Tóm tắt: Thiếu hụt lương thực, nhiên liệu và tiền mặt, và với một cuộc phản công sắp xảy ra của Ukraine, nhiều thường dân đang chống lại lệnh tản cư của quân chiếm đóng, không biết họ sẽ đi đâu.
KYIV, Ukraine – Những người sống ở các khu vực do Nga chiếm đóng ở miền nam Ukraine đã mô tả trong những ngày gần đây bầu không khí hỗn loạn, thách thức và khan hiếm, khi chính quyền chiếm đóng ra lệnh cho hàng chục nghìn dân thường sơ tán trước một cuộc tấn công sắp xảy ra của Ukraine.
Phóng viên New York Times đã liên lạc với hơn chục người ở các thị trấn và làng mạc bị chiếm đóng ở vùng Zaporizhzhia và Kherson của Ukraine, qua điện thoại và thông qua các ứng dụng nhắn tin an toàn. Họ cho biết các trạm xăng đang cạn kiệt, kệ hàng tạp hóa trống rỗng và các điểm ATM đang hết tiền mặt.
Andriy, 38 tuổi, cư dân của khu vực bị chiếm đóng Kamianka-Dniprovska ở vùng Zaporizhzhia, miền nam Ukraine, cho biết: “Họ cho mọi người xuất viện và lấy đi các thiết bị. Rồi họ đóng cửa các bệnh viện. Không ai giải thích tại sao và trong bao lâu. Và mọi người ngại hỏi vì xung quanh có lính vũ trang.”
Quyền đi vào các khu vực chiếm đóng bị hạn chế rất nhiều và các lời kể lại của cư dân không thể được xác minh độc lập. Một số người trong số những người được phỏng vấn đã có được sự hỗ trợ của các quan chức địa phương lưu vong; những người khác được liên lạc thông qua người thân ở thủ đô Kyiv hoặc sau khi họ đăng thông báo về lệnh sơ tán trên mạng xã hội.
Với dự kiến giao tranh ác liệt sẽ sớm xảy ra, thông điệp từ các cơ quan chức năng chiếm đóng Nga đã rõ ràng trong nhiều ngày: Hãy rời đi ngay bây giờ. Hầu hết thường dân đã chạy trốn khỏi khu vực từ lâu – chủ yếu đến lãnh thổ do Ukraine nắm giữ – nhưng người Ukraine nói rằng bất chấp khó khăn và sợ hãi, hầu hết những người ở lại hiện giờ đều ở lại.
Hôm thứ Sáu, các cơ quan chiếm đóng ở khu vực Zaporizhzhia – do lực lượng Nga chiếm đóng một phần và là một trong những khu vực dọc theo chiến tuyến dài nơi Ukraine có thể cố gắng vượt qua hàng phòng thủ của Nga – đã ban hành lệnh sơ tán cho 18 thị trấn và làng mạc, với lý do giao tranh gia tăng.
Khoảng 70.000 người trong khu vực dự kiến sẽ được di dời, Andrey Kozenko, một quan chức khu vực do Điện Kremlin chỉ định, nói với hãng thông tấn Tass của nhà nước Nga. Nhưng không rõ họ sẽ đi đâu ngay lập tức, và trong khi việc sơ tán được mô tả là bắt buộc, dường như có rất ít nỗ lực để bắt buộc mọi người rời đi.
Chính quyền chiếm đóng Nga trước đây đã đưa ra các cuộc sơ tán bắt buộc như một cử chỉ nhân đạo, mặc dù lệnh sơ tán ở một phần của khu vực Kherson vào mùa thu năm ngoái chỉ được đưa ra trước khi quân đội Nga rút lui.
Theo các quan chức quân sự Ukraine và các nhà phân tích quân sự phương Tây, tại Zaporizhzhia, không có dấu hiệu nào cho thấy quân đội Nga sẽ rút quân.
Cả hai phe của cuộc chiến đã tăng cường các cuộc tấn công trong những ngày gần đây, khi Ukraine cho biết họ đang trong giai đoạn cuối cùng của việc chuẩn bị phản công.
Quân Nga đã tung ra đợt tấn công trên không mới nhất vào Ukraine chỉ trong một đêm, bao gồm cả cuộc tấn công bằng máy bay không người lái lớn nhất vào Kiev kể từ khi chiến tranh bắt đầu, theo các quan chức cho biết hôm 8/5. Quân đội Ukraine cho biết họ đã bắn hạ tất cả 35 máy bay không người lái do lực lượng Nga phóng, trong đó có 30 chiếc ở Kiev, nơi ít nhất 5 người bị thương khi mảnh vỡ của máy bay không người lái rơi xuống các tòa nhà, theo Thị trưởng Vitali Klitschko trong một tuyên bố.
Sau nhiều tháng tấn công tương đối thưa thớt vào thành phố, quân Nga đã tiến hành bốn cuộc tấn công lớn vào Kyiv trong tháng này. Trong gần bốn giờ, các đội phòng không Ukraine đã chạy đua để bắn hạ các máy bay không người lái, thắp sáng rực bầu trời đêm bằng hỏa lực từ súng phòng không, trong khi cư dân ẩn nấp trong hầm tránh bom và hành lang bên trong các tòa nhà. Mỗi lần một chiếc máy bay không người lái bị bắn hạ, lại có một vụ nổ làm rung chuyển các cửa sổ và làm rung chuyển các tòa nhà.
Nga cũng đã bắn 16 tên lửa vào các thành phố Kharkiv, Kherson, Mykolaiv và Odessa, quân đội Ukraine cho biết trong một tuyên bố hôm 8/5. Hội Chữ thập đỏ Ukraine cho biết một nhà kho chứa hàng viện trợ nhân đạo của họ đã bị “phá hủy” ở vùng Odessa.
Ở những khu vực có lệnh sơ tán của Nga, có vẻ như rất ít người chú ý đến chúng.
Bohdan Starokon, người đứng đầu chính quyền quận Vasylivka đang lưu vong trong khu vực, cho biết khoảng 80 người trong số khoảng 5.000 người đã ở lại thị trấn – trong tổng số 22.000 người trước chiến tranh – đã đồng ý sơ tán vào ngày 7/5.
Halyna, 58 tuổi, cư dân của thị trấn Polohy bị chiếm đóng, cho biết chính quyền Nga đột ngột tuyên bố kết thúc năm học vào ngày 5/5. Halyna, giống như những người khác được phỏng vấn cho bài viết này, đã yêu cầu không nêu họ của bà vì những lo ngại về an toàn.
Sau khi xe buýt khởi hành, Halyna nói thêm, chính quyền chiếm đóng đã kéo các bậc cha mẹ đã từ chối sơ tán sang một bên và buộc họ ký vào giấy xác nhận rằng họ đã được thông báo về những rủi ro và chịu trách nhiệm về hành động của mình.
Artur Krupskyi, người đứng đầu chính quyền khu vực Polohy, hiện đang sống lưu vong, cho biết những cư dân khác của thị trấn nói với ông rằng họ nhìn thấy xe buýt chở học sinh cùng với xe cảnh sát rời Polohy và đi về phía nam, hướng tới thành phố ven biển Berdiansk.
Bộ Tổng tham mưu quân đội Ukraine cho biết vào ngày 7/5 rằng chính quyền chiếm đóng của Nga đang di chuyển dân thường đến “các trung tâm giải trí” ở Berdiansk và Prymorsk, một thị trấn ven biển. Những người đầu tiên được sơ tán là những người đã đồng ý nhập quốc tịch Nga trong những tháng đầu tiên chiếm đóng, nó nói.
“Hầu hết các cộng tác viên với quân Nga đều rời đi,” anh nói trong một cuộc phỏng vấn. “Nhiều người trong số họ hy vọng được đến Crưm.”
Serhiy, 40 tuổi, sống không xa chiến tuyến ở làng Mala Bilozerka. Ông cho biết chính quyền Nga đã thông báo cho cư dân vào cuối tuần qua nơi tập trung lúc 9 giờ sáng để đón xe buýt đi xa hơn về phía nam.
“Một số người đến có cầm túi, nhưng khi xe buýt đến, tài xế nói rằng xe hết xăng và hôm nay sẽ không có sơ tán,” ông nói.
Tình hình có vẻ đặc biệt hỗn loạn tại thị trấn Enerhodar, nơi có nhiều người làm việc tại Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia do Nga chiếm đóng. Cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc cuối tuần qua đã cảnh báo rằng việc sơ tán Enerhodar có thể làm tăng nguy cơ xảy ra tai nạn tại cơ sở và bày tỏ sự báo động về “các điều kiện ngày càng căng thẳng và đầy thách thức đối với nhân viên và gia đình của họ.”
Tình hình bấp bênh tại nhà máy này, tọa lạc trên sông Dnipro phía nam thành phố Zaporizhzhia, đã trở thành tâm điểm lo ngại của quốc tế về khả năng rò rỉ phóng xạ lớn. Nhà máy này đã nhiều lần bị trúng đạn và pháo kích.
Nhiều cư dân gần đó đã bỏ chạy vì giao tranh ở khu vực lân cận nhà máy. Nhưng thị trưởng lưu vong của Enerhodar, Dmytro Orlov, cho biết vào ngày 7/5 rằng các điều kiện đang ngày càng xấu đi và lệnh sơ tán đã gây ra “sự hoảng loạn”.
Theo một bài đăng trên Telegram của ông Orlov, người vẫn giữ liên lạc với những người ở đó, các trạm xăng đã hết nhiên liệu, thiết bị bệnh viện bị cướp phá và chi phí thuốc men cũng như vật tư đã “tăng lên đáng kể”.
Mykhailo, một cư dân Enerhodar, cho biết trong một tin nhắn rằng khi cư dân đến một cửa hàng địa phương vào cuối tuần, một quan chức Nga đã lại gần họ và nói rằng cửa hàng đó đã đóng cửa.
Mykhailo cho biết, khi được hỏi khi nào cửa hàng sẽ mở cửa trở lại, người lính đã trả lời: “Không bao giờ nữa.”
________
Hình ảnh:
