Không phải thánh

Nguyên Đại

29-9-2020

Quan hệ giữa luật sư và thân chủ trong một nhà nước pháp trị (không phải đảng trị) không đơn giản trong nhiều trường hợp. Không phải giống như tôi cần sản phẩm A, anh giao tôi đúng sản phẩm A thì nhận tiền. Sau đây là một vài ví dụ:

Nếu thân chủ không nhận tội (plead Not Guilty), luật sư phải cảnh báo thân chủ về những rủi ro có thể xảy đến khi thân chủ quyết định như vậy. Một trong những rủi ro đó là, tòa án có thể tuyên án phạt nặng hơn sau khi bồi thẩm đoàn kết luận là thân chủ có tội (Guilty).

Nếu thân chủ đã hiểu và chấp nhận rủi ro đó, đồng thời giữ nguyên quyết định “không nhận tội” của mình; thì vai trò của luật sư trước tòa là tôn trọng quyết định của thân chủ, tìm và chỉ ra những nghi điểm đối với các bằng chứng của bên công tố, cùng lúc trưng ra các bằng chứng có thể thuyết phục được bồi thẩm đoàn, rằng thân chủ của mình là vô tội.

Nếu luật sư đã tận sức và chuyên nghiệp, nhưng thân chủ vẫn bị tòa phán là có tội, luật sư đã hành xử theo đúng đạo đức nghề nghiệp. Họ hoàn thành vai trò chuyên nghiệp được luật pháp bảo vệ. Họ xứng đáng với sự tôn trọng của công chúng và đồng nghiệp.

Nếu thân chủ chỉ sẵn sàng trả giá cao cho một phán quyết “vô tội”, và luật sư tư vấn rằng điều đó chỉ có thể bảo đảm nếu nhân chứng của bên công tố không thể làm chứng trong phiên tòa. Sau đó, nếu thân chủ thuê người thủ tiêu nhân chứng, hoặc luật sư tìm cách làm cho nhân chứng không thể xuất hiện trước tòa, thì luật sư đã hành xử không đúng theo các quy tắc đạo đức nghề nghiệp và phải đối diện với các hình phạt do pháp luật quy định.

Vai trò chuyên nghiệp của luật sư là tranh đấu cho quyền lợi hợp pháp của thân chủ, chứ không phải là “gánh vác” các rủi ro của thân chủ hoặc chuyển các rủi ro đó sang cho mình.

Về mặt lý thuyết, ví dụ trên có thể không quá khó hiểu. Nhưng trên thực tế, nhiều trường hợp vô tình hoặc cố ý “nhầm lẫn” đã xảy ra. Trường hợp của luật sư Michael Cohen và Tổng Thống Trump là một điển hình thời sự.

Khi ông Trump ra tranh cử chức Tổng thống Hoa Kỳ, dĩ nhiên ông không muốn những góc tối của đời tư của mình bị phanh phui, nên đã yêu cầu ông Cohen, luật sư riêng của mình, mua sự im lặng của các cô đã từng có quan hệ tình ái với ông Trump.

Luật hình sự giữa các tiểu bang của Mỹ hoàn toàn khác biệt nhau. Cùng một vụ việc, bang này xem đó là phạm tội, trong khi bang khác thì không. Ngoại tình hay quan hệ tình ái “ngoài chồng ngoài vợ” là vấn đề thuộc về luật hình sự ở một số tiểu bang. Mang súng ra đường ở một số tiểu bang là hợp pháp, nhưng ở một số tiểu bang khác sẽ là một tội hình. Tương tự, ở đa số tiểu bang của Mỹ, ngoại tình không phải là một tội hình sự. Luật pháp ở đó không can thiệp vào đời tư của một người trong những vấn đề được cho là thuần túy đạo đức.

Ngược lại, luật hình sự ở 21 tiểu bang khác của Mỹ quy định ngoại tình là vi phạm hình sự, có thể bị phạt tiền hay tù. Tuy nhiên, việc công tố viện ở một tiểu bang có thể vượt qua những rào cản pháp lý (và chính trị) để truy tố một tổng thống đương nhiệm về “tội” ngoại tình hay không sẽ liên quan tới những vấn đề phức tạp khác trong luật pháp Mỹ.

Việc mua sự im lặng của ai đó về đời tư của mình tự nó không phải là một tội hình sự. Đây không phải là chuyện “hối lộ” giữa dân và quan, mà là một thỏa thuận dân sự giữa hai người dân. Một thỏa thuận dân sự như vậy không vi phạm luật pháp trong một đất nước tự do.

Nhưng, luật liên bang Mỹ quy định rằng, ứng viên trong một cuộc bầu cử vào một chức vụ trong hành pháp Mỹ sử dụng tiền bạc để che đậy sự thật, định hướng sai lạc cử tri, làm ảnh hưởng đến kết quả bầu cử là một tội hình sự.

Dù vậy, việc công tố viện liên bang Mỹ có thể truy tố Tổng Thống Trump về vai trò của ông liên quan đến việc dùng tiền để mua “sự im lặng” của các cô về những “sự thật”, có thể ảnh hưởng đến kết quả bầu cử vào năm 2016 là một trường hợp khó khăn.

Việc Cohen không hành xử như một luật sư chuyên nghiệp là khá rõ ràng. Cohen đã “rửa” số tiền mà Trump đã đưa cho Cohen trong các “phi vụ mua im lặng” nói trên, biến nó thành những khoản trao đổi hợp pháp.

Cohen đã tìm cách “biến” ông Trump trở nên hoàn hảo về đạo đức trước ngày bầu cử. Khi bị luật pháp phanh phui, cùng với các giao dịch khác về tài chính có liên quan đến thuế, luật ngân hàng và các quy định về việc quản lý quỹ tranh cử của Trump, Cohen phải trả cái giá 3 năm tù (1).

Cohen đã tìm cách chuyển cái rủi ro của Trump thành các rủi ro của mình. Các rủi ro của Trump không biến mất (có khi còn nặng hơn), nhưng các rủi ro của Cohen thì xuất hiện đồng loạt.

Cựu Tổng Thống Bill Clinton trước đây bị “nhức đầu” về vụ Monica Lewinski cũng trong một hoàn cảnh khá tương tự. Lúc bước vào Tòa Bạch Ốc để làm cô sinh viên tập sự, Monica 22 tuổi; và quan hệ giữa cô với TT Clinton (lúc đó 49 tuổi) không có tính cưỡng bức.

Ông Clinton có quá đáng là sử dụng văn phòng làm việc hoành tráng của tổng thống cho những “công việc” rất “không tổng thống”, và có thề thốt là “không có quan hệ gì với người phụ nữ đó (Lewinski)” cho tới khi có các bằng chứng thuyết phục là ông đã nói sai. Nhưng, nói sai về đời tư của mình không phải là một tội hình sự (2), mà ông bị Hạ viện tìm thấy phạm hai tội: Nói láo hữu thệ và cản trở công lý.

Khi đưa lên Thượng viện (lúc đó đảng Cộng Hòa nắm đa số với 55 Cộng Hòa và 45 Dân Chủ), các Thượng nghị sĩ đã tìm cách luận tội ông Clinton, nhưng không thành. Tội nói láo hữu thệ, chỉ có 45 Thượng nghị sĩ đảng Cộng Hòa bỏ phiếu ông có tội, trong khi 55 Thượng nghị sĩ còn lại (gồm 10 Cộng hòa, 45 Dân chủ) cho rằng ông vô tội.

Riêng tội cản trở công lý, có 50 Thượng nghị sĩ đảng Cộng Hòa bỏ phiếu thuận, trong khi 50 Thượng nghị sĩ khác gồm 45 Dân Chủ, 5 Cộng Hòa, tin rằng ông vô tội. Cả hai tội không đủ 67 phiếu thuận (quá 2/3), kết quả là ông Clinton được tha bổng.

Các nhà phân tích nhận định rằng, sở dĩ Tổng thống Bill Clinton thoát tội là vì ông làm được việc, lúc bị mang ra luận tội, ông đã làm được hơn nửa nhiệm kỳ hai, trong tình hình nước Mỹ rất ổn định, kinh tế đi lên, nợ công giảm từ 47,8% GDP trong năm 1993, xuống còn 31,4% trong năm 2001. Hơn nữa, trong lịch sử nước Mỹ, chưa bao giờ một tổng thống bị truất phế thành công.

***

Không ai hoàn hảo dưới ánh mặt trời. Ở đất nước tự do, người ta không tìm cách phong thánh những lãnh tụ. Luật pháp của những đất nước tự do có thể không hoàn hảo, nhưng là giấc mơ của những người dân đang sống trong chế độ độc tài.

Ngược lại, trong những quốc gia dưới sự cai trị của đảng cộng sản, các lãnh tụ đều được phong thánh. Nhiều người phụ nữ có quan hệ với Mao Trạch Đông, và Hồ Chí Minh đều bị thủ tiêu sau đó, để bảo vệ sự “thánh thần” của Mao và Hồ.

Tìm cách phong thánh một con người bằng xương bằng thịt nào đó chỉ là những cố gắng hợm hĩnh, nhố nhăng của một thiểu số tìm cách hưởng lợi từ những việc phong thánh đó.

Lừa gạt xương máu, công sức, tiền bạc của nhiều thế hệ, chia rẽ và làm suy yếu một dân tộc để duy trì quyền lợi phe nhóm là tội ác. Các khẩu hiệu, tượng đài của “bác” Hồ, “bác” Mao không khác gì những đồ vàng mã, chỉ dùng để đốt, một ngày không xa.

_____

Tham khảo:

– Michael Cohen: https://en.wikipedia.org/wiki/Michael_Cohen_(lawyer)

– Clinton and Lewinski – Scandal: https://en.wikipedia.org/wiki/Clinton%E2%80%93Lewinsky_scandal

– Ngoại tình ở tiểu bang nào của Mỹ là phạm tội: https://www.freep.com/story/life/family/2014/04/17/in-which-states-is-cheating-on-your-spouse-illegal/28936155/

– Trump’s Hush Money Payments Were Likely a Criminal Offense: https://www.americanprogress.org/issues/democracy/news/2018/12/19/464510/trumps-hush-money-payments-likely-criminal-offense/