Báo giấy lãng phí và vô bổ!

Mạc Văn Trang

21-6-2019

Theo Báo cáo của Ban Tuyên giáo Trung ương, “tính đến tháng 11/2018, cả nước có khoảng 19.000 nhà báo được cấp Thẻ Nhà báo; số lượng Hội viên Hội Nhà báo là 23.893. Cả nước hiện có 844 cơ quan báo chí in với 184 báo in, 660 tạp chí và 24 cơ quan báo chí điện tử độc lập”. Nhân ngày “Báo chí Cách mạng”, tự nhiên muốn chia sẻ vài điều.

1. Các Tạp chí chuyên ngành xuất bản in là rất cần thiết. Vì các văn bản Khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật cần có bản in để nghiên cứu, lưu giữ đáng tin cậy. Các trích dẫn trên bản in mới được tin cậy cao. Các loại Tạp chí này, dù có thể rất ít người đọc (lĩnh vực chuyên môn hẹp), nhưng Nhà nước cần quản lý và cấp kinh phí tùy tính chất và mức độ, để duy trì, phát triển.

2. Các báo in hãy để nó “tự sống”, nghĩa là tự lo nguồn thu, chi phí và tồn tại, cạnh tranh, phát triển. Điều này, Phan Đăng Lưu, UV Thường vụ Đảng CSĐD đã viết rất đúng từ 1938, đại ý: Tự do báo chí không bao giờ có hại cho nhà cầm quyền, vì nhiều lẽ:

– Khi tự do cạnh tranh, chỉ tờ báo nào được đông đảo dân chúng ủng hộ mới tồn tại; nếu không thì chết hoặc ngắc ngoải, chẳng hại gì cho nhà cầm quyền;

– Một tờ báo được đông đảo dân chúng ủng hộ, đương nhiên nó phản ánh xu hướng, nguyện vọng, tâm trạng của đám dân chúng ấy. Điều đó chẳng có hại gì. Trái lại, nhà cầm quyền cũng cần đọc để biết được ý nguyện của nhóm dân chúng đó để điều chỉnh các chính sách cho hợp lòng dân… Rất chí lý!

Trước 1954, trên toàn cõi Việt Nam, và trước 1975 ở miền Nam, các tờ báo đã tồn tại bằng “tự do ngôn luận và tự lo kiếm sống”. Nay trong cơ chế thị trường, cũng cần làm như vậy, để đỡ tốn tiền dân và nâng cao chất lượng phục vụ dân chúng của các tờ báo, bằng tự do cạnh tranh bình đẳng.

3. Vì thế, các cơ quan Đảng, các đoàn thể trong “toàn hệ thống chính trị” hiện nay, dùng tiền thuế của dân để in báo chí vô tội vạ là điều không thể chấp nhận được. Tôi không rõ các tờ báo khác trong “toàn hệ thống chính trị” được cấp phát kinh phí để duy trì các trụ sở hoành tráng, đội ngũ nhân sự đông đảo và in ra bao nhiêu ấn phẩm, phát hành lỗ lãi thế nào? Chẳng hạn như, tờ báo “Nhân Dân” (mang tên “Nhân Dân”, nhưng thực sự là của Đảng CSVN) thì được biết như sau:

– “Sang thế kỷ 21, nhật báo phát hành 200.000 tờ mỗi ngày, báo Nhân Dân cuối tuần được phát hành 110.000 tờ mỗi kỳ và nguyệt san Nhân Dân hằng tháng được phát hành 130.000 số mỗi kỳ”.

– “Báo Nhân Dân hằng ngày có số lượng phát hành 200 nghìn bản/ngày, phát hành rộng rãi đến từng chi bộ trên phạm vi cả nước và một số được phát hành tại nước ngoài”…

– BBC cho biết, “Trong văn bản công bố trên cổng thông tin điện tử của Chính phủ Việt Nam về chi tiêu của Văn phòng Trung ương Đảng (xem đường dẫn), báo Nhân Dân có dự toán ngân sách năm 2014 là 46 tỷ 460 triệu VND”. “Tiền của Đảng” cũng từ tiền thuế của dân hay tiền vay nước ngoài về xài và dân phải trả.

– Báo Nhân Dân là cơ quan “siêu quyền lực”, ngang với một Bộ, vì Tổng biên tập là UVTW Đảng; có tới 4 Phó TBT ngang như Thứ trưởng; có “Bộ biên tập”; bên dưới có “Vụ Tổ chức Cán bộ” và hơn chục các “Ban”; số cán bộ, công chức, nhân viên và phóng viên thì không biết bao nhiêu?

– Ngoài trụ sở chính tuyệt đẹp ở 71 Hàng Trống, gần bờ Hồ Hoàn Kiếm, Báo còn nhiều Trụ sở hoành tráng ở một số tỉnh, thành. Để nuôi một bộ máy như vậy không biết tốn bao nhiêu tiền hàng năm?

– Ngoài báo “Nhân Dân mẹ” còn hệ thống báo “Nhân Dân con” của 63 tỉnh ủy/thành ủy, cũng hoạt động theo mô hình báo “Nhân Dân mẹ”. Các báo này cũng được in và “phát hành” đến các chi bộ. Như vậy số lượng báo in trong hệ thống báo của ĐCS vô cùng lớn.

4. Số báo in được sử dụng rất lãng phí.

Có lần tôi đến một Viện. Trong khi chờ đợi họp, được mời vào Văn phòng uống nước. Tôi tò mò tìm cái gì đó để đọc, liền thấy trên cái bàn dài, kê sát tường, xếp từng chồng các báo: Báo Nhân Dân, báo Hà Nội mới, báo Thanh niên, báo Tuổi trẻ, Tuổi trẻ thủ đô, báo Lao động, báo Phụ nữ … Tôi hỏi cô Văn phòng: Sao đây mua nhiều báo mà cứ để nguyên từng xấp, không đọc à? Cô trả lời: Báo của các Ban, Phòng, nhưng họ chưa lấy về, có khi hàng tháng, nhắc mới lấy…

Bạn Linh Chu trên FB hỏi, “Nhân ngày báo chí xin gửi đến Thầy tâm sự của một cụ ông sống ở Sóc Sơn HN. Tôi năm nay 86 tuổi 65 tuổi đảng, vợ tôi 80 tuổi, 55 tuổi đảng mỗi ngày địa phương cấp cho 02 tờ báo nhân dân. Một năm cả hai vợ chồng đọc 730 tờ thật là phí quá. Thầy nghĩ sao về tâm sự này ạ”?

Xin trả lời: Khi 50 tuổi đảng, mỗi ngày tôi cũng được nhân viên Bưu điện nhét vào khe cửa một tờ “Hà Nội mới”. Hỏi, thì bảo báo biếu. Tôi đi vắng nhiều ngày, về thấy một đống báo trong cửa. Vậy hiểu ra: Đảng ưu ái các đảng viên cao tuổi, tặng cho báo in, như là ân huệ tinh thần, nhằm nhắc nhở giữ vững quan hệ với Đảng, tránh “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Cuối 2018, tôi báo cáo chi bộ, đã ra khỏi đảng thì không còn báo biếu nữa. Hai cụ ở Sóc Sơn, Hà Nội được báo biếu là theo chế độ đó. Các cụ không đọc thì gom lại, mỗi tháng bán cho đồng nát cũng được mươi nghìn mua rau. Như vậy các cụ vừa vinh dự, vừa có thêm tiền, chả hại gì. Chỉ có điều báo in ra để phát như vậy thì phí phạm vô cùng.

Tóm lại, ngày nay, với mạng internet rộng khắp, báo điện tử ngày càng phát triển, cần khuyến khích nhân dân tìm kiếm thông tin trên mạng xã hội, vừa tiện lợi, vừa tiết kiệm lại có thể tương tác, rất hiệu quả. Giấy in báo lãng phí, nên dùng in sách phát cho học sinh nghèo, nhất là học sinh vùng sâu vùng xa.

Các báo tự do cạnh tranh, sống bằng thực lực của mình, vừa tiết kiệm cho ngân sách, vừa nâng cao chất lượng phục vụ dân chúng. Đó mới thực sự là đổi mới báo chí trong “Thời đại cách mạng 4.0”, trong “khí thế Việt Nam vươn lên thành Rồng, thành Hổ” (chữ của Thủ tướng Phúc đấy ạ).