Văn hóa (Phần 4)

Nguyễn Thông

11-12-2021

Tiếp theo Phần 1 − Phần 2Phần 3

Chốt lại những ý ở các phần bài trước, rằng không phải cứ cái gì của phong kiến cũng là xấu, là phải bỏ và thay bằng cái mới. Có những giá trị đã được thử thách, chịu cuộc dâu bể và tồn tại mãi tới ngày nay. Lễ chính là thứ giá trị ấy, thành thứ chuẩn mực đạo đức, lối sống, văn hóa, đã là con người thì phải có nó, không thể bỏ được.

Tuy nhiên, gìn giữ ngàn đời nhưng có thể phá trong phút chốc. Thể chế nhân danh cách mạng đã hủy hoại biết bao nhiêu điều tốt đẹp mà cha ông từng gìn giữ bảo vệ, cả về vật chất lẫn tinh thần. Trong đó có lễ. Không ai phá lễ, hủy lễ “giỏi” bằng bộ máy cai trị. Trên ngồi chẳng chính ngôi, nên bề tôi, kẻ dưới mới lăng loàn. Trên thì hống hách, cao ngạo, khinh rẻ người như rơm rác, dưới thì hèn hạ, rạp mình, mất tư cách, không ra thể thống gì. Chả bao giờ như thời nay, nên chính những kẻ vô lễ ấy đã đúc rút ra thứ lễ “tiến lên ta quyết tiến lên/tiến lên ta gọi cấp trên bằng thằng”. Quan lớn quan nhỏ đều mất lễ, bảo sao dân chúng không coi khinh xem thường. Vụ cái vòng hoa viếng nạn nhân tử vong do Covid-19 là biểu hiện “vô lễ” thiếu văn hóa rõ nhất.

Việc giáo sư thành viên Hội đồng lý luận trung ương Trần Ngọc Thêm đòi bớt khẩu hiệu “Tiên học lễ, hậu học văn”, xét về cơ bản là đòi bỏ lễ, nhưng nếu gạn đục khơi trong thì cũng có phần chấp nhận được. Cái “được” nằm ở vấn đề ông Thêm đòi bỏ khẩu hiệu. Ít nhiều ông Thêm đã dám thách thức thứ trật tự an bài, đã bày tỏ thái độ phản kháng đối với sự áp đặt vốn được coi là không thể thay đổi của nhà cai trị.

Mở rộng hơn, không chỉ bỏ bệnh thích khẩu hiệu trong giáo dục-nhà trường, mà cần bỏ ngay, bỏ triệt để bệnh sính khẩu hiệu đã thành mạn tính trong cuộc sống này đã hơn 2/3 thế kỷ. Một căn bệnh hình thức, màu mè, rởm đời, ngứa mắt, không thực chất. Nó chả khác gì thứ u nhọt trên cơ thể đời sống xã hội. Bệnh nặng tới mức có lúc nó còn được tôn vinh thành sách lược, đường lối. Tôi nhớ thời những năm 60 – 70 ở miền Bắc, đám học trò chúng tôi khi học môn lịch sử, trong những bài về thắng lợi này nọ, ở phần nguyên nhân, ngoài những sự lãnh đạo sáng suốt của đảng, đường lối đúng đắn, lòng yêu nước của quân và dân, sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế, v.v.., còn có gạch đầu dòng nhấn mạnh việc có khẩu hiệu chính xác, kịp thời. Trên thế gian này, không ai mê cuồng khẩu hiệu bằng người cộng sản.

Tôi có người bạn, bậc đàn anh, anh Nguyễn Thế Khải, người từng đi khắp 5 châu 4 biển, không nơi nào không đặt chân tới. Anh là chủ Công ty Du lịch Hoàn Mỹ nên đi nhiều. Sinh thời, anh (mới mất năm ngoái) có kể với tôi, phàn nàn rằng không có xứ nào mê muội khẩu hiệu rởm đời như xứ ta. Ở đất người ta, căng mắt ra tìm, bói cũng không ra khẩu hiệu. Mỹ, Canada, Úc, hoặc châu Âu đã đành, ngay cả châu Phi cũng cực hiếm khẩu hiệu. Khẩu hiệu đỏ chói lại càng hiếm. Nhưng họ vẫn phát triển, vẫn yên bình. Về tới mình, vừa xuống máy bay là nhức mắt, chịu không nổi. Vừa rởm, màu mè làm xấu cảnh quan, vừa tốn kém không biết bao nhiêu mà kể. Nhiều con đường, khẩu hiệu và cờ quạt đỏ lòe trông như những cục tiết.

Hồi nhỏ tôi đi học, tuy chưa nhiều khẩu hiệu như bây giờ, nhưng trường lớp bị khẩu hiệu chiếm dụng cũng đã ghê. Người ta cứ thay hết câu này tới câu khác, thậm chí cùng lúc bày ra đủ thứ. Hình như họ nghĩ không có khẩu hiệu thì không giáo dục được, không dạy được học trò nên người. Nào là “Học, học nữa, học mãi” (lời dạy này của ông Sáu Lin phòng học nào cũng có, ngự ngay phía trên bảng đen), rồi “Thi đua dạy tốt học tốt”, rồi “Vì lợi ích 10 năm trồng cây…”, rồi “5 điều Bác Hồ dạy”… Chẳng nhẽ người ta nghĩ rằng chỉ cần khẩu hiệu là có thể đảm bảo được chất lượng của nền giáo dục. Bao nhiêu năm cứ thế trôi đi, tới khi giật mình nhận ra sự thực trường không ra trường, lớp chẳng ra lớp, thầy không ra thầy, trò chả ra trò, nát bét cả, mới vội vàng thay đổi, treo “Tiên học lễ, hậu học văn”. Và giờ lại đòi bỏ. Cứ quẩn quanh đèn cù không ra thể thống gì.

Phải triệt để thay đổi nền giáo dục hiện tại, đã từng tồn tại hơn nửa thế kỷ. Nói thẳng, nhà cai trị và những người cầm trịch giáo dục xã hội chủ nghĩa xứ này phải biết ngượng với những gì người Pháp, và cả chính quyền Sài Gòn trước 1975, đã làm được cho nền giáo dục nước nhà.

Cứ lúng túng mãi tự bện dây trói mình, rồi cũng chả đi đến đâu. Lễ hay văn đều cần dạy và học, bởi có thế mới tạo được con người đủ đức đủ tài. Chỉ không cần khẩu hiệu, không cần thứ vỏ rỗng tuếch. Mà không chỉ với khẩu hiệu giáo sư Thêm đề nghị bỏ, cứ bỏ tất, cuộc sống và xã hội không vì thế mà lụn bại.

Giờ đây, với con người, thứ thiếu nhất không phải là lễ hay văn, mà là dũng.

Bình Luận từ Facebook

4 BÌNH LUẬN

  1. Nói cho ngay thi toàn bộ Nho giáo là lạc hậu,phản tiến hóa và phải bị đào thải
    nhưng riêng chữ Lễ khi vào VN.đã được Việt hóa đến mức đơn giản hóa thành
    lễ phép và lễ nghĩa đế làm châm ngôn trong trường học mà thôi !
    Tại sao có người cứ nghĩ rằng lễ ở đây là kinh Lễ mới đựợc cơ chứ ? Kinh lễ cũng
    là 1 trong những kinh sách Nho giáo đã lạc hậu và “qúa đát” rồi !

  2. “không phải cứ cái gì của phong kiến cũng là xấu, là phải bỏ và thay bằng cái mới”

    Đúng . Cũng có nghĩa đa số & chủ yếu là phải bỏ & thay bằng cái mới

    “chính những kẻ vô lễ ấy đã đúc rút ra thứ lễ “tiến lên ta quyết tiến lên/tiến lên ta gọi cấp trên bằng thằng

    Rất chính xác . Có nhiều người đã tỏ ra vô lễ như thế .

    “Trên thế gian này, không ai mê cuồng khẩu hiệu bằng người cộng sản”

    Trong những người Cộng Sản, không ai đam mê khẩu hiệu bằng Chủ tịch Hồ Chí Minh, và những trí thức như Phạm Toàn, ai cũng nghĩ những câu khẩu hiệu của Ct HCM là chân lý

    “anh Nguyễn Thế Khải, người từng đi khắp 5 châu 4 biển, không nơi nào không đặt chân tới”

    Có 1 nơi ảnh chưa (bao giờ) tới, đó là miền Nam Việt trước khi được các bác giải phóng .

    “không có xứ nào mê muội khẩu hiệu rởm đời như xứ ta”

    Có thể vì xứ mình bây giờ toàn những người như anh ta & bác Thông .

    “phải biết ngượng với những gì người Pháp, và cả chính quyền Sài Gòn trước 1975, đã làm được cho nền giáo dục nước nhà”

    Ậy, chính vì vậy mà dân ta đã đứng lên nổi dậy đánh cho Mỹ cút, Ngụy nhào . Trí thức các bác mỗi lần đề cập tới “lịch sử Việt Nam” hay “nền giáo dục VN” đều lờ tuốt cái cục xương cá này . “phải biết ngượng”?!!! Bác đòi hỏi quá đáng đ/v trí thức xã hội chủ nghĩa rồi . Kính trọng Bác Hồ là truyền thống gia đình, bác Thông quên rồi chăng ?

  3. – Khỏi nói về cái bệnh khẩu hiệu rất kệch cỡm!
    – Nhưng tiếp tục học “Lễ” – như tác giả bênh vực – thì sao?

    Ngày xưa, học Lễ đúng nghĩa của nó. Tức là học những điều thuần túy dạy về ứng xử được ghi dầy đủ trong kinh Lễ. Ví dụ, khi cha mẹ mất, đứa con phải không ăn trong 3 ngày để “biểu diễn” sự đau buồn. Ba tháng không được tắm. Ba năm không được tham gia các cuộc vui đông người.
    Thời nay có theo được không?

    Vậy thời nay Lễ là gì? Mỗi người nói một cách. Thậm chí xuyên tạc: Lễ là đạo đức (!).
    Cãi nhau như mổ bò, vậy mà cứ nhắc đứa trẻ “tiên học lễ”. Vậy, nó biết học Lễ là học cái đ(ek) gì?

  4. Thầy Thái Bá Tân

    Hình như cả thế giới
    Chỉ bốn nước, đó là
    Việt Nam và Trung uốc,
    Triều Tiên và Cu ba

    Là còn có khẩu hiệu.
    Không những có mà nhiều.
    Không những nhiều mà lớn.
    Không những lớn mà điêu.

    Khẩu hiệu đỏ rực phố.
    Khẩu hiệu đỏ rực làng.
    Khẩu hiệu trong phòng họp,
    Nền đỏ và chữ vàng.

    Mà khẩu hiệu gì nhỉ?
    À, thi đua, muôn năm.
    Muôn năm cái gì nhỉ?
    Muôn năm cái quyết tâm.

    Hình như có qui luật
    Là không gì trên đời
    Muôn, muôn năm, mãi mãi,
    Cả vật và cả người.

    Vậy thì sao khẩu hiệu
    Lại cứ hô muôn năm?
    Hay nghĩ cứ hô mãi
    Là sẽ thành muôn năm?

    Nói thật với các bác,
    Tôi không dám ra ngoài
    Vì sợ thằng khẩu hiệu
    Làm lóa mắt, ù tai.

    Lại còn thi đua nữa.
    Mà thi đua cái gì?
    Làm việc tốt, học tốt?
    Thôi, đừng vờ, quên đi.

    Chỗ thân tình, hỏi thật,
    Vừa họp thi đua xong,
    Có ai trong các bác
    Làm việc tốt hơn không?

    Hình như trên thế giới
    Chỉ bốn nước, đó là
    Việt Nam và Trung Quốc,
    Triều Tiên và Cu Ba

    Là có cái thằng ấy,
    Thằng thi đua, phong trào.
    Thi đua là yêu nước.
    Không thi không yêu sao?
    a
    Cũng chỉ bốn nước ấy
    Dẫu dân kêu nhiều lần,
    Có hộ khẩu, và đất
    Là sở hữu toàn dân.

    Nếu phải hô khẩu hiệu,
    Tôi chỉ hô một câu:
    “Đả đảo các khẩu hiệu!”
    Nói thật, không đùa đâu.

    Nguồn Mạng

BÌNH LUẬN

Xin bình luận ở đây
Xin nhập tên của bạn ở đây