Tài liệu của Chính uỷ Bùi Văn Tùng gửi Phó Chính uỷ Bộ Tư lệnh Tăng Thiết giáp từ năm 1990 (Phần 2)

Le Dao

3-5-2021

Tiếp theo phần 1

Tôi, Minh, Mẫn, anh em bộ đội đi kèm theo Minh và các nhà báo vào một căn phòng hơi hẹp ở đài phát thanh. Tôi và Minh ngồi trên trên một chiếc ghế đệm dài. Sau nhiều đêm mất ngủ, người thấm mệt, tôi bừng tỉnh người toát đầy mồ hôi, nghĩ: “Chết mẹ, nếu Minh nói trên đài không đúng ý đồ của mình thì nguy to vì mình phải chịu trách nhiệm”.

Tôi liền quay sang Minh nói: “Anh tuyên bố đầu hàng không điều kiện là phải theo những điều kiện của chúng tôi”. Minh nói: “Thưa ông, ông muốn những điều kiện như thế nào xin ghi cho”. Tôi lại phải vắt óc suy nghĩ, cách mạng sống chết chỉ có hai vấn đề cơ bản là quân đội và chính quyền, lúc này không được dài dòng. Sẵn tập pơ-luya xanh nhạt trên bàn, tôi lấy một tờ thảo chữ viết bằng bút máy bi to và rõ.

Thảo xong (2) tôi đưa cho Minh. Minh xem xong và nói: “Thưa ông, đề nghị ông bỏ hai chữ tổng thống”. Tôi hỏi lại: “Anh lấy cương vị gì để ra lệnh cho sỹ quan và binh sỹ anh hạ vũ khí đầu hàng vô điều kiện và anh đứng cương vị nào để giải tán được chính quyền của anh từ trung ương đến địa phương, phải là người cầm đầu của chính quyền này chứ, mà theo tôi biết người cầm đầu của chính quyền này là tổng thống?”

Minh nói: “đúng, đúng, ông nói đúng, nhưng thưa ông, tôi không thích cái tổng thống này, dân chúng và binh sỹ họ cũng không thích tổng thống này, chỉ cần để đại tướng là họ sẽ nghe theo tôi”. Tôi bực mình và nghiêm sắc mặt nói với Minh: “anh chỉ có sỹ quan và binh sỹ của anh thôi. Anh nói anh không thích tổng thống này là không đúng. Chính anh đã nhận tổng thống từ tay Trần Văn Hương và anh đã làm tổng thống ba ngày rồi, tại sao anh nói anh không thích?”. Đuối lý, Minh chịu.

Tôi lại bảo: “Đây là những điều kiện của chúng tôi, còn lời tuyên bố đầu hàng không điều kiện của anh thì anh phải ghi lại”. Trong khi Minh đang chép lại lời đầu hàng, tôi lại nghĩ có kẻ đầu hàng thì phải có người chấp nhận đầu hàng, nếu không dân chúng tưởng do lòng tốt của Minh và tự Minh đơn phương đầu hàng, chứ không phải do ta đánh tận vào sào huyệt và bắt chúng phải đầu hàng. Nên tôi lấy giấy thảo tiếp.

Chiến dịch Hồ Chí Minh là một chiến dịch rất lớn, nhiều quân đoàn tham gia và rất nhiều cấp tướng chỉ huy. Còn tôi chỉ là trung tá chính ủy cấp lữ đoàn nên tôi chỉ ghi: “Tôi thay mặt quân giải phóng Miền Nam Việt Nam, đơn vị đánh chiếm dinh Độc Lập, long trọng tuyên bố thành phố Sài Gòn đã hoàn toàn giải phóng, chấp nhận sự đầu hàng của tướng Dương Văn Minh, tổng thống chính quyền Sài Gòn (3)”.

Cơ quan chính trị của chúng tôi cũng có máy ghi âm nhưng không vào kịp, phải mượn máy ghi âm của nhà báo Tây Đức. Pin yếu, tìm pin mới trong đài phát thanh để thay. Minh lúc đầu nói chưa gãy gọn, xóa ghi lại. Khi hai lời phát của Minh và tôi máy đã ghi âm xong thì nhân viên đài phát thanh đều chạy về và họ vui vẻ làm việc.

Tôi hỏi máy móc có hư hỏng gì không. Anh chị em trả lời máy phát tốt nguồn điện được. họ đưa chúng tôi xuống phòng bá âm có kính ngăn đôi. Kỹ thuật viên ra lệnh im lặng, chúng tôi chứng kiến máy phát đi lời đầu hàng không điều kiện của tổng thống ngụy quyền và lời chấp nhận đầu hàng của tôi đại diện quân giải phóng đánh chiếm dinh Độc Lập.

Sau đó Vũ Văn Mẫu xin có mấy lời để đồng bào Sài Gòn yên tâm. Anh chị em trong đài bảo tôi: “Đề nghị chú giải phóng cho cuộn băng có bài hát giải phóng nào để phát kèm theo bản tin này cho rôm rả”. Chúng tôi là người lính chiến, làm gì có mang theo băng nhạc, nên tôi nói luôn: “Từ nay đến chiều tối anh chị em ở đài phải phát bản tin này đi lại nhiều lần trên các làn sóng và chiều tối nay đài phát thanh chính phủ cách mạng lâm thời cộng hòa Miền nam Việt Nam sẽ vào, anh chị em muốn gì sẽ có tất cả”. Xong việc anh em bộ đội đi kèm Dương Văn Minh từ dinh Độc Lập ra nay lại đi kèm đưa trả về dinh Độc Lập.

Tôi về đến dinh thì các đồng chí chỉ huy cấp quân đoàn đã vào và đang thảo các mệnh lệnh kế tiếp. Tôi không nghe ai phê phán việc tôi đã làm, chỉ nghe anh em kể lại là anh Công Trang phó chính ủy quân đoàn hỏi: “Ai đưa Dương Văn Minh đi đâu?” Anh em bộ đội xe tăng trả lời: “Thủ trưởng Tùng đưa Minh ra đài phát thanh buộc tuyên bố đầu hàng không điều kiện”.

Ngay chiều hôm đó cục chính trị quân đoàn đến hỏi tôi lấy hai bản thảo. Tôi lục mãi trong túi dết mang tài liệu vẫn không thấy, chắc là mình vứt bỏ sọt rác ở đài phát thanh. May sao tôi thò vào túi quần thì lấy ra hai bản thảo đã vò nhưng chưa nát. Sau đó đồng chí Trần Văn Trà, chủ tịch quân quản có hỏi về tôi hai bản thảo, tôi nói đã giao cho cục chính trị quân đoàn 2 rồi.

Đến năm giờ chiều cùng ngày, chúng tôi được lệnh của quân đoàn giao toàn bộ dinh Độc Lập lại cho quân đoàn 4. Đồng chí Lê Minh chỉ giao lại toàn bộ chùm chìa khóa vừa to lại vừa rất nặng. Toàn bộ xe tăng chúng tôi đều rút ra ở trước các vườn cây trước dinh, án binh bất động vì nhân dân Sài gòn đủ các hạng người cứ bao quanh lấy các xe của chúng tôi.

Tối hôm ấy anh em phải ăn lương khô, không thể nổi lửa nấu cơm được. Cả ngày 1/5/1975 cũng vậy, người đến trước dinh ngày càng đông. May sao các má ở Sài gòn đã chở lên rất nhiều cơm và thức ăn và dưa cải muối kho với thịt và tôm, tất cả đều cho vào túi nilon trên các chiếc xe lam và cả ngày hôm ấy chúng tôi khỏi phải nổi lửa giữa rừng người trước dinh tổng thống ngụy quyền.

Tối 1/5/1975 chúng tôi hành quân về Long Bình theo mệnh lệnh của quân đoàn. Tôi về Long Bình vừa mệt vừa đau bụng, quân y cho thuốc kháng sinh thì khỏi (Tháng 10/1975 ra Bắc bác sỹ bệnh viện 108 thấy nguy kịch vì tôi bị viêm ruột thừa mãn tính đã từ lâu, nhiều lần uống kháng sinh nên đã chuyển thành cấp tính phải mổ ngay), tôi đã phải tiếp nhiều nhà báo, nhà văn như anh Thành Tín, Nguyên Ngọc, Duy Kháng, Phạm Thiều, Thanh Tịnh, Tô Minh Nguyệt v.v.., nhưng tôi không nói gì nhiều, các anh hỏi gì tôi nói nấy.

Ba bốn ngày sau đó tại sở chỉ huy quân đoàn đóng ở Thủ Đức (trường Cây Mai) có cuộc họp quân chính gồm các thủ trưởng, sư, lữ toàn quân đoàn. Trước khi họp, đồng chí Nguyễn Hữu An thiếu tướng Tư lệnh quân đoàn nói vui: “Hôm nay giải oan cho đồng chí Tùng”, rồi đồng chí ấy nói tiếp: “Hôm qua tôi đi họp tại Bộ chỉ huy chiến dịch, các đồng chí thủ trưởng ở bộ chỉ huy rất khen đồng chí Tùng giải quyết rất tốt công việc ở dinh Độc Lập. Để thảo chính xác bản đầu hàng cho Dương Văn Minh và dõng dạc đọc lời chấp nhận đầu hàng của người chiến thắng. Các đồng chí trên gửi lời về biểu dương đồng chí Tùng. Cả cuộc họp vỗ tay hoan nghênh lời biểu dương của cấp trên”.

Bác Tôn vào thăm nhân dân Miền Nam, ngày 17/5/1975 tại hội trường Thống Nhất (dinh Độc Lập cũ). Bác thăm quân đội mà đại biểu là các tướng lĩnh của năm cánh quân. Tôi được đồng chí Lê Linh, chính ủy quân đoàn cho phép được đi dự và bảo tôi chuẩn bị kể chuyện bắt Dương Văn Minh đầu hàng cho Bác Tôn nghe thời gian từ 5-7 phút, không được nói dài vì hội nghị còn nhiều người phát biểu.

Hội nghị gồm các đồng chí ủy viên Bộ Chính Trị và các đồng chí chỉ huy cao cấp của quân đội. Tôi biết thân phận mình là cán bộ có quân hàm thấp nhất nên tìm một góc tối để ngồi. Sau khi Bác Tôn đọc lời khen quân đội, đến đồng chí Nguyễn Bá Phát nói về hải quân đánh chiếm các đảo, đồng chí Lê Văn Tri nói về hoạt động của không quân trong chiến dịch, đồng chí Hoàng Minh Thi đọc lời hứa hẹn của quân đội với Bác Tôn.

Tôi cứ tưởng mình nói sau cùng. Thật không ngờ sau khi Bác Tôn đọc lời khen quân đội, đại tướng Văn Tiến Dũng đứng lên hỏi: “Đồng chí Tùng ngồi đâu lên kể chuyện bắt Dương Văn Minh đầu hàng cho Bác Tôn nghe”. Tôi bị động, đỏ mặt lúng túng, đứng tại chỗ. Đồng chí Đại tướng lại nhắc: “không được, đồng chí ra giữa này”. Với bẩy phút tôi kể vắn tắt như trong bài viết này.

Sau đó, Đại tướng lại bảo tôi: “Đồng chí Tùng đại diện quân đội đến để Bác Tôn hôn quân đội”. Bác thì thấp, tôi thì cao, tôi ôm Bác, Bác ôm chặt tôi hôn tôi và nước mắt tôi chảy ròng. Tôi nghĩ rằng công lao to lớn này thuộc về các anh hùng liệt sỹ người người lớp lớp đã ngã xuống trong cuộc chiến tranh giải phóng vĩ đại này. Sau đó đồng chí Lê Đức Thọ mang đến cho tôi một … to (chữ bị nhòe, mất) đồng chí ôm hôn và khen tôi. Tôi giữ quả măng cụt ấy mang về tặng đồng chí Nguyễn Tất Tài, lữ đoàn trưởng của tôi.

Tại Long Bình, Đảng ủy lữ đoàn họp xét khen thưởng cho cán bộ và chiến sỹ trong toàn lữ đoàn. Các đồng chí nhất trí đề nghị lên trên tặng đồng chí Tài và tôi huân chương quân công hạng 3 trong chiến dịch này. Tôi đề nghị huân chương quân công chỉ nên đề nghị tặng thưởng cho đồng chí Tài, lữ đoàn trưởng, còn những việc làm của tôi đó là nhiệm vụ và trách nhiệm của một cán bộ chính trị, nếu các đồng chí có đề nghị tôi chỉ xin nhận đề nghị huân chương chiến công mà thôi. Vài tháng sau đó tôi được Nhà nước tặng thưởng huân chương giải phóng hạng nhất.

Sự việc trên đây tôi chưa kể cho ai, ngoài các nhà báo, nhà văn chủ động đến hỏi tôi vì tôi cho việc làm của mình là do trách nhiệm lương tâm và đó cũng là việc bình thường của người Đảng viên, người cán bộ cách mạng.

Nay các đồng chí muốn biết cuộc chiến đấu của lữ đoàn xe tăng 203 trong ngày 30 tháng 4 năm 1975 và phần việc nhỏ của tôi làm vào thời điểm trưa hôm ấy, tôi xin kể lại để các đồng chí rõ.

Người viết

Bùi Văn Tùng

(1) Đồng chí cán bộ rất trẻ đó sau này về đơn vị tôi mới biết đó là Đại úy Phạm Xuân Thệ. Mặt tốt của đồng chí và một số anh em bộ đội ta là lúc nào cũng đi kèm sát Dương Văn Minh từ dinh Độc lập ra đài phát thanh và ngược lại, nên tôi đỡ lo vì có việc gì xẩy ra với Minh đã có anh em mình kèm chặt.

(2) (3) Hai bản thảo gốc này nhà bảo tàng quân đoàn 2 cất giữ trong kho. Khi anh Trọng ở viện bảo tàng quân đội đến tôi lấy tài liệu, tôi đề nghị anh Trọng lên quân đoàn 2 lấy hai bản thảo gốc đó. Những bản trưng bày tại viện bảo tàng quân đội, Viện bảo tàng cách mạng TP Hồ Chí Minh và những nhà bảo tàng khác là những bản sao chụp… (mất chữ)…