Ngọn lửa Bruno

Mạc Văn Trang

9-1-2024

Ngày 17 tháng 2 năm 1600

tại Quảng trường Campo de’ Fiori, Roma

Tòa Tư pháp của Giáo hội thi hành án

thiêu sống Giordano Bruno –

nhà triết học, toán học, thiên văn, 52 tuổi!

Cả xã hội lặng câm

kéo dài thêm đêm tối tăm Trung cổ

Quần chúng u mê

nửa háo hức tò mò thích thú

Nửa khom mình sợ hãi co ro

Nhân sĩ trí thức

Người hiểu biết giả câm mù điếc!

Lũ bút nô nịnh bợ xun xoe

Những kẻ cầm quyền dương dương tự đắc

Cả bầu trời ứa máu, Roma! …

Nhà khoa học, nhà tư tưởng tiên phong thời đại

Đơn độc

bước lên giàn hoả thiêu

với câu nói cuối cùng:

“Dù thế nào, Trái Đất vẫn chỉ là hạt cát trong vũ trụ bao la

và sự sống là phổ biến.”

Bruno đã in gần bốn mươi công trình, khi đang sống.

Ông không cẩn trọng như Nicolas Copernic

Viết về “Sự xoay vòng của các thiên thể” và Hệ Mặt trời

theo ngôn ngữ và mô hình toán học

để quan chức Giáo hội đọc vào ú ớ ngu ngơ

và sách chỉ được in khi ông đã chết… (2)

Bruno không khôn khéo như Galileo:

Trước Toà án,

ông đã rút lại các tuyên bố heliocentric của mình

Nhờ vậy mà thoát chết! (3)

Bruno bị giam cầm tra hỏi dòng dã tám năm

Ông nhất quyết không từ bỏ các quan điểm của mình

mà càng khẳng định:

Trái Đất chỉ là hạt bụi trong vũ trụ bao la

Và có thể có sự sống trên các hành tinh khác

Mặt Trời chỉ là một trong vô vàn các hệ thống của vũ trụ vô cực

Chẳng có thiên thể nào ở vị trí trung tâm…

Đừng đi tìm các tín điều tôn giáo

để giải thích hiện tượng tự nhiên,

mà hãy tìm ngay trong chính vật chất đó.

Tự nhiên là Thượng đế trong mọi vật

và nó không được sáng tạo bởi bất kỳ ai…

Rằng tất cả mọi thứ đều tồn tại trong quá trình biến đổi

Căm thù – yêu thương là hai mặt cùng tồn tại và chuyển hóa lẫn nhau…

Tri thức chân chính không phải là thứ của uy quyền và lòng tin mù quáng.

Đừng dựa vào quá khứ mỗi khi phán đoán

Phải thực nghiệm và dựa vào lý trí của mình…

Con người phải biết nghi ngờ và suy nghĩ tự do

Tự giải thoát mình bằng trí tuệ để đi tìm chân lý

Thứ chân lý duy nhất là của triết học và khoa học.

Còn những “chân lý” khác chỉ là phi lý, hoang đường …

Vì những điều trên

Tòa tuyên án quan điểm của Bruno là “dị giáo”

đe dọa trật tự tư tưởng và uy quyền Giáo hội

Thái độ phiếm thần, tội không thể dung tha!

Thân xác Bruno đã cháy ra tro bụi

Nhưng lửa thiêu ông

thành ngọn đuốc xua tan bóng tối đêm trường

Hơn hai trăm năm sau ông được tôn vinh

là biểu tượng đấu tranh cho khoa học và tự do tư tưởng.

Khi bóng đêm phủ dài chưa tới binh minh

Ngọn đuốc Bruno vẫn còn cháy mãi!

_____

Chú thích:

1. https://vi.wikipedia.org/wiki/Giordano_Bruno

2. https://vi.wikipedia.org/wiki/Nicolaus_Copernicus

3. https://vi.wikipedia.org/wiki/Galileo_Galilei