Tinh hoa và phản tinh hoa

Nhã Duy

15-3-2021

Các thăm dò xã hội và hậu bầu cử cho thấy đặc tính nhân khẩu riêng về học vấn của những người ủng hộ Donald Trump khá thấp so với cử tri tốt nghiệp đại học đã bỏ phiếu cho tổng thống Joe Biden, chỉ khoảng hơn một nửa với tỉ lệ 35-61%, theo như thăm dò của đại học USC. Điều này không mới và các tỉ lệ có khác nhau nhưng nhìn chung đều cho thấy tỉ lệ riêng nhóm cử tri da trắng có trình độ đại học trở lên dành cho Donald Trump cũng đã bị giảm sút khá mạnh so với năm 2016.

Nhưng các số liệu này không có nghĩa đã thiếu vắng một số cá nhân thuộc giới tinh hoa, học thức cho đến một số chức sắc tôn giáo đã ủng hộ Donald Trump cuồng nhiệt ra sao, một hiện tượng hiếm xảy ra dưới các đời tổng thống tiền nhiệm. Điều này hiện diện cả trong cộng đồng người Việt trong và ngoài nước. Tại sao?

Hãy bỏ qua việc bàn luận thế nào là tinh hoa và trí thức ở đây mà hãy tạm chấp nhận theo ý nghĩa thông thường và đại chúng nhất. Và lấy Ted Cruz cùng Josh Hawley, các thượng nghị sĩ học thức và hết mực trung thành, sùng bái Donald Trump để phân tích hiện tượng này.

Ted Cruz có một bảng thành tích đáng nể. Tốt nghiệp thủ khoa trung học, theo học tại hai đại học Ivy League danh giá là Princeton rồi Harvard, Ted tốt nghiệp luật sư ưu hạng. Ted từng được xem là tay hùng biện, đứng đầu giải tranh luận quốc gia và từng nằm trong đội tuyển Mỹ tranh tài tại các cuộc tranh luận thế giới.

Ra trường, Ted làm việc tại các tòa liên bang rồi Tối Cao Pháp Viện, tham gia ban cố vấn cho tổng thống George W. Bush, nắm giữ vài chức vụ cấp cao trong liên bang trước khi trở thành luật sư trưởng của Texas rồi đắc cử thượng nghị sĩ vào năm 2012 lúc 42 tuổi.

Josh Hawley từ Missouri thuộc hàng đàn em và đang tiếp bước con đường Ted Cruz, nhưng có phần cực đoan và dữ dằn hơn. Josh cũng tốt nghiệp luật sư từ các đại học danh tiếng như Stanford và Yale, trở thành giáo sư luật và là học giả trong một vài tổ chức think tank bảo thủ, cũng từng làm việc tại các tòa liên bang rồi Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ. Trở thành Tổng Chưởng lý của tiểu bang Missouri vào năm 38 tuổi, chưa đầy một năm sau Josh Hawley đã được Donald Trump cùng các nhân vật lãnh đạo Cộng Hòa ủng hộ tối đa để đắc cử vào Thượng Viện hồi 2018.

Josh mang theo sự trung thành tuyệt đối với Donald Trump vào Thượng Viện để phản bác mọi giá các nghị trình đảng Dân Chủ. Josh Hawley là người đầu tiên tuyên bố phản đối việc chứng nhận kết quả chiến thắng của tổng thống Joe Biden. Josh cũng là thượng nghị sĩ Cộng Hòa duy nhất đã phủ quyết toàn bộ 12 thành viên đầu tiên được tổng thống Joe Biden bổ nhiệm vào nội các và Ted Cruz theo sau với 11 người tại Thượng Viện.

Dữ dằn, cực đoan và sẳn sàng đánh đổi nhân cách cùng tư cách của mình để theo đuổi mục tiêu, người dân Mỹ từng biết đến chân dung một Ted Cruz như thế nào trong bốn năm qua và nay là Josh Hawley. Các giáo sư và bạn đồng môn của họ bảo rằng khó có thể nhận ra những học trò, những bạn học từng được xem là tinh hoa, trí thức ngày nào mà chỉ là những kẻ xảo trá, vô liêm sỉ với những thuyết âm mưu hay ngụy biện trơ trẽn, phi lý đến khó tin.

Họ bị chống đối, bị kêu gọi phải từ nhiệm vì trách nhiệm và thái độ liên can dẫn đến cuộc bạo loạn tại Quốc Hội. Các hiệp hội luật sư, kể cả các cựu giáo sư và bạn đồng môn cũng ký tên kêu gọi truất bằng luật sư của họ. Josh còn bị nhà xuất bản sách hủy hợp đồng, nhưng cả hai dường như đã điên cuồng lao vào cuộc chơi không ngừng lại được.

Họ thừa hiểu về con người cùng giới hạn của Trump vì Ted Cruz từng đăng đàn tấn công Donald Trump không hết lời trước kia. Nhưng đánh đổi lòng tự trọng, kể cả quên đi việc Trump xúc phạm cả cha mẹ, vợ con mình như Ted Cruz, cả hai đều tung hô Trump vì họ đã cần Trump để đắc cử. Trong hội nghị những người bảo thủ CPAC tại Florida vừa qua, cả hai đều đăng đàn ca ngợi Trump và lại được người cuồng Trump vỗ tay vang dội. Họ cần nhóm cử tri này cho tham vọng quyền lực của mình, điều quan trọng hơn quyền lợi quốc gia và người dân cho đến chính lòng tự trọng cùng tri thức của mình.

Đảng Cộng Hòa nhắm đến những lớp chính khách trẻ tinh hoa và tài ba như vậy để thực hiện một đường lối phản tinh hoa, phản tri thức và phản khoa học qua chủ nghĩa dân túy bình dân đến dung tục và cực đoan mà Donald Trump và nhiều lãnh đạo đảng Cộng Hòa đã chứng minh là đầy sức hấp dẫn và có ảnh hưởng với người Mỹ trắng cùng thành phần ít học. Với chủ nghĩa và thế giới cuồng Trump thì kẻ ngu cũng thấy mình hiểu biết hơn người có học và kẻ gian bỗng thấy mình như có chính nghĩa.

Ted Cruz và Josh Hawley có học vấn cao và nhiều thủ đoạn, sẽ nguy hiểm hơn cả Donald Trump khi nắm quyền. Họ sẽ biến hóa và tinh vi hơn trong việc ngu dân với chiêu bài chủ nghĩa dân tộc và tinh thần yêu nước mà những người cộng sản đã vận dụng thành công từ đầu thế kỷ 20. Đây là sự cần thiết để tìm kiếm cử tri bởi giới trẻ và có học đổ về thành thị sẽ là nguy cơ cho đảng Cộng Hòa khi phần lớn nhóm cử tri này đã và sẽ có xu hướng nghiêng về đảng Dân Chủ cấp tiến và tôn trọng sự đa dạng hơn.

***

Đó là câu chuyện tại nước Mỹ, còn với một số người Việt được xem hay nhận mình là “tinh hoa”, nhưng thiếu và phản tinh hoa thì sao? Hãy ưu ái nhắc sơ qua vì họ cũng từng được xem là những người có học, là văn nghệ sĩ và mê Trump, dù không thể nào sánh bằng khả năng như Josh Hawley và Ted Cruz nhưng việc phô bày lời nói, thái độ thiếu văn minh và phản tri thức xem ra chẳng hề thua kém.

Nhưng ngoài sự ủng hộ do diễn dịch ngây thơ việc “đánh Tàu” mà thực chất là các mặc cả giao thương của Trump với Trung Cộng không hơn không kém, thì giới có học người Việt được gì khi ăn mày chính trị theo Trump? Có thể để người khác biết đến hay không quên hoặc tìm kiếm dăm sự tán thưởng của một nhóm người Việt cuồng Trump ít ỏi và cả tin khác trên mạng xã hội? Mỗi người sẽ có câu trả lời của riêng mình nhưng âu đó cũng là sự khác biệt giữa “tinh hoa” Mỹ và Việt cuồng mê và sùng bái Donald Trump đến hiện nay.

Nước Mỹ và cộng đồng gốc Việt hải ngoại có một giới tinh hoa đã luôn sẵn sàng lên tiếng, phản bác trước những sai trái và bảo vệ các giá trị dân chủ và con người. Còn với Việt Nam, khi một số ít giới thức giả hiểu chuyện thì chọn thái độ im lặng hay “dĩ hòa” để nhường chỗ cho đám đông ồn ào thì bức tranh toàn cảnh xem ra có nhiều ảm đạm và kém phần hy vọng hơn.