1-2-2024
Tiếp theo kỳ 1 và kỳ 2 và kỳ 3
Năm 1977, tôi vào miền Nam nhận việc. Nhiều lần ngang dọc miền Tây Nam Bộ, Đồng bằng Sông Cửu Long, thấy sự làm ruộng, trồng lúa, làm ra hạt gạo khác hẳn ngoài Bắc. Ruộng đồng bát ngát, phì nhiêu, thời tiết khí hậu cực kỳ thuận lợi, người trồng lúa làm ruộng cứ như chơi.
Vẫn biết, vẫn hiểu, có được vậy là do điều kiện “trời cho”, nhưng càng thèm sự nhẹ nhàng, thong thả ấy, lại càng thương thày bu mình, bà con mình nông thôn ngoài quê mình. Ở đây chả gieo mạ nhổ mạ, cấy kiếc chi sất, cứ căn vào con nước mà sạ lúa, cũng chẳng phải tát nước làm cỏ gì.
Tôi hỏi ông cậu vợ, ở xã Bình Phước Xuân, cù lao Giêng (huyện Chợ Mới, An Giang), sao không gieo mạ mà cấy cho đỡ tốn thóc giống? Ông cười, ai mà bày vẽ bây ơi, đờn bà trong này chỉ đi gặt thôi, đâu biết cấy, chẳng mạ miếc chi hết. Ngay bọn thanh niên kia, khi cần thì kêu nó kéo dây chạy máy bơm tưới rẫy, thuê máy gặt, chúng đâu biết nhổ mạ tát nước như bọn bay ngoài đó, rảnh thì kéo nhau đi cà phê đàn đúm nghe cải lương vọng cổ Bạch Tuyết, Thanh Sang, Út Trà Ôn thôi. Ổng vừa nói vừa chỉ tay vào thằng con cùng tuổi tôi, nó cười đắc chí. Tôi thầm nghĩ, chắc tuổi thơ nó sướng hơn mình nhiều, dù cũng ở nông thôn, chỉ khác là nông thôn miền Nam hay miền Bắc.
Vậy nhưng, ngay những điều ông cậu kể, vào lúc kể ấy, cũng đã thành ký ức. Ông chỉ nhớ lại ngày đã qua. Người ta đang thực hiện rốt ráo việc ép nông dân miền Nam vô tập đoàn (một dạng hợp tác xã quy mô nhỏ) để sau đó triển khai hợp tác hóa như miền Bắc. Cả nước phải cùng tiến lên chủ nghĩa xã hội cho khí thế. Cán bộ thì hăng hái, dân không mặn mà, nhưng cả hai đều đâu có ngờ họ đang lùi về nghèo đói, cho tới tận bây giờ.
Nhớ lại hồi thập niên 80, giờ vẫn khiếp. Vựa lúa gạo Đồng bằng Sông Cửu Long sau năm 1975, tuy bị đòn chí mạng của làm ăn mô hình tập đoàn – hợp tác xã nông nghiệp kiểu miền Bắc do chế độ mới áp đặt nhưng vẫn tồn tại, vẫn cung cấp gạo cho cả nước. Đùng một cái, chính quyền ban bố lệnh “ngăn sông cấm chợ”, cấm mọi hàng hóa lưu thông giữa các tỉnh thành, kể cả gạo.
Ông anh vợ tôi kể, lúa thu hoạch xong chất đầy nhà, gạo xay xát xong để cả đống nhưng chả ma nào tới mua, không bán được cho ai. Lúa gạo ế, nên không có tiền. Ngồi trên đống lúa mà vẫn khổ. Rõ ràng gạo do nhà mình làm ra nhưng muốn đem đi đâu thì phải lên xã xin cấp cho cái giấy, họ đồng ý mới được đem, mà mỗi lần cũng chỉ mười lăm, hai mươi ký. Lên Sài Gòn thăm ông anh cả bộ đội quân khu 7, cả nhà trên ấy đang đói rã họng, ăn bo bo, củ mì, mỗi lần đi tiếp tế là một lần xin giấy.
Có lần nghe ông em kể lể nỗi đoạn trường chuyển gạo, ông anh cả sĩ quan có súng, cáu tiết bảo, tao mà gặp chúng nó, tao bắn bỏ, muốn ra sao thì ra. Suốt gần chục năm trời, tình trạng ngăn sông cấm chợ không chỉ khiến Sài Gòn sống dở chết dở, mà còn làm cả miền Tây Nam Bộ vốn no đủ, sung túc, ngày càng nghèo đói, lụi tàn.
Đã nhắc tới chuyện Bắc – Nam thì cũng nên biên thêm điều này: Cách gọi, đặt tên về lúa gạo ở hai miền. Miền Bắc gọi tên khá tỉ mỉ, rạch ròi. Lúa thì có lúa tẻ, lúa nếp, từ đó có gạo tẻ, gạo nếp. Trước khi cấy lúa thì có cây mạ, được gieo mọc lên từ hột thóc. “Mạ non bầm cấy mấy đon/ Ruột gan bầm lại thương con mấy lần”. Theo thời tiết miền Bắc, có hai vụ, lúa mùa và lúa chiêm. Lúa mùa vào mùa hè – mùa thu, còn gọi là vụ hè thu; lúa chiêm vào mùa đông – mùa xuân nên có tên vụ đông xuân. “Lúa chiêm lấp ló đầu bờ/ Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên”.
Khoảng thời gian giữa các vụ, khi thóc vụ trước đã cạn mà thóc vụ sau chưa có, tháng 3 và tháng 8 (ta) thì có thành ngữ tháng ba ngày tám, còn có tên giáp hạt. Lúc ấy, đói lắm. Nông dân, nhất là thời xã viên hợp tác xã, rất sợ giáp hạt. Lúa cấy được khoảng tháng rưỡi thì làm đòng. Đòng là bông lúa non ngậm sữa. Đám chúng tôi hồi bé hay lẻn ra đồng trộm đòng đòng để ăn, nhai cả lá non lẫn hột thóc non. Biết vậy là bậy nhưng một phần đòng đòng rất… ngon (như ta ăn rau sống vậy), phần vì đói quá.
(Còn tiếp)
Bây giờ nghĩ lại, cái tức vẫn nằm nguyên trong cổ họng . Sao hồi đó, có những thằng người làm lãnh đạo mà ngu như thế ??!! Hay là, chúng muốn biến dân mN trở nên nghèo đói cho bằng dân mB . Vì mN ăn bơ thừa, sữa cặn của Mỹ chán chê rôi, giờ cho lũ chúng mày đói rã họng ra cho biết thế nào là bo bo với củ mì , củ lang sùng nó có hương vị thế nào ( ?! ) .
Muốn mua lít xăng để đi công tác cũng phải xin giấy do ủy ban cấp . Và thuốc uống trị bá bệnh chỉ có cái thứ gọi xuyên tâm liên .
Một thời kì khốn nạn nhất trong lịch sử . Đó là cơn ác mộng . Giờ những tên chủ trương tiêu diệt sự giàu có, ấm no của dân mN đã mồ yên , mã đẹp rồi . Chúng còn sống chắc là tức hộc máu vì thấy chủ trương “nghèo hóa” của minh thất bại thảm hại .
Hề… hề…, chỗ này thi Lú và cả Nguyễn Thông đều không hiểu rõ: Chỉ ngăn sông cấm chợ nội địa thôi, chứ bán gạo cho Nhật thì càng nhiều càng tốt (để lấy thành tích xuất khẩu), sau đó, tầu Nhật lại cập bến miền Trung để bán gạo cứu đói cho dân vùng đó…. Vậy đấy!!
Năm 1978 bà già lần đầu vào năm thăm quê chồng . Khi về Bà kể , ở trỏng các Bác, các anh , các chị đi làm cỏ cho lúa , lạc ăn bận như mình ngoài Hà nội lúc bát phố cuối tuần. Khi quay ra Bắc Bà già được các bác tặng chục cân lạc nhân . Nhưng cũng phải xin đủ loại giấy chứng nhận của xã là đồ cho tặng . Nếu không đi đường có thể bị tịch thu và còn bị báo về cơ quan là can tội buôn lậu!
Đến những năm đầu 1980 , sau phong trào hợp tác hóa các Bác , các anh , chị cũng trở nên thiếu đói. Rồi Đảng bỏ ngăn sông, cấm trợ , cho khoán sản … Dân thoát đói. Rồi xuất khẩu gạo!
Đảng đã đưa cả đất nước đến bờ sụp đổ . Rồi Đảng buộc phải để dân xoay sở tự cứu mình , nuôi Đảng . Rồi Đảng bắt dân phải biết ơn Đảng đã cởi trói . Đảng vơ vào đó là công lao vĩ đại của Đảng!
Năm 1978 bà già lần đầu vào năm thăm quê chồng. Bà kể , ở trỏng các Bác, các anh , chị đi làm cỏ lúa hay lạc ăn mặc như mình ngoài Hà nội đi bát phố cuối tuần!
Khi quay ra Bắc được mọi người tặng chục cân lạc nhân. Thì phải xin đủ các loại giấy của xã chứng nhận là đồ cho tặng . Nếu không đi đường sẽ bị tịch thu và còn bị báo về cơ quan là đi buôn lậu !
Đến đầu những năm 1980 , sau khi hợp tác hóa thì ngay các bác , các anh, chị ở quê trong nam cũng thiếu đói !
Rồi bỏ ngăn sông cấm chợ , khoán sản … Dân mới dần có cái ăn , rồi xuất khẩu gạo !
Đảng đưa dân đến chỗ gần chết đói . Khi Đảng buộc phải để dân tự làm , tự được nuôi sống mình, nuôi sống Đảng. Thì Đảng bắt dân ca ngợi , biết ơn Đảng vì đã cởi trói cho mình !