cho biết, một chuyên gia tuyên truyền của Bộ Ngoại giao tên là Norman Reddaway, là người đã đến Singapore sau cuộc đảo chính, tiết lộ chính sách này là “che giấu sự thật rằng những cảnh tàn sát đã diễn ra với sự khích lệ của các tướng sĩ ”, với hy vọng rằng các vị tướng “sẽ giúp chúng ta tốt hơn là băng đảng cũ ”.

Tari Lang, khi đó là một thiếu niên ở Indonesia có mẹ là nhà hoạt động nhân quyền quá cố Carmel Budiardjo, bị quân đội bắt giam, nói rằng các tài liệu là “khủng khiếp” và chính phủ Anh phải chịu một số trách nhiệm về những gì đã xảy ra: “Tôi tức giận vì chính phủ của tôi, chính phủ Anh, đã làm điều này. Người Anh đã không làm gì để ngăn chặn bạo lực một khi nó đã bắt đầu”.

Reddaway coi sự sụp đổ của Sukarno là một trong những chiến thắng tuyên truyền lớn nhất của nước Anh. Trong một bức thư được viết nhiều năm sau đó, ông nói, “việc làm mất uy tín của Sukarno đã nhanh chóng thành công. Cuộc đối đầu với ông ta đã tiêu tốn của chúng ta khoảng 250 triệu bảng một năm. Nó đã bị tiêu diệt và loại trừ với chi phí tối thiểu bằng nghiên cứu và kỹ thuật IRD trong sáu tháng”.

Theo Giáo sư Scott Lucas, các tài liệu được giải mật “cho thấy IRD trung tâm và tuyên truyền ‘đen’ tiếp tục hoạt động như thế nào” trong chính sách đối ngoại của Anh thời hậu chiến và trong các hoạt động ở nước ngoài của nước này. “Đây là một cách tương đối rẻ tiền để Anh tạo ảnh hưởng ngay cả khi ảnh hưởng đó không thể được thừa nhận một cách công khai”.