Tác giả: Yeganeh Torbati và Isaac Arnsdorf
Dịch giả: Ian Bùi
3-4-2020
Khi nước Mỹ bị Covid-19 tấn công hồi đầu năm 2020, chính quyền liên bang phát hiện kho y liệu quốc gia SNS (Strategic National Stockpile) bị thiếu hụt trầm trọng. Việc này bắt nguồn từ cuộc chiến ngân sách giữa Tổng thống Obama và Quốc Hội sau khi đảng Cộng Hoà chiếm đa số trong cuộc bầu cử giữa kỳ 2010 với sự trợ giúp của phong trào Tea Party – Tiệc Trà [còn gọi là Đảng Trà].
Do áp lực từ các nhóm hữu khuynh, và vì cần tái thiết gấp nền kinh tế sau cơn Đại Suy Thoái 2008-2009, TT Obama đã phải thoả hiệp với tân chủ tịch Hạ Viện John Boehner, cắt giảm nhiều khoản chi phí để chính quyền liên bang có thể tiếp tục vận hành. Trong số những nạn nhân của cuộc tranh chấp quyền lực đó, là các cơ quan lo việc phòng chống dịch bệnh như CDC, khi ấy có nhiệm vụ bảo trì kho SNS.
Cơn dịch “cúm heo” H1N1, bắt đầu từ tháng Giêng 2009 (lúc ông Obama vừa nhậm chức) kéo dài đến tháng 8, đã rút bớt một lượng y liệu từ kho SNS lớn nhất lịch sử tính đến lúc bấy giờ: 85 triệu khẩu trang N95; 20 triệu vật dụng bảo vệ cá nhân PPE (Personal Protection Equipment).
Cuối năm 2009 chính quyền Obama yêu cầu Quốc Hội tăng ngân sách SNS lên $655 triệu để sắm thêm PPE, N95 v.v… cho kho y liệu. Nhưng thời điểm ấy đảng Cộng Hoà, với sự ủng hộ của Đảng Trà, chỉ chú tâm vào việc đánh gục Obama để bãi bỏ Obamacare nên ngân sách dành cho Bộ Y tế (Health and Human Services, HHS) — cơ quan kiểm soát và quản lý Obamacare, bị cắt 10% đến 12% mỗi năm từ 2010 tới khi ông Obama chấm dứt nhiệm kỳ thứ nhì. Trong vòng 6 năm đó SNS đã nhận được ít hơn trước $321 triệu.
Năm 2013 và 2014 chính phủ Obama tiếp tục yêu cầu Quốc Hội tăng ngân sách cho HHS và CDC, nhưng vẫn không thành công. Mặc dù Quốc Hội có chi vài tỉ để đối phó trận dịch Ebola năm 2014, nhưng CDC chỉ nhận được $165 triệu, trong đó chỉ có một phần nhỏ được dùng mua đồ tiếp liệu cho kho SNS. Do ngân sách eo hẹp, CDC ưu tiên dùng tiền để trữ các loại thuốc men cần thiết hơn là sắm khẩu trang và các dụng cụ dễ kiếm trên thị trường.
Phải đợi đến ngân sách 2018-2019 Quốc Hội mới bắt đầu tăng thêm tiền cho HHS trở lại. Và mặc dù chính phủ Trump vẫn muốn cắt giảm ngân sách của HHS và CDC, Quốc Hội đã trích nhiều tiền cho hai cơ quan này hơn mức yêu cầu của tổng thống.
Trong bản thảo ngân sách 2021 gởi cho Quốc Hội hồi tháng Hai năm nay, chính phủ Trump đề nghị không tăng thêm tiền cho SNS mà giữ ở mức cũ, đồng thời cắt bớt tiền cho cơ quan có nhiệm vụ quản lý kho y liệu quốc gia. Khi ấy virus corona đã hoành hành tại Á châu, tiến vào Âu châu và đang lây sang Mỹ.
vdk1509 đi lạc vấn đề ; đang nói chuyện ngân sách dành cho ngành y tế bão vệ kho dự trữ quốc gia Mỹ,ô lại bàn chuyện các thống đốc điều hành công tác chống dịch ở các tiểu bang.Tốt nhất là tôn trọng sự thật mới là con người có tinh thần dân chủ
“Phải đợi đến ngân sách 2018-2019 Quốc Hội mới bắt đầu tăng thêm tiền cho HHS trở lại.”; “Trong bản thảo ngân sách 2021 gởi cho Quốc Hội hồi tháng Hai năm nay, chính phủ Trump đề nghị không tăng thêm tiền cho SNS mà giữ ở mức cũ, đồng thời cắt bớt tiền cho cơ quan có nhiệm vụ quản lý kho y liệu quốc gia.”
Ta tính toán so sánh 01 cách cơ học về tiến triển dịch bệnh tại 01 số Tiểu bang nc Mỹ trong thời gian qua xem ra có nhận xét gì nhé.
1/So sánh tình hình tiến triển dịch bệnh tại New York & California:
-Ca nhiễm bệnh đầu tiên tại California vào ngày 26/2/2020 sớm hơn 04 ngày so với ca nhiễm bệnh đầu tiên tại New York vào ngày 1/3/2020.
-Tính đến sáng ngày 15/4/2020, số ca nhiễm bệnh tại New York gấp 203,123 / 25,777 = 7.88 lần so với California. Số ca tử vong tại New York gấp 10,834 / 789 = 13.73 lần so với California. Nhưng ngược lại dân số California gấp 39,536,653 / 19,849,399 = 1.99 ~ 2 lần New York.
2/So sánh tình hình tiến triển dịch bệnh tại Pennsylvania & California:
-Tính đến sáng ngày 15/4/2020, số ca nhiễm bệnh tại Pennsylvania (25,465 ca) & California (25,777 ca) gần như nhau. Tương tự, cũng gần như nhau số ca tử vong tại Pennsylvania (696 ca) & California (789 ca). Nhưng ngược lại dân số California gấp 39,536,653 / 12,805,537 = 3.09 ~ 3.1 lần Pennsylvania.
3/Kết luận:
-Lãnh đạo có dân số đông gấp 03 lần (California) nhưng quản lý tốt, vẫn kiểm soát tốt tình hình dịch bệnh (so với Pennsylvania).
-Lãnh đạo quản lý dân số chỉ bằng ½ (New York) nhưng quản lý kém, tình hình dịch bệnh tiến triển mất kiểm soát (so với California).
-Nếu 49 thống đốc còn lại quản lý tốt như California thì tính đến ngày 15/4/2020 (tính trên tỉ lệ dân số bang California so với dân số nc Mỹ), số ca nhiễm tại nc Mỹ chỉ khoảng 25,777 * 330,481,415 / 39,536,653 = 215,466 ca, bằng 215,466 / 614,246 = 35% so với số ca nhiễm thực tế. Số ca tử vong cũng khoảng 789 * 330,481,415 / 39,536,653 = 6,595 ca, bằng 6,595 / 26,064 = 25% so với số ca tử vong thực tế. Có lẽ lúc đó nc Mỹ sẽ ko thiếu nguồn lực Y tế.
-Thống đốc thứ 56 bang New York Andrew Mark Cuomo thực hiện “giãn cách xã hội“ trễ 02 tuần nên lãnh nhận hậu quả tồi tệ đã xảy ra như vậy cho dân New York. Sau dịch bệnh, Ông nên đệ đơn từ chức là hợp lý.
P/s:
-Trong ngày 13-4-2020, 03 bang California, Oregon và Washington cho biết họ đang thảo luận về khung kế hoạch để cùng nhau mở cửa lại nền kinh tế sau khi đã kiểm soát được dịch bệnh COVID-19. Thống đốc California, ông Gavin Newson, cho biết bang của ông và hai bang Washington, Oregon, sẽ có những giải pháp về mặt kinh tế “không chỉ ở phạm vi nội bộ từng bang, mà sẽ là trên quy mô của một khu vực”.
-Andrew Mark Cuomo, Thống đốc thứ 56 bang New York, thành viên Đảng Dân chủ.
-Gavin Christopher Newsom, Thống đốc thứ 40 bang California, thành viên Đảng Dân chủ.
-Katherine “Kate” Brown , Thống đốc thứ 38 bang Oregon, thành viên Đảng Dân chủ.
-Jay Robert Inslee, Thống đốc thứ 23 bang Washington, thành viên Đảng Dân chủ.
-Thomas Westerman Wolf, Thống đốc thứ 47 bang Pennsylvania, thành viên Đảng Dân chủ.
Thì ra là thế! Cám ơn ông Ian Bui đã dịch lại bài này để mọi người thấy rõ trắng đen.