Việt Linh
1-7-2021
Chúng ta vẫn đang trong đại dịch Covid-19, chúng ta chưa thật sự thoát ra khỏi sự lây nhiễm, cả nước vẫn chưa đạt được con số 70% người dân chích vaccine. Dù chúng ta đang có nhiều loại vaccine khác nhau và trong lúc nhiều quốc gia khác trên thế giới không có vaccine để chích, thì ngược lại người Mỹ có vaccine nhưng không chịu chích. Cho nên, mặc dù đã đạt được tiến bộ về chuẩn bị đối phó với đại dịch ngay sau khi có được vaccine, nước Mỹ vẫn có thể phải chịu tổn thương trong lâu dài, nhất là khi biến thể Delta từ Ấn Độ đang lan rộng trên toàn cầu.
Hầu như các đợt dịch bệnh xảy ra cứ trung bình vài năm một lần: Dịch SARS năm 2003, sáu năm sau đó là dịch cúm heo năm 2009 và sau 5 năm bình yên, dịch Ebola xuất hiện năm 2014, kế tiếp là dịch Zika năm 2016. Và sau 3 năm, thảm họa nặng nề nhất, chết chóc và lây nhiễm nhiều nhất, đó là đại dịch Covid-19 xảy đến trong năm 2019.
Tổ chức Y tế Thế giới gọi những mối đe dọa virus này là “Unknown Virus“, các chuyên gia y tế khuyến khích lãnh đạo các quốc gia trên thế giới cần hoạch định chính sách đúng đắn để nhận thức và chuẩn bị sẵn sàng cho một đại dịch tiếp theo, chưa ai biết đó là gì, xuất phát từ quốc gia nào, nguy hiểm ra sao so với Coronavirus. Nói tóm lại, đến năm 2025 tới đây trông có vẻ hơi u ám xen lẫn lo sợ.
Hiện nay, các chuyên gia khoa học, các nhà dịch tễ học, có cùng một câu hỏi: “Sau những phản ứng không hiệu quả về Coronavirus trong năm 2020 dưới thời Donald Trump, liệu Hoa Kỳ có rút ra được kinh nghiệm và có thể làm tốt hơn khi đại dịch tiếp theo xảy ra hay không?”
Một số chuyên gia cho rằng, nước Mỹ đã học được nhiều bài học đau đớn từ năm ngoái và cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng tiếp theo sẽ được đối phó tốt hơn, dưới sự lãnh đạo của một Tổng thống biết tin vào khoa học và các chuyên gia y tế. Nhưng sự chuẩn bị đối phó với đại dịch của Mỹ vẫn còn những khoảng trống lớn, cơ sở hạ tầng vẫn còn thiếu sót, giường bệnh vẫn chưa đủ tính theo đầu người với tỷ lệ dân số, nước Mỹ vẫn chưa sẵn sàng để đối phó một cách hiệu quả với một đại dịch tiếp theo, điều đó là sự thật.
Nước Mỹ nổi tiếng với việc chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe, nhưng chăm sóc sức khỏe không liên quan gì đến việc ngăn chặn sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm. Khi một người bị viêm họng do bị nhiễm vi khuẩn, họ sẽ đến gặp bác sĩ; và khi một quốc gia phải đối mặt với dịch bệnh, thì người bị lây nhiễm sẽ phải đến gặp nhân viên y tế công cộng. Nhưng một lý do chính khiến nước Mỹ gặp khó khăn vì bị cắt giảm ngân sách sau cuộc suy thoái năm 2008 đã ảnh hưởng rất nhiều việc xây dựng, sửa chữa, mua thêm trang thiết bị cho các bệnh viện lớn, các cơ sở y tế công cộng của quốc gia.
Chi tiêu cho các sở y tế công cộng của nhiều tiểu bang và địa phương đã giảm khoảng 18%, kể từ năm 2010. Hệ thống dữ liệu của các cơ sở y tế công cộng hầu hết cũ kỹ và lỗi thời, điều đó có nghĩa là, nhân viên y tế công cộng sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc theo dõi tình trạng tiêm chủng vaccine của mọi người, không nắm được thông tin đồng nhất về số ca tử vong trên cả nước hoặc sự chia sẻ dữ liệu trên hệ thống thông tin của tiểu bang và liên bang.
Kế hoạch cứu giúp ngành y tế của Mỹ, được Tổng thống Joe Biden dành 7.7 tỷ Mỹ kim để tuyển dụng và đào tạo thêm nhân viên y tế công cộng để thực hiện các nhiệm vụ như truy dấu tiếp xúc và tiêm chủng. Các chuyên gia y tế khen ngợi hành động này của chính phủ, nhưng họ cho biết, điều thật sự cần thiết hơn là ngân sách y tế công cộng hàng năm phải có nhiều tiền hơn nữa.
Các sở y tế công cộng không thể thuê người dựa trên số tiền được chính phủ trợ giúp chỉ một lần. Cũng giống như các doanh nghiệp, họ cần doanh thu hàng năm ổn định để thuê người cho công việc của những nhân viên y tế với thời gian làm việc ổn định, vì có rất nhiều tiểu bang sẽ không thuê người trừ khi họ biết chắc rằng họ sẽ nhận được một mức tài trợ ổn định và liên tục.
Vào tháng 3 năm ngoái, nước Mỹ đã chậm tiến hành xét nghiệm Coronavirus vì quy trình ủy quyền của FDA cho các loại xét nghiệm quá chậm. Tốc độ lây nhiễm của Coronavirus so với tốc độ làm việc của FDA là không phù hợp. Một điều tích cực, sau một thời gian, FDA đã có kinh nghiệm, FDA đã thay đổi quy trình ủy quyền để các phòng thí nghiệm có thể thực hiện các xét nghiệm nhanh hơn.
Khi người Mỹ đối phó với đại dịch cúm heo năm 2009, chỉ có 85 triệu khẩu trang N95 trong kho dự trữ quốc gia và sau đợt đó, nguồn cung khẩu trang N95 đã không được bổ sung như cũ hay nhiều hơn, điều đó dẫn đến tình trạng thiếu khẩu trang vào năm 2020 khi các nhân viên chăm sóc sức khỏe cần chúng nhất.
Hiện tại, sự thiếu hụt đó đã được giảm bớt. Chính phủ liên bang đã mua thêm 325 triệu chiếc khẩu trang N95, nói chung, chính quyền Tổng Thống Joe Biden đã thể hiện “một cam kết đối với một cách tiếp cận khoa học, dựa trên dữ liệu để lập kế hoạch“.
Trong suốt thời đại dịch Covid-19, chính phủ liên bang đã thông qua một số dự luật mới nhưng chỉ trong tạm thời nhằm cho phép người Mỹ ở nhà làm việc từ xa nếu họ bị bệnh COVID-19 hoặc phải chăm sóc trẻ em ở nhà. Khái niệm về thời gian nghỉ được trả lương còn quá mới mẻ đối với người Mỹ. Nhưng những dự luật tạm thời đó bây giờ đã hết hạn, và điều đó khiến nước Mỹ một lần nữa, là quốc gia công nghiệp hóa duy nhất không có thời gian nghỉ phép có hưởng lương bắt buộc. Nếu chính sách nghỉ phép có lương không được Quốc Hội thông qua trước đại dịch tiếp theo, thì người Mỹ sẽ thấy mình rơi trở lại trong tình huống tương tự, phải tiếp tục đi làm khi đang bị nhiễm bệnh và khiến dịch lây lan nhiều hơn.
Chính quyền Tổng thống Joe Biden tin rằng, chính phủ liên bang cần lãnh đạo cả nước trong ứng phó với đại dịch, và theo đó sẽ có vị trí tốt hơn để điều phối các hành động của chính phủ nếu một đại dịch mới xảy đến. Nhưng vẫn có một khó khăn, đặc biệt đối với nước Mỹ, vì đối với các quốc gia khác, họ chỉ có một Bộ trưởng Y Tế, khi đề xuất các lệnh thì các địa phương sẽ thi hành theo, còn tại Mỹ, CDC chủ yếu chỉ đưa ra các đề xuất và các tiểu bang có thi hành theo hay không đó là ngoài thẩm quyền của CDC.
Đúng ra, với phản ứng y tế công cộng cần phải được thống nhất trên toàn quốc, phải được hướng dẫn bởi sự lãnh đạo quốc gia của Tổng thống và Bộ trưởng Y Tế. Rất tiếc, đối với nước Mỹ, điều này hoàn toàn không thể, khi thẩm quyền của CDC rất hạn chế và quyền tự chủ của các tiểu bang trong việc đưa ra quyết định của riêng họ, thường là do các mệnh lệnh ảnh hưởng bởi chính trị.
Tóm lại, đã có rất nhiều người Mỹ chết vì chúng ta không có một chế độ thi hành đồng nhất theo chính sách chung của liên bang, “phép Vua thua lệ làng“, với các tiểu bang dưới sự ảnh hưởng của đảng Cộng hòa và những quyết định dựa theo ảnh hưởng chính trị được đưa ra chủ yếu nhằm gây khó khăn cho chính phủ liên bang, họ đã bỏ mặc sự an toàn của người dân.
Nước Mỹ có tỷ lệ béo phì cao, tỷ lệ nghèo đói cao, tỷ lệ người không có bảo hiểm cao, và bây giờ, tỷ lệ người không muốn chích vaccine cũng cao, còn những kẻ tệ hại vẫn đang tung ra những thuyết âm mưu bài bác vaccine trên hệ thống mạng xã hội, trên Youtube và facebook, và giới thực thi pháp luật vẫn chưa, hay không làm gì để ngăn chặn những cái loa độc hại này.
Và những người cuồng Trump vẫn tin những lời nói dối của các phương tiện truyền thông cánh hữu rằng, COVID “giống như cúm thường” hoặc “chích vaccine sẽ bị FBI theo dõi, biến đổi gen” hoặc “tất cả đều là một trò lừa bịp của đảng Dân Chủ“. Ngay cả những người cuồng Trump gốc Việt cũng lên tiếng chống vaccine dữ lắm, nhưng nói chung, cuồng Trump dù Mỹ trắng hay Mít vàng, họ chống là để gây khó cho chính phủ Biden ngoài mặt thôi, chứ bên trong thì cả đám họ đã chích ngừa lén từ lâu rồi.
Chiến lược của Trump để giữ cho nền kinh tế đi đúng hướng rất đơn giản: Là cứ giữ cho mọi người mua sắm, làm việc và ăn chơi thoải mái để giữ kinh tế tiếp tục ổn định trong suốt năm cuối trước bầu cử. Dù có bao nhiêu người chết mặc kệ, đặc biệt nếu họ là người da đen, da màu. Coronavirus đã đánh bại Trump và Trump đang tiếp tục giết người Mỹ với sự chủ quan, coi thường biến thể mới Delta, bài bác vaccine, Trump đang đẩy những người ủng hộ vào một thế giới dễ bị tổn thương hơn bao giờ hết. Đây chính xác là những gì Trump và đảng Cộng Hòa muốn vì điều này sẽ làm tổn hại nền kinh tế của Tổng Thống Joe Biden.
Chúng ta vẫn chưa qua được đại dịch Covid-19, vẫn còn hàng ngàn người mới bị lây nhiễm mỗi ngày, và vẫn có hàng trăm người chết mỗi ngày. Đó là đại dịch Covid-19, còn đại dịch tiếp theo sẽ là con virus gì, đến từ đâu, có nguy hiểm hơn Covid-19 hay không, triệu chứng sẽ là gì, có bị chết nhiều hay không, mặt mũi con virus đó ra làm sao, chúng ta chưa ai biết cả, nhưng, con virus đó biết chính xác chúng ta đang ở đâu. Nên việc tốt nhất mà chúng ta có thể làm là đi chích ngừa ngay nếu chưa chích, để bảo vệ chính mình, người thân trong gia đình và cộng đồng, xã hội.
Tham khảo:
https://www.theatlantic.com/politics/archive/2021/06/are-we-ready-another-pandemic/619285/
