Donald Trump đe dọa nền dân chủ Mỹ như thế nào?

Võ Ngọc Ánh

11-7-2020

Có nhiều dấu hiệu cho thấy Tổng Thống Donald Trump đang làm xói mòn nền dân chủ Mỹ.

Sáng ngày 9/2, Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ đã ra phán quyết rằng, Tổng Thống Trump phải trình bản khai thuế cá nhân của ông cho tòa án New York.

Ông John Roberts, Chánh án Tối cao Pháp viện đã khẳng định, Tổng thống không có quyền đứng trên pháp luật: “Hôm nay chúng tôi tái xác nhận nguyên tắc, Tổng thống không được miễn hoàn toàn khỏi trát tòa hình sự của tiểu bang đòi hỏi những giấy tờ cá nhân của ông ta và cũng không được hưởng tiêu chuẩn cao hơn”.

Ngay sau khi phán quyết này được đưa ra, ông Trump đã tự biến mình trở thành nạn nhân sau nhiều loạt tweet.

Khác với những Tổng thống tiền nhiệm trước đó, Tổng thống thứ 45 của Mỹ luôn sử quyền lực Tổng thống của ông ta, tìm mọi cách để không công khai hồ sơ thuế cá nhân.

Nhiều câu hỏi được đặt ra: Tại sao ông Trump lại phải giấu hồ sơ thuế của mình? Phải chăng bên trong đó có những khuất tất mà báo chí và công chúng đã nói nhiều trong thời gian qua?

Nền dân chủ Mỹ bị đe dọa bởi Tổng thống

Nhiều lần ông Trump tấn công vào nền tư pháp độc lập, qua việc lên án những thẩm phán đã hủy bỏ các sắc lệnh hành pháp của ông.

Tháng trước, Tòa án Tối cao ra phán quyết bác bỏ lệnh của ông Trump về việc hủy bỏ chương trình bảo vệ trẻ nhập cư không giấy tờ.

Ngay sau đó Trump phản ứng bằng loạt tweet, nói rằng: “Các quyết định mang động cơ chính trị được đưa ra từ Tòa án Tối cao. Đây là những phát súng bắn vào mặt những ai tự hào mình là đảng viên Cộng hòa hoặc bảo thủ”.

Ông Trump còn cho rằng, “do tư pháp không ưa ông nên mới ra phán quyết vậy”.

Hồi năm 2017, ông Trump cũng đe dọa bằng nhiều lời lẽ với các thẩm phán chặn sắc lệnh hành pháp của ông cấm nhập cư từ bảy nước có đông dân Hồi giáo.

Trên cương vị Tổng thống, Trump liên tục cản trở sự điều tra của công tố viên đặc biệt Robert Mueller. Ông ngăn người ra làm chứng trong cuộc điều tra của Hạ viện.

Ông Trump dường như không nhận thức giới hạn quyền lực Tổng thống, nên đã có nhiều quyết định trái với luật pháp, hành động, phát biểu trái với nền dân chủ.

Ông chủ Nhà Trắng cũng đã nhiều lần cáo buộc có gian lận trong cuộc bầu cử tổng thống vào năm 2016, dù không đưa ra được bất kỳ bằng chứng nào. Các cuộc điều tra cũng không cho thấy điều ông nói là đúng.

Tổng thống thứ 45 của Mỹ không ngừng tấn công trực tiếp vào nền báo chí độc lập. Trên Twitter, ông Trump liên tục gọi báo chí là “Kẻ thù của nhân dân”, đòi bỏ tù phóng viên.

Ông chụp mũ những bài báo đưa tin, bình luận không có lợi cho ông bằng cụm từ “fake news” dù thông tin từ những bài báo đó chứng minh là đúng. Ông tất công hầu hết các tờ báo hàng đầu của Mỹ như New York Times, Washington Post, TIME, Newsweek, CNN, MSNBC…

Ngay cả Fox News là đài ruột của ông, hay tờ báo Wall Street Journal của cánh hữu, cũng không thoát khỏi sự chỉ trích của ông, nếu đăng những bài trái ý ông.

Tính lưỡng đảng, yếu tố bảo đảm sự cạnh tranh chính trị, giúp nước Mỹ điều hành quốc gia, đã bị chia rẽ sâu sắc nhất, trong suốt mấy năm qua kể từ khi ông Trump trở thành ông chủ tòa Bạch Ốc.

Tổng thống thứ 45 của Mỹ không tạo ra sự đoàn kết quốc gia. Thay vào đó ông liên tục tạo ra mâu thuẫn, khoét thêm chia rẽ đảng phái. Cựu Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis đã phải thốt lên rằng, ông Trump cố tình chia rẽ dân Mỹ.

Đòi dùng quân đội để đè bẹp biểu tình

Cuối tháng 5 và đầu tháng 6, nước Mỹ đối diện với những cuộc biểu tình chống bạo lực cảnh sát và kỳ thị chủng tộc. Phong trào “Black Lives Matters” bùng lên qua nhiều năm âm ỉ sau cái chết của George Floyd, một người Mỹ da đen, hôm 25/5.

Trước các cuộc biểu tình nổ ra trên khắp các thành phố lớn ở Mỹ, Tổng thống Trump đã không xoa dịu sự căm phẫn của đám đông. Thay vào đó, ông đã đổ thêm dầu vào lửa khi đánh đồng đa số những người biểu tình ôn hoà với thiểu số những kẻ lợi dụng thời cơ đập phá, hôi của.

Đây là lời buộc tội của Tổng thống Trump về người biểu tình của phong trào “Black lives matter” vào tối 1/6, tại Nhà Trắng: “Những kẻ vô chính phủ chuyên nghiệp, những đám đông bạo lực, những kẻ cướp bóc, tội phạm, những kẻ bạo loạn”.

Những ngày sau đó, Tổng thống Mỹ tiếp tục đe dọa bắn, thả chó hung dữ, dọa dùng vũ khí mạnh mẽ nhất để đè bẹp người biểu tình chống việc kỳ thị chủng tộc và bạo lực của cảnh sát.

Không dùng lại ở lời nói, vị Tổng thống thứ 45 của Mỹ đã nhanh nhảu lạm dụng quân đội để dập tắt các cuộc biểu tình tại thủ đô Washington. Lực lượng Vệ binh Quốc gia đã được điều động về thủ đô theo lệnh Tổng thống. Tuy nhiên sau đó đã phải rút đi do phản ứng của thị trưởng D.C là bà Muriel Bowser và công chúng.

Ông Trump đe dọa dùng bạo lực để đàn áp, đòi đưa Vệ binh Quốc gia xuống “giải quyết” vấn đề nếu thống đốc các tiểu bang và thị trưởng thành phố nào không nhanh chóng dẹp biểu tình.

Hành động đe doạ của ông Trump còn cho thấy một dấu hiệu lạm quyền của chính phủ liên bang đối với các tiểu bang. Với những lời phát biểu, hành động của mình, ông Trump đã tấn công trực tiếp vào sự thực thi nền dân chủ qua các cuộc biểu tình.

Trong hai tháng qua, ông Trump cũng đã nhiều lần gây sức ép với các thống đốc tiểu bang mở cửa các doanh nghiệp và các trường học, đưa các hoạt động trở lại bình thường, xem nhẹ việc lây lan của dịch bệnh, dù các ca nhiễm tại hầu hết các tiểu bang trên toàn quốc đang tăng mạnh.

Trước những lời nói, hành động của Tổng thống Donald Trump, ông Colin Powell cựu tướng bốn sao, và từng là Ngoại trưởng Mỹ đã phải lên tiếng, “Ông Trump đã rời xa Hiến pháp”.

Vị Tổng thống thứ 45 của Mỹ đã có không ít cáo buộc, phát biểu gây sức mẻ ‘ngọn hải đăng’ các giá trị dân chủ của thế giới.

Trump cần người trung thành với ông ta hơn Hiến pháp

Không quá khó để thấy rõ, trong thời gian trên cương vị Tổng thống, ông Trump chỉ thích dùng người trung thành với ông hơn với Hiến pháp và lời tuyên thệ trước khi nhận việc của họ. Những lời thề vốn dĩ bảo đảm tính chuẩn mực, trách nhiệm, khách quan, quy trình để kiểm soát công việc.

Bởi thế ngay khi vào tòa Bạch Ốc, ông Trump đã yêu cầu James Comey, Giám đốc FBI bày tỏ sự trung thành với ông. Nhưng chỉ vài tháng sau, ông Trump nhanh chóng loại bỏ Comey bằng người khác dễ bảo hơn. Thông tin sau đó cho thấy James Comey đã không làm theo mong muốn của Tổng thống.

Chưa có Tổng thống Mỹ nào sa thải, hoặc gây sức ép để sa thải, thay thế nhân sự nhiều như Donald Trump. Từ cố vấn, đến chuyên viên, bất kể ai, không làm vui lòng ông ta, hoặc phản đối, hay gây bất lợi cho ông bằng sự thật, trách nhiệm đối với công việc, đều bị mất chức ngay lập tức.

Hơn ba năm qua, Trump đã đã lần lượt bị sa thải hay ép các quan chức hàng đầu từ chức, gồm: James Mattis, H.R. McMaster, John Bolton, Rex Tillerson, Reince Priebus, John Kelly… Việc thay đổi nhân sự ở Nhà Trắng của chủ nhân Trump, giống như nơi đây chỉ tuyển nhân viên tập sự.

Tháng trước, Geoffrey Berman, người đứng đầu cuộc điều tra luật sư riêng của ông Trump bị sa thải dưới sức ép của Tổng thống. Ít nhất ba người làm chứng trong việc điều tra luận tội Donald Trump tại Thượng viện đã bị ông buộc thôi việc.

Thượng nghị sĩ Mitt Romney, sau khi bỏ phiếu kết tội ông Trump về “Tội lạm quyền” đã bị ông công kích nhiều lần. Bà Murkowski, Thượng nghị sĩ bang Alaska sau phát biểu, cân nhắc có nên ủng hộ Trump trong lần bầu cử tới hay không, liền bị Trump tấn công.

Ngược lại, Donald Trump bất chấp dư luận, đưa con gái Ivanka Trump và con rể Jared Kushner vào vị trí cố vấn cấp cao, dù chúng chẳng có tài cán gì, không hề có kinh nghiệm chính trị, hoặc kinh qua các vị trí dân cử, nhưng buộc nhiều người tài giỏi và có kinh nghiệm lâu năm phải làm việc dưới quyền họ.

Do tài không có, mà đức cũng không nên Trump cần sự trung thành. Ngoài ra, ông ta dùng người nhà trong chính phủ, như chế độ gia đình trị ở các nước độc tài, phá vỡ sự độc lập giữa công quyền và tư lợi, vốn là nền tảng dân chủ Mỹ xưa nay.

Tổng thống Donald Trump đã và đang phá vỡ nền dân chủ Mỹ, khi đặt lợi ích cá nhân, phe nhóm lên trên lợi ích quốc gia.