Tự do ngôn luận theo cách hiểu của TT Donald Trump

Nhã Duy

28-5-2020

Được thành lập ngay đầu thế kỷ 19, Học viện Quân sự West Point tại New York là một trong những học viện quân sự danh tiếng và lâu đời nhất thế giới. Hơn 200 năm qua, West Point đã từng đào tạo nhiều nhân vật nổi tiếng của nước Mỹ và thế giới, từ tổng thống, các tướng lãnh quân đội, viên chức chính phủ cao cấp cho đến phi hành gia, chủ tịch tập đoàn thương mại…

Khác với các viện đại học dân sự, kể cả khối Ivy League danh giá như Harvard, Yale, Columbia…, sinh viên West Point được tuyển chọn có phần khác biệt. Họ là những thanh niên có ý chí và tinh thần kỷ luật cao, mang ý hướng phục vụ quốc gia mạnh mẽ khi chọn theo đời binh nghiệp, bởi họ phải phục vụ quân đội tối thiểu là năm năm sau khi tốt nghiệp.

Năm đầu tiên được xem là một năm đầy thử thách cho các tân sinh viên. Sau sáu tuần huấn nhục quân sự, sinh viên West Point bắt đầu chương trình lý thuyết học đường. Một trong những điều bắt buộc cho sinh viên năm nhất của West Point là phải thuộc nằm lòng cuốn kiến thức tân binh 325 trang, gọi là The Bugle Notes.

The Bugle Notes được ví như là “Kinh Thánh Tân Binh” (Plebe Bible), bao gồm những kiến thức cùng vô số “fact” khác nhau, từ quân sự, vũ khí, danh ngôn, lịch sử, nguyên tắc ứng xử, cấp bậc, binh chủng, bài hát…, bắt buộc sinh viên phải thuộc lòng. Các sinh viên khóa trên hay sĩ quan huấn luyện có thể chặn các tân sinh viên để hỏi các điều trong sách bất cứ lúc nào.

Một điều khá thú vị khác về West Point là các tân binh mỗi ngày phải đọc báo New York Times, cũng để trả lời các tường trình, dữ liệu trong báo khi được hỏi. Một cách huấn luyện về “fact”, về thời cuộc, cùng những tường trình về nước Mỹ và thế giới từ một tờ báo uy tín và lâu đời của nước Mỹ.

Nhắc đôi chuyện trong chương trình huấn luyện của West Point để thấy học viện này xem trọng các “fact”, huấn luyện nguyên tắc làm việc cho các sĩ quan tương lai của quân đội Hoa Kỳ là phải dựa vào sự việc và sự thật, dữ liệu và số liệu để đưa ra các phán đoán, quyết định trong suốt đời sống của họ sau này, từ trong quân đội cho đến đời sống dân sự khi xuất ngũ. Bởi “fact” là thực tế, là sự thật. Nó cần thiết không chỉ với sinh viên West Point mà cả cho nhiều người, nhiều lãnh vực khác nhau. Từ chính quyền, tập đoàn thương mại đến luật pháp, truyền thông báo chí…

Tự điển Oxford định nghĩa “fact” là điều được biết là đúng, đặc biệt khi nó có thể được chứng minh. Tổng thống Trump đi đánh golf khi người dân Mỹ bị chết do Covid-19 lên tới con số 100 ngàn người là “fact”, là sự thật. Nó hoàn toàn khác biệt với ý kiến và nhận thức khi cho rằng đó là việc bình thường hay lỗi đạo theo từng quan điểm cá nhân. Dù mỗi người đều có quyền nêu ý kiến và nhận xét của riêng mình, thì không thể có những “fact”, những sự thật của riêng mình.

Tự thân của “fact” đã là câu chuyện mà không cần lập luận nhưng đã lập luận, cần phải có “fact”, có dữ liệu, số liệu chứng minh hay đi kèm. Rất tiếc là những nguyên tắc căn bản này lại bị bỏ qua, trong thời đại thông tin và sự phát triển các phương tiện mạng xã hội khi mà vô số những ngụy tạo, bịa đặt, sự suy diễn vô lý vốn được gọi là “thuyết âm mưu” được phát tán bừa bãi.

Xuất hiện trên mạng hiện nay là vô số bản tin, bài báo, clip thu hình…  không có “fact” và dữ liệu, số liệu đi kèm hay bị sửa đổi theo ý đồ, mà không ít chỉ mang ý kiến, suy luận thiếu chứng cứ. Chúng được đón nhận, cổ vũ và phát tán từ một số người đọc dễ dãi. Bởi không ít người chỉ thích theo dõi những điều hợp với suy nghĩ hay chính kiến của mình, bất luận có chứng cứ hay không. Đó là lý do những mạng xã hội như YouTube, Facebook, Twitter … đã gỡ bỏ vô số bản tin, video như vậy trong thời gian qua.

Và đó cũng chính là lý do mà  Twitter vừa thêm đường dẫn kiểm chứng thực hư (fact-check) để cảnh báo người sử dụng với hai mẩu tweet sai lệch của tổng thống Trump, cáo buộc thiếu chứng cứ việc bầu cử qua đườg bưu điện trong đôi ngày qua. Lần đầu tiên Twitter làm điều này với TT Trump, là người vốn không thiếu những tuyên bố hay tin nhắn phản khoa học, thiếu xác thực và lừa công luận kể từ khi nắm quyền, đại loại như tuyên bố dịch bịnh sẽ tự biến mất đi như “phép màu” của ông. Và hơn hết, dù không hề có bằng chứng về những điều Trump đưa ra nhưng chúng có thể ảnh hưởng đến hàng triệu người ủng hộ ông ta, mà đến lúc Twitter cần phải có biện pháp với người sử dụng phương tiện và dịch vụ của họ.

Sự thật là sự thật, chúng không biến mất đi vì suy nghĩ hay diễn giải phi lý của Donald Trump hay người khác. Chỉ có qua câu chuyện về việc kiểm chứng thực hư “fact-check” này, người dân bỗng nghi ngờ hơn với sự hiểu biết về quyền tư do ngôn luận của người lãnh đạo nước Mỹ, vị tổng tư lịnh của những sĩ quan West Point tương lai được huấn luyện dựa trên nguyên tắc sống là “sẽ không nói dối, lừa đảo, trộm cắp hay dung túng cho những ai làm vậy” (Nguyên văn: “A cadet will not lie, cheat, steal, or tolerate those who do).

Trump và người ủng hộ cho rằng, Twitter đang “bóp nghẹt quyền tự do ngôn luận”, vốn được định nghĩa là quyền được biểu đạt ý kiến của người dân mà không bị chính phủ kiểm duyệt, ngăn cản hay trả thù. Nó được thiết lập trên mối quan hệ về quyền lực giữa nhà cầm quyền và người dân, không phải mối quan hệ dân sự bình đẳng. Twitter hay bất cứ trang mạng xã hội khác chỉ là những hãng tư nhân, có những nguyên tắc và luật lệ về việc sử dụng, được áp dụng với bất cứ ai, kể cả tổng thống mà thôi.

Nhưng việc TT Trump hăm dọa trả đũa hay đóng cửa các trang mạng xã hội, cũng như tấn công vào truyền thông báo chí trong vài năm qua, thì đó mới là vấn đề đàn áp quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí của người dân. Nó cho thấy Tổng thống Donald Trump đã hiểu sai và đang đi ngược lại với hiến pháp Hoa Kỳ. Chính vì vậy, cuộc chiến để bảo vệ Hiến pháp, những giá trị nền tảng lâu đời của Hoa Kỳ và để bảo vệ những quyền phổ quát của người dân, lại càng cần thiết hơn bao giờ hết trong giai đoạn hiện nay.