Nguyễn Hoàng Văn
“Giết một người, tên sát nhân sẽ bị án tử hình, án chung thân hay vài chục năm tù. Giết năm người, mười người, tên sát nhân sẽ bị xem là mắc bệnh tâm thần và sẽ được đưa vào dưỡng trí viện. Nhưng nếu giết một vạn, năm mười vạn hay vài chục vạn người, tên sát nhân sẽ được mời đi dự hội nghị hòa bình”.
Đó là những lời lẽ phẫn uất của một trí thức người Bosnia với ký giả của tạp chí The Times vào thập niên 1990, thời kỳ của các cuộc nội chiến hậu-Nam Tư với các chiến dịch thanh tẩy chủng tộc lạnh máu trên vùng đất Balkan. Những lời lẽ gan ruột của bậc trí thức Bosnia ấy được tôi ghi sâu trong lòng bởi lẽ đó cũng chính là “ruột gan” của chúng ta, của một đất nước với những tên đại sát nhân chễm chệ trên bàn hội nghị hòa bình, thậm chí còn được trao giải Hòa Bình.
Bây giờ tôi muốn dẫn lại lời gan ruột ấy bởi nó lại có thể — cực kỳ cô đọng và cực kỳ đắc địa — tóm tắt hành trạng và tham vọng của kẻ đã quấy đảo nước Mỹ hơn bốn năm qua như là con người với quyền lực hành pháp cao nhất, có năng lực mỵ dân ma quái nhất: một mạng người, năm mạng người, hàng chục vạn mạng người, dưỡng trí viện và hội nghị hòa bình!
Không nói, ai cũng biết đó là Donald Trump. Nói chuyện giết người thì Trump chưa hề, dẫu chỉ một người, tuy nhiên y có thể nói về chuyện giết người một cách thản nhiên, như thể nói chuyện đi ăn bánh McDonald hay uống cà phê Starbuck. Trong cuộc vận động tranh cử đầu năm 2016, Trump tuyên bố, như bỡn: “Tôi có thể đứng giữa Đại lộ số Năm và bắn bất cứ ai mà không hề mất phiếu”.
Nếu đó chỉ là một mạng người tưởng tượng thì bây giờ là năm mạng có tên có tuổi trong cuộc bạo loạn ngày 6 tháng Một ở Capitol Hill. Trump không trực tiếp ra tay, khó mà kết án Trump “guilty” như một thủ phạm sát nhân, nhưng rõ ràng, trong vai trò kẻ kích động, Trump phải là một tội đồ “liable”, kẻ phải gánh chịu trách nhiệm.
Đến dưỡng trí viện, một cách dụng từ nhẹ nhàng của “nhà thương điên”. Xưa nay nhiều chuyên gia trên lĩnh vực này đã quả quyết rằng Trump có đầy đủ những triệu chứng của sự bất ổn tâm thần, thí dụ: https://www.rollingstone.com/politics/politics-features/trumps-mental-health-is-pathological-narcissism-the-key-to-trumps-behavior-126354/
Mà không cần đến các nhà tâm lý học, các chuyên gia tâm thần bệnh học, cung cách hành xử trong hơn hai tháng qua cho thấy Trump có dấu hiệu của một kẻ điên. Người điên không hề sống với thực tại quanh mình mà là sống một “bản thế vì” nào đó của thực tế, một “alternative reality”. Và Trump cũng vậy. Trump luôn bám vào cáo buộc “thực tế bị mất phiếu”, không bao giờ chấp nhận bị thua cuộc.
Trump lại là con người với những tham vọng lũy tiến. Chưa là tổng thống Trump, chỉ quan tâm đến giá cổ phiếu và gái đẹp. Ra tranh cử, nuôi y vọng làm tổng thống, Trump thêm mối quan tâm về phiếu bầu, việc gì cũng có thể làm được, kể cả giết người, miễn là không mất phiếu. Đến khi làm tổng thống rồi thì Trump lại quan tâm đến… hội nghị hòa bình.
“Hội nghị hòa bình” chỉ là cách nói, kỳ thực Trump chỉ tơ tưởng “giải Hòa Bình” và đã thực sử sử dụng trò hối lộ chính trị để được nguyên Thủ tướng Nhật Shinzo Abe đề cử giải Nobel Hòa Bình 2016 cho mình.
Nhưng thua, Trump lại đầu tư cho giải Nobel ấy như làm thể là đầu tư vào một dự án địa ốc. Trump tung người tín cẩn nhất là con rể Jared Kushner vào trận như là nhà môi giới hòa bình tại vùng đất dữ Trung Đông, kiến tạo nền hòa bình giữa những quốc gia Ả Rập với nhau, rồi giữa những quốc gia Ả Rập với kẻ thù Israel.
Nỗ lực hòa bình chỉ cốt để kiếm giải Nobel mà anh con rể thì chỉ thông thạo chuyện chứng khoán và địa ốc, xem ra vùng đất đầy những rắc rối địa lý chính trị và tôn giáo này đã trở nên quá tải với cả cha lẫn con, rốt cuộc giấc mộng Nobel năm 2020 cũng tan tành theo mây khói.
Giải Nobel cũng không, nhiệm kỳ thứ hai cũng không, cái còn lại của Trump, rất thực, là mấy chục vạn mạng người, một con số dư thừa tiêu chí để được mời tham dự hội nghị hòa bình, nói theo lời gan ruột của bậc trí thức Bosnia.
Nhưng đó — cụ thể là 376,248 mạng người theo số liệu cập nhật ngày 12.1.2021 — không phải là con số nạn nhân chiến cuộc. Trên một quốc gia hùng mạnh nhất thế giới, có nền y khoa hàng đầu thế giới, số bệnh nhân tử vọng vì đại dịch Covid-19 lại có thể vượt xa bất cứ số con số tử vong của nước Mỹ trong bất cứ cuộc chiến nào, từ Đệ nhất đến Đệ nhị thế chiến, từ chiến tranh Triều Tiên đến chiến tranh Việt Nam, từ cuộc chiến Iraq thứ nhất, thứ nhì đến cuộc chiến Afghanistan.
Trump không phải là coronavirus. Trump không trực tiếp sát hại trên 37 vạn mạng người nói trên nhưng, như là kẻ có quyền lực và trách nhiệm cao nhất, Trump phải chịu trách nhiệm. Trump đã xem nhẹ dịch bệnh. Trump cổ vũ người dân tụ tập mà không cần đeo khẩu trang và liên tục đả kích giới chức chuyên môn y tế.
Nếu có một “hội nghị hòa bình” cho Trump đến dự, đó chỉ có thể là một hội nghị để mấy chục vạn oan hồn trên tính sổ với Trump! Họ phải tính sổ vì mọi nỗ lực hòa giải hay hòa bình chỉ có thể đạt được khi trách nhiệm và mất mát của mọi phía liên quan phải được xác định rõ ràng!
