Tác giả: Mary Ilyushina
Cù Tuấn, dịch
24-12-2022
Sau gần 10 tháng chiến tranh, nhưng lại đề cập đến cuộc xâm lược tàn bạo vào Ukraine như là “một chiến dịch quân sự đặc biệt”, Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm thứ Năm 22/12 cuối cùng đã gọi đây là một “cuộc chiến” lần đầu tiên, gây náo động trong số những người Nga phản chiến đã bị truy tố chỉ vì đơn thuần dám thách thức lối nói uyển ngữ được Điện Kremlin chấp thuận.
“Mục tiêu của chúng ta không phải là thúc đẩy guồng quay của một cuộc xung đột quân sự, mà ngược lại, là chấm dứt cuộc chiến này”, ông Putin nói trong một cuộc họp báo trên truyền hình sau cuộc họp của chính phủ Nga hôm 22/12. “Đây là những gì chúng ta đang hướng đến.”
Chính xác những gì ông Putin đang theo đuổi tại Ukraine đã là một chủ đề gây nhiều tranh luận, đặc biệt là ở Ukraine, nơi hàng ngàn người đã thiệt mạng và các thành phố bị san bằng, và ở các thủ đô phương Tây, nơi các quốc gia này đã gửi hàng tỷ vũ khí và viện trợ kinh tế cho Kiev để giúp đỡ đất nước chống lại sự xâm lược của Nga.
Putin đã luân phiên nói rằng ông đang tìm cách “phi phát xít hóa” Ukraine, “giải phóng” các khu vực dân cư nói tiếng Nga ở phía đông nam của Ukraine và ngăn chặn các nước NATO, đặc biệt là Mỹ, đang cố gắng tiêu diệt Nga. Ông phủ nhận việc muốn chinh phục Ukraine và lật đổ chính phủ Ukraine, trong khi ra sức xâm lược Ukraine và nỗ lực chiếm đóng Kyiv, nhưng bất thành.
Điều mà ông Putin đã không nói cho đến hôm thứ Năm là cuộc giao tranh ở Ukraine, bất kể mục tiêu là gì, trên thực tế, là một “cuộc chiến”.
Putin đã sử dụng thuật ngữ “chiến dịch quân sự đặc biệt” trong thông báo vào sáng sớm ngày 24 tháng 2, ngày cuộc xâm lược toàn diện của ông bắt đầu. Có vẻ như đó là một nỗ lực nhằm nhấn mạnh rằng những gì sắp xảy ra sẽ không ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của những người dân Nga bình thường. Thay vào đó, Putin đã đưa ra một ý tưởng về một chiến dịch quân sự hạn chế, do một số ít quân nhân chuyên nghiệp tiến hành.
Sau nhiều ngày biểu tình phản chiến ở Nga và nhận những lời chỉ trích ở một số cơ quan truyền thông độc lập cuối cùng còn lại, chính quyền Nga đã vội vã trấn áp những lời chỉ trích và bắt buộc mọi người phải sử dụng thuật ngữ “chiến dịch quân sự đặc biệt” một cách hiệu quả bằng cách thông qua luật lệ hà khắc để cấm “lan truyền tin giả” và “làm mất uy tín” của quân đội. Về cơ bản luật này đã khiến việc gọi xung đột tại Ukraine là “chiến tranh” sẽ là bất hợp pháp.
Các cuộc biểu tình rầm rộ đã bị dập tắt và nhiều người Nga đã rời khỏi Nga vì sợ bị truy tố. Một số ít nhà hoạt động còn lại xuống đường để thực hiện biểu tình một mình ngay lập tức bị cảnh sát truy quét và phạt tiền, thậm chí cảnh sát còn bắt một số người chỉ giơ 1 tờ giấy trắng.
Đến tháng 10, cơ quan thực thi pháp luật của Nga đã khởi xướng gần 5.000 vụ án hành chính dựa trên luật mới, có nghĩa là các bị cáo có khả năng bị phạt nặng. Và đã có hơn 100 vụ án hình sự mà những người bị truy tố phải đối mặt với mức án lên tới 15 năm tù.
Vào đầu tháng 12, một chính trị gia đối lập, Ilya Yashin, đã bị kết án 8 năm 6 tháng tù giam với tội danh “lan truyền thông tin giả” sau khi ông mổ xẻ những hành động tàn bạo của Nga ở thành phố Bucha, gần Kyiv, trong nỗ lực lật tẩy quan chức này. Điện Kremlin cho rằng những báo cáo đó là dàn dựng hoặc bịa đặt để bôi nhọ Nga.
Bản án dành cho Yashin là khắc nghiệt nhất cho đến nay theo luật mới này. Vào tháng 7, nhà lập pháp thành phố Mátxcơva Alexei Gorinov đã bị kết án 7 năm tù với tội danh tương tự sau khi ông mở một cuộc họp công khai để dành phút mặc niệm cho những người đã chết trong cuộc chiến tại Ukraine.
Hôm thứ Năm, những người chỉ trích Putin và cuộc chiến của ông, đã phản ứng dữ dội trước việc Tổng thống Nga thốt ra từ “chiến tranh”.
“Alexei Gorinov bị kết án 7 năm vì gọi cuộc chiến đó là chiến tranh tại một cuộc họp của hội đồng đại biểu”, Georgy Alburov, một đồng minh lưu vong của lãnh đạo phe đối lập Nga đang bị bỏ tù, Alexei Navalny, viết trên Twitter. “Vladimir Putin hôm nay cũng công khai gọi cuộc chiến đó là chiến tranh tại nơi làm việc của mình. Vì vậy, hoặc phải thả Gorinov hoặc phải tống Putin vào tù 7 năm”.
Hầu hết các phương tiện truyền thông độc lập đã bị buộc phải rời khỏi Nga, và hàng trăm ngàn người Nga đã chạy trốn khỏi cái mà Điện Kremlin gọi là “tổng động viên một phần”, mà đã phá vỡ lời hứa của ông Putin về một cuộc chiến nhanh chóng và thành công, đồng thời sẽ không ảnh hưởng đến sinh kế của người dân Nga.
Các luật này đã được thực thi một cách có chọn lọc để nhắm vào những người chỉ trích Putin lâu năm, trong khi những người ủng hộ chiến tranh và những nhà tuyên truyền trên truyền hình nhà nước được phép chỉ trích các chỉ huy quân đội Nga vì những tổn thất nặng nề trên chiến trường và thậm chí sử dụng từ “chiến tranh” mà không bị trừng phạt.
Nikita Yuferev, một nhà lập pháp thành phố St. Petersburg, người đã trốn khỏi Nga vì quan điểm phản chiến nhưng vẫn có thể thực hiện các nhiệm vụ chính thức theo nhiệm vụ của mình từ xa, cho biết hôm thứ Năm rằng ông đã viết đơn khiếu nại Putin, yêu cầu Tổng công tố Nga điều tra phát ngôn của Tổng thống.
“Không có sắc lệnh chấm dứt hoạt động đặc biệt, và không có chiến tranh nào được tuyên bố”, Yuferev viết trên Twitter. “Vài nghìn người đã bị truy tố vì những lời nói như vậy về cuộc chiến, vì vậy tôi đã gửi yêu cầu tới các cơ quan chức năng buộc tội ông Putin lan truyền tin giả về quân đội.”
Yêu cầu này mang tính biểu tượng và sẽ không có cơ quan thực thi pháp luật Nga nào thực hiện. Nhưng nó nhấn mạnh rằng việc truy tố có chọn lọc đã trở thành tiêu chuẩn trong hệ thống tư pháp Nga dưới sự cai trị của Putin, với các tiêu chuẩn khác nhau dành cho công dân Nga, tùy thuộc vào mức độ ủng hộ của họ đối với tổng thống.
Các nhà bình luận Nga ủng hộ chiến tranh đã được phép đưa ra những lời chỉ trích gay gắt đối với quân đội Nga và các chỉ huy của quân đội Nga về những tổn thất trên chiến trường và những sai lầm khác, bao gồm cả thất bại của việc huy động 300.000 binh sĩ mới.
Trong bài phát biểu của mình hôm thứ Năm, ông Putin đã bác bỏ quyết định của Mỹ cung cấp cho Ukraine vũ khí phòng không tiên tiến nhất, hệ thống tên lửa Patriot, được Tổng thống Biden chính thức công bố trong chuyến thăm của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tới Washington hôm thứ Tư 21/12.
Putin mô tả động thái này là một sự leo thang không đáng kể. “Patriot là một hệ thống khá cũ và không hoạt động như S-300 của chúng tôi”, ông nói, ám chỉ hệ thống phòng không trụ cột của Nga. “Chúng tôi sẽ ghi nhớ điều đó và sẽ có thuốc giải”, ông Putin nói. “Chúng tôi sẽ hạ gục các tên lửa Patriot.”
Putin hôm thứ Năm cũng lặp lại khẳng định thường được đưa ra, rằng Mỹ và NATO phải chịu trách nhiệm về cuộc xung đột ở Ukraine, khi nói rằng: “Mọi chuyện bắt đầu vào năm 2014 sau cuộc đảo chính do Mỹ kích động.”
Khi được hỏi liệu ông có cảm thấy “chiến dịch” này đã diễn ra quá lâu hay không, Putin trả lời bằng một thành ngữ tiếng Nga về việc các mục tiêu lớn đạt được từng chút một như thế nào – dấu hiệu mới nhất cho thấy ông không có kế hoạch chấm dứt cuộc xung đột mà giờ đây ông sẵn sàng gọi là chiến tranh. Putin nói: “Việc gia tăng chiến sự dẫn đến những tổn thất khó có thể chấp nhận. Và như người ta vẫn thường nói, ‘Gà mái mổ từng hạt thóc một’.”
1. Bọn chó lợn (không có dấu phảy) Putin thừa biết rằng chúng dùng các thuật ngữ “chiến dịch quân sự đặc biệt”, hoặc, “phi quân sự hóa”, hoặc, các hành vi sát nhập các vùng lãnh thổ vào Nga và đòi truy tố những ai đến đó mà không được phép của chúng…, chẳng qua chỉ là để lừa bịp dân chúng Nga mà thôi, chứ, đối với người ngoài thì bộ mặt kẻ cướp của nó bị lộ ra ngay từ 2014.
2. Bây giờ, mấy chiêu trò này không còn đủ sức lừa bịp nữa, nên, nó đành phải hé lộ (hoặc công nhận) với nhân dân Nga rằng nó đang tiến hành chiến tranh và mong dân Nga đồng ý với nó đấy!
3. Vấn đề là dân Nga sẽ xử lý thế nào: hoặc vẫn coi nó là lãnh tụ, nhắm mắt đi theo nó mọi lúc mọi nơi (để bảo toàn và tôn vinh chủ nghĩa Đại Nga), hoặc, nổi lên cứa cổ hết mọi thứ chó lợn (không có dấu phảy) và xin lỗi người dân Ukraine!
Người xứ Đông Lào vẫn thường nói: “Lưỡi không xương nhiều đường lắt léo.”