Đại dịch và ‘New Normal’ – sự bình thường mới!

Thuật ngữ “New Normal” – sự bình thường… mới – xuất hiện sau đợt suy thoái toàn cầu hồi cuối thập niên 2000 (1), vừa được nhiều người cùng lập lại sau khi COVID-19 bùng phát thành đại dịch. COVID-19 đã tạo ra vô số yếu tố bất thường và biến tất cả những yếu tố bất thường ấy trở thành bình thường, một kiểu bình thường… mới khác xa nếp thường.

Thân hữu của người viết bài này vừa có một chuyến đi dài và người viết bài này tóm lược câu chuyện anh mới kể nhằm phác họa một số đường nét của sự bình thường… mới, nay đã vượt ra khỏi phạm vi một quốc gia…

***

Sau ba năm sống ở Đức, cuối tuần vừa qua, gia đình tôi chuyển sang Nam Hàn. Chuyện cứ vài năm lại thay đổi nơi cư trú một lần, chuyển từ vùng này sang vùng khác, thậm chí từ quốc gia này sang quốc gia khác đã trở thành điều bình thường đối với quân nhân Mỹ và gia đình của họ. Gia đình tôi cũng thế. Tuy nhiên lần này, trải nghiệm và cảm giác của chúng tôi khác hẳn những lần trước!

Chúng tôi rời Đức bằng một chuyến bay của Korean Air, khởi hành từ phi trường Frankfurt. Dù là thứ bảy và sinh hoạt tại Đức đã được xem như bình thường do cả số ca bị nhiễm COVID-19, lẫn số ca tử vong đều giảm đáng kề nhưng hôm ấy, lượng khách lui tới phi trường quốc tế xưa nay vẫn nổi tiếng vì đông đúc này, chỉ giống như phi trường ở nơi xa xôi, hẻo lánh nào đó vào thời điểm khắc nghiệt nhất của mùa… Đông.

Từ khi COVID-19 trở thành đại dịch, tôi đã được xem khá nhiều ảnh, video clip giới thiệu những phi trường vắng hoe nhưng vẫn cảm thấy bất ngờ khi một phi trường như Frankfurt lại yên tĩnh đến thế. Korean Air dùng một Boeing 777-300ER để thực hiện chuyến bay đưa khách từ Frankfurt đến Seoul và bất ngờ kế tiếp là chiếc phi cơ khoảng 290 ghế này chỉ bán được chừng… 40 vé!

***

Tuy số ca bị nhiễm COVID-19 tại Đức đã giảm từ vài ngàn mỗi ngày xuống khoảng 200/ngày và số người chết do COVID-19 chỉ còn một, hai người mỗi ngày, có những ngày may mắn, chẳng ai thiệt mạng nhưng người Đức vẫn hết sức kỹ lưỡng trong việc phòng ngừa lây nhiễm. Mọi người vẫn bị buộc phải mang khẩu trang, phải giữ khoảng cách cần thiết ở nơi công cộng.

Một tuần trước ngày gia đình tôi sang Nam Hàn, cộng đồng Mỹ ở Kaiserslautern – vùng tập trung hàng chục căn cứ quân sự của Mỹ – rúng động trước tin: Nhân dịp Quốc khánh Mỹ (4 tháng 7), một phụ nữ Mỹ đã thuê một apartment rồi dùng mạng xã hội, mời đồng bào đến liên hoan. Không may cho cô là có tới 300 người đáp ứng, apartment cô thuê không đủ chỗ chứa, khách tràn ra cả công viên gần đó trò chuyện, chơi đùa… Cảnh sát Đức đã cùng quân cảnh Mỹ giải tán buổi liên hoan vì tụ tập quá 150 người và không bảo đảm yêu cầu giữ khoảng cách. Người phụ nữ đứng ra tổ chức cuộc gặp gỡ đang đối diện với khoản tiền phạt có thể lên tới 25.000 Euros (2)…

Kể như thế để có thể hình dung người Đức nghiêm cẩn như thế nào trong việc phòng ngừa COVID-19 bùng phát trở lại thành một đợt dịch mới trên diện rộng. Song dường như người Đức vẫn… không kỹ lưỡng bằng người Nam Hàn! Chỉ cần bước qua cửa chiếc phi cơ của Korean Air là có thể cảm nhận ngay điều đó: Tất cả tiếp viên đều mang PPE (Personal Protective Equipment – trang bị bảo vệ cá nhân – áo bọc toàn thân, mũ trùm đầu, kính che mắt, găng tay). Tuy tiếp viên Korean Air vẫn thế – rất lịch sự, tận tình – nhưng ngồi giữa một nhóm mang PPE di chuyển tới lui, bạn khó tránh được sự liên tưởng bạn đang ở giữa một… ổ dịch và chính bạn là ẩn họa cho người khác!

Cảm giác ấy rõ hơn khi phi cơ tiếp đất… Bên trong phi trường Incheon, số người mang PPE còn… đông hơn nhiều lần! Những người đầu tiên tiếp xúc với khách đến Nam Hàn không phải là đại diện lực lương biên phòng – kiểm tra nhập cảnh như ngày xưa mà là những nhân viên mang… PPE. Yêu cầu đầu tiên đối với tất cả mọi người – cả công dân Nam Hàn lẫn khách ngoại quốc – là tải và kích hoạt một ứng dụng trên điện thoại của bạn để người ta theo dõi sự di chuyển của chính bạn sau khi nhập cảnh, đồng thời cũng là để gửi thông báo, liên lạc với bạn nếu có ai trên chuyến bay nhiễm COVID-19…

Bạn không thể từ chối thực hiện yêu cầu vừa kể vì tại phi trường Frankfurt, muốn lên phi cơ tới Nam Hàn, bạn phải ký cam kết thực hiện các yêu cầu phòng dịch của Nam Hàn. Tải – kích hoạt ứng dụng vừa đề cập là điều kiện tiên quyết để bạn được phỏng vấn xem bạn đến từ đâu? Vài tuần qua đã đi những đâu? Vào Nam Hàn sẽ ở đâu?.. Bạn phải qua ba chặng như thế để kiểm tra thân nhiệt và điền thêm chừng ba, bốn tờ khai, nhận lại năm, bảy hướng dẫn cho cùng một mục đích, kiểm soát – hạn chế tối đa khả năng bạn bị nhiễm COVID-19 và trở thành nguồn tán phát COVID-19…

Sau đó bạn mới được gặp đại diện biên phòng để hoàn tất thủ tục nhập cảnh rồi lấy hành lý ký gửi và cũng khác với ngày xưa, bạn chưa thể bước ra ngoài để về nhà. Chặng cuối cùng vẫn là… tái ngộ những người mang PPE, họ sẽ hỏi thăm và hướng dẫn bạn vào chỗ đã được căng dây – khoanh vùng cho những người như bạn ngồi chờ được đón. Ai đón cũng được nhưng phải có người đón để bạn không đi lung tung mà đi thẳng về nhà hoặc nơi bạn đã cam kết với giới hữu trách Nam Hàn là bạn sẽ tự cách ly trong 14 ngày.

***

Tuy không nhiều nhưng vẫn có quân nhân Mỹ và thân nhân đến Nam Hàn qua phi trường Incheon và đó là lý do quân đội Mỹ tổ chức đón người của mình ngay tại phi trường… Lấy xong hành lý, gia đình tôi cũng được đưa vào chỗ dành riêng cho những người đến Nam Hàn theo lệnh điều động của quân đội Mỹ đã được căng dây – khoanh vùng. Có một nhà hàng cách chỗ này chừng bốn mét nhưng chúng tôi không được vào đó để chọn loại thức ăn mình muốn, đói hay khát sẽ được cung cấp thực phẩm, nước uống đã chuẩn bị sẵn. Khoảng cách tới nhà vệ sinh cũng chỉ chừng bốn mét nhưng chúng tôi không thể tự đi mà phải có người đi kèm…

Tất nhiên là chúng tôi cảm thấy khó chịu nhưng ngẫm cho đến cùng, điều đó là cần thiết và hợp lý. Chưa xét nghiệm làm sao biết chính mình có bị nhiễm COVID-19 hay không (?), cũng vì vậy không thể để những người vừa nhập cảnh tùy tiện ra vào những nơi công cộng vì có thể gieo rắc mầm bệnh cho những người khác để họ làm những người khác nữa nhiễm COVID-19…

Gia đình tôi vẫn đang bị cách ly. Apartment mà gia đình tôi cư trú trong khu cách ly đầy đủ tiện nghi nhưng vẫn rất khó để quen với việc cả ngày chỉ tới lui trong phạm vi vài chục mét vuông. Ba ngày sau khi có kết quả âm tính với COVID-19, chúng tôi mới được ra ngoài 45 phút/ngày nhưng chỉ có thể bước ra khỏi cửa nếu kết quả đo thân nhiệt vào lúc đó bình thường. Đi ra, đi vào đều có người đi kèm. Ở bên ngoài cũng chỉ được tới lui trong khu vực đã xác định trên sơ đồ và có người giám sát!

Đóng ở Nam Hàn nên quân đội Mỹ tuân thủ chặt chẽ các qui định phòng ngừa COVID-19 do Nam Hàn đề ra. Nam Hàn từng làm thế giới choáng váng khi số ca bị nhiễm COVID-19 tăng vọt như pháo thăng thiên. Giờ thì mỗi ngày, số ca bị nhiễm COVID-19 ở Nam Hàn chỉ khoảng 30 người/ngày và khoảng 60% đến 70% số ca nhiễm COVID-19 là khách nhập cảnh (3). Đó chính là kết quả nhãn tiền của việc đặt định – thực hiện nghiêm ngặt nhiều biện pháp, thiết lập một trật tự mới và chấp nhận sự bình thường… mới!

***

Chẳng riêng tôi, đa số những người tôi gặp khi được ra ngoài đi dạo 45 phút/ngày cùng nhận xét rằng giống như đang bị… tù. Khi COVID-19 trở thành đại dịch, ai cũng đã từng nghe, từng biết những thông tin, câu chuyện về cách ly, tự cách ly nhưng tôi tin, chẳng ai cảm thấy thoải mái, hài lòng khi chính mình trở thành đối tượng bị cách ly và bị giám sát nghiêm ngặt để không vô tình gieo rắc cho nhiều người theo cấp số nhân. Sự bình thường… mới cũng vậy. Sự bình thường… mới ở thời điểm này do đại dịch khác rất xa sự bình thường mới hồi cuối thập niên 2000 do suy thoái kinh tế toàn cầu.

Văn minh đã đưa nhân loại tiến những bước rất dài trong việc xác định hàng loạt giải pháp để nâng cao – bảo vệ tự do cá nhân. Các biện pháp để thiết lập sự bình thường… mới vô hiệu hóa nhiều giải pháp và mỗi cá nhân bị đẩy vào tình thế vừa phải từ bỏ, vừa phải thực hiện những biện pháp mà cách nay vài tháng còn bị xem là quái gở, không thể chấp nhận. COVID-19 đã làm được điều khó tưởng, mỗi cá nhân phải tự điều chỉnh, phải chấp nhận sự bình thường… mới vì lợi ích của chính mình và vì người khác. Thiếu tôn trọng một trong hai đều giống như mở cửa mời đại họa quay lại!

Chú thích

(1) https://en.wikipedia.org/wiki/New_normal_(Economic)

(2) https://www.stripes.com/news/american-faces-big-fine-for-hosting-kaiserslautern-july-4-party-that-broke-coronavirus-rules-1.636524

(3) http://world.kbs.co.kr/service/news_view.htm?lang=v&Seq_Code=46404