Cù Tuấn, dịch
9-4-2023
KHARKIV, Ukraine — Quân đội Ukraine sắp thua một trận then chốt của cuộc chiến. Một con đường tiếp tế mong manh duy nhất cho các binh sĩ Ukraine chiến đấu trên đường phố phía đông thành phố Bakhmut đang bị pháo kích ngày đêm. Một vị tướng gọi con đường bị đe dọa này là “ống thở cuối cùng”.
Bản đánh giá khốc liệt về cuộc giao tranh ở Bakhmut, một trong những trận chiến kéo dài nhất và nguy hiểm nhất trong cuộc chiến của Nga ở Ukraine, xuất hiện trong một loạt tài liệu mật mới, có vẻ chi tiết với nội dung thuộc các bí mật an ninh quốc gia của Mỹ.
Đánh giá chỉ ghi lại một khoảnh khắc, từ cuối tháng 2, trong cuộc chiến kéo dài 10 tháng cho Bakhmut, một thành phố có trường đại học hạng trung và chuyên khai thác mỏ, có ý nghĩa còn chưa rõ ràng về chiến lược nhưng là cuộc chiến mang ý nghĩa chính trị cho cả hai bên.
Thành phố này giờ đây hầu như chỉ còn là đống đổ nát, khi những đợt pháo kích quét qua các khu chung cư và những người lính đang chiến đấu ác liệt giành giật từng khu nhà.
Những người lính Ukraine đã chiến đấu với các cuộc tấn công bằng sóng người của những tù nhân bị kết án trong nhóm lính đánh thuê Wagner và lực lượng đặc biệt tinh nhuệ của Nga, và họ đã phải chịu đựng các trận pháo kích suốt ngày đêm.
Tuy nhiên, bản đánh giá bị rò rỉ trên tập trung vào bối cảnh liên quan của trận chiến giành Bakhmut, bao gồm hai cuộc điều động bên sườn của Quân đội Nga qua các cánh đồng và làng mạc ở phía tây bắc và tây nam của thành phố này, nhằm bao vây quân đội Ukraine bằng cách cắt đứt các con đường tiếp tế.
Tài liệu này mô tả các lần tính toán nội bộ của quân đội Ukraine về cách phản ứng, với việc các tướng chỉ huy quyết định triển khai các đơn vị tinh nhuệ thuộc cơ quan tình báo quân đội để đẩy lùi quân Nga.
Các tài liệu này, với thời gian từ cuối tháng 2 và đầu tháng 3 nhưng được tìm thấy trên các trang mạng xã hội trong những ngày gần đây, chỉ ra những thiếu hụt nghiêm trọng mà quân đội Ukraine đang phải đối mặt. Các báo cáo tình báo cho thấy rằng Hoa Kỳ dường như cũng đang theo dõi các nhà lãnh đạo quân sự và chính trị hàng đầu của Ukraine, phản ánh cuộc đấu tranh của Washington để có được cái nhìn rõ ràng về các chiến lược chiến đấu của Ukraine.
Vụ rò rỉ này hé lộ cho công chúng thấy về việc ra quyết định bên trong bộ chỉ huy quân sự Ukraine theo cách chưa từng thấy trước đây.
Quân đội Ukraine đã bảo vệ hiệu quả những bí mật quan trọng trong suốt cuộc chiến, bao gồm cả các dự đoán về cuộc phản công bất ngờ, thành công vào mùa hè năm ngoái ở khu vực Kharkov khi nó quét qua các phòng tuyến của Nga. Các quan chức Ukraine đã gọi vụ rò rỉ tài liệu này là một mưu đồ tuyên truyền của Nga.
“Quân đội Ukraine kể từ ngày 25 tháng 2 gần như đã bị quân đội Nga ở Bakhmut bao vây”, đánh giá tình báo bị rò rỉ lưu ý.
Các quan chức cấp cao của Hoa Kỳ cho biết một cuộc điều tra do Cục Điều tra Liên bang khởi xướng sẽ cố gắng tiến hành nhanh chóng để xác định nguồn rò rỉ. Các quan chức thừa nhận rằng các tài liệu dường như là bản tóm tắt hoạt động và kết quả tình báo công khai do Bộ tham mưu của Lầu Năm Góc biên soạn, sử dụng các báo cáo từ cộng đồng tình báo của chính phủ, nhưng ít nhất một tài liệu đã được sửa đổi so với bản gốc vào một thời điểm nào đó sau đó.
Tài liệu này nói rằng Tướng Kyrylo Budanov, giám đốc tình báo quân đội Ukraine, đã đề nghị triển khai các đơn vị tinh nhuệ dưới quyền chỉ huy của ông trong hai tuần để đẩy lùi quân đội Nga đang đe dọa con đường tiếp tế. Nó trích dẫn Tướng Budanov khi mô tả vị trí của Ukraine vào thời điểm đó là “thảm họa”.
Roman Mashovets, cố vấn của Andriy Yermak, chánh văn phòng của Tổng thống Volodymyr Zelensky, cũng đưa ra một đánh giá rõ ràng trong một cuộc họp ngắn, tài liệu cho biết.
Ông Mashovets khuyên rằng một con đường tiếp tế duy nhất, đi vòng qua những ngọn đồi ở phía tây Bakhmut, vẫn có thể tiếp cận được đối với các lực lượng bên trong thành phố – và nó đang bị pháo kích.
“Mashovets báo cáo rằng, vì những lý do đó, tinh thần ở Bakhmut xuống thấp, với các lực lượng Ukraine có ấn tượng rằng họ gần như bị bao vây trong chiến dịch này”, bản đánh giá bị rò rỉ cho biết.
Trong cuộc giao tranh trên vùng đồng bằng phía đông nam Ukraine, việc bị vây gây ra mối nguy hiểm nghiêm trọng khiến binh lính cả hai bên đều lo sợ.
Một khi bị bao vây, đạn dược sẽ nhanh chóng cạn kiệt, những thương binh không thể được sơ tán và những người vẫn đang chiến đấu có nguy cơ bị áp đảo về quân số và thiệt mạng. Chỉ huy lực lượng mặt đất ở phía đông, Tướng Oleksandr Syrsky, gọi con đường tiếp tế duy nhất là “ống thở cuối cùng” và yêu cầu Kraken, một đơn vị trong cơ quan tình báo quân đội, được triển khai tới Bakhmut, theo tài liệu này.
Vụ rò rỉ đã mở ra cơ hội thảo luận nội bộ trong giới lãnh đạo Ukraine và cho thấy đánh giá của tình báo phương Tây rằng Bakhmut đang ở tình trạng bấp bênh vào cuối tháng 2.
Tuy nhiên, bức tranh rộng lớn hơn mà nó vẽ ra hầu như không có gì bí mật. Quân Nga đã áp sát các tuyến đường tiếp tế vào tháng 2, theo các cuộc họp giao ban hàng ngày của quân đội và bình luận công khai của các binh sĩ chiến đấu trong khu vực, trước khi Ukraine gửi quân tiếp viện. Một loạt các đơn vị tinh nhuệ đã tham gia cuộc chiến.
Trận giao tranh này, diễn ra sau khi đánh giá tình báo trên được viết, đã thành công trong việc đẩy lùi quân Nga đủ xa các con đường để cho phép tiếp tế cho binh lính trong thành phố và sơ tán thương binh và dân thường.
Nhưng cái giá chiến lược phải trả cũng là rất đắt đối với Ukraine, khi quốc gia này đang tìm cách giữ lại những binh sĩ được trang bị và huấn luyện tốt nhất cho một cuộc phản công được dự đoán trong những tuần hoặc tháng tới.
