Tác giả: Simon Shuster từ Kyiv
Cù Tuấn, dịch
8-12-2022
Tiếp theo Phần 1 — Phần 2 và Phần 3
Nhưng các lực lượng vũ trang của Ukraine không cần sự chuẩn bị đặc biệt để bảo vệ sân bay Kyiv nơi các máy bay Nga đang hướng tới. Bộ máy kháng chiến của Ukraine đã hoạt động và Zelensky không phải là người cầm lái. Ông đã mất nhiều tháng để thuyết phục người dân rằng không có nguy cơ xảy ra một cuộc xâm lược toàn diện, ngay cả khi các cơ quan tình báo Mỹ cảnh báo rằng nó sắp xảy ra.
Khi cuộc chiến bắt đầu, ông cho phép các tướng lĩnh của mình tự do lãnh đạo trên chiến trường và thay vào đó tập trung vào khía cạnh của cuộc chiến mà ông có thể đạt được hiệu quả cao nhất: đó là thuyết phục thế giới rằng Ukraine phải giành chiến thắng bằng bất cứ giá nào. “Hãy chứng minh rằng các bạn ủng hộ chúng tôi”, ông nói trong một bài phát biểu trước Nghị viện Châu Âu trong tuần đầu tiên của cuộc xâm lược. “Hãy chứng minh rằng bạn sẽ không bỏ rơi chúng tôi. Hãy chứng minh rằng các bạn thực sự là người châu Âu, và sự sống sẽ chiến thắng cái chết, ánh sáng sẽ chiến thắng bóng tối”.
Từ quảng trường trung tâm thành phố Kherson, đoàn xe của Tổng thống đi ra khỏi thành phố, dừng lại dọc đường để vinh danh và ghi nhận những con người đã bảo vệ nó. Đầu tiên là buổi lễ trao huân chương cho vài chục binh sĩ, trong đó có ít nhất một người lính Mỹ tình nguyện tham gia giải phóng thành phố. Một buổi lễ khác diễn ra tại một nhà kho được chuyển đổi thành trung tâm viện trợ nhân đạo, chất đống những hộp cá đóng hộp, giấy vệ sinh, dầu thực vật và mì spaghetti. Các công nhân làm việc của họ trong khi Zelensky nhìn xung quanh. Một người đàn ông điều khiển xe nâng có vẻ khó chịu khi đoàn tùy tùng của tổng thống cản đường, và chiếc xe phát ra tiếng bíp bíp lớn khi chúng tôi cố gắng di chuyển xung quanh anh ta.
Tiệc chiêu đãi không hoành tráng lắm được tổ chức ở điểm dừng cuối cùng trong chương trình nghị sự, một cuộc họp với ban chỉ huy quân sự trong căn hầm chống bom của họ. Căn hầm được giấu bên dưới một cỗ máy cũ, có thể vào được qua một cánh cửa kim loại nặng. Một hành lang tối đưa chúng tôi đến một không gian dày đặc những chiếc giường tầng của binh lính và sĩ quan. Một trong số các sĩ quan này tiếp tục chợp mắt trong hầu hết chuyến thăm của chúng tôi, sau đó ngồi dậy trên giường, kéo đồng phục ra ngoài chiếc quần dài và quay lại làm việc. Không ai đứng nghiêm hoặc chào vị tổng tư lệnh đến thăm. Trong phòng ăn chung, bữa trưa được phục vụ trong bát nhựa và cốc giấy: cơm với ragu, súp xúc xích với bánh mì cũ.
Kherson vẫn là một thành phố đang có chiến tranh. Sáng hôm đó, người Ukraine đã phát hiện ra một máy bay không người lái giám sát của Nga bay lơ lửng trên đầu Tổng thống. Nó đang theo dõi Zelensky, và an ninh Ukraine đang theo dõi nó. Các cơ quan an ninh Ukraine đang tích cực săn lùng các đặc vụ Nga. “Họ sống ngay giữa chúng tôi”, Zelensky nói với tôi. “Trong các căn hộ, tầng hầm, giữa dân thường, và chúng tôi phải tóm được chúng, bởi vì đó là một rủi ro lớn”.
Sau bữa ăn, Zelensky đi sang phía bên kia của boongke, nơi các sĩ quan chuẩn bị cho một cuộc họp giao ban quân sự. Mọi người được yêu cầu để lại điện thoại của họ ở cửa phòng họp. Bên trong một bản đồ chiến đấu treo trên tường, cho thấy quân Nga xâm lược đã bố trí quân như thế nào sau hai chướng ngại vật nguy hiểm mà giờ đây chúng định dùng làm lá chắn. Để tiến lên từ phía tây, quân Ukraine cần phải vượt qua Dnipro dưới làn đạn pháo và súng máy có thể xảy ra. Để tiến lên từ phía bắc, họ sẽ tiến vào nhà máy điện hạt nhân lớn nhất của Ukraine, mà người Nga đã chiếm đóng vào đầu tháng Ba. Các lò phản ứng của nhà máy này hiện đang ở tuyến đầu và Zelensky hiểu rằng việc đẩy mạnh chiến đấu xung quanh khu vực đó sẽ có nguy cơ gây ra thảm họa. Ông phải cân nhắc xem người Nga, khi rút lui, có thể làm gì với những lò phản ứng đó.
Những câu hỏi như vậy không còn xa lạ với Zelensky. Ông đã trăn trở với chúng trong nhiều tháng, phát triển các cách để sắp xếp suy nghĩ của mình xung quanh những tình huống khó xử mà có thể đã từng khiến ông phải choáng ngợp. Một trong những cố vấn quân sự của ông, Oleksiy Arestovych, nói với tôi: “Zelensky từng có phẩm chất nhẹ nhàng. Động tác nhanh, quyết định nhanh, nói nhiều, hay pha trò. Bây giờ bạn thấy một người đàn ông đã dày dạn hơn”, anh nói, nheo mắt và đẩy vai về phía trước để bắt chước. “Ông ấy đã đánh mất phẩm chất diễn viên đó, và đã trở thành một ông chủ”.
Khi nói đến các quyết định trên chiến trường, Zelensky thường tập trung vào tính mạng con người – bao nhiêu người sẽ thiệt mạng nếu chúng ta đi theo con đường này? “Lẽ ra chúng tôi có thể tiến vào Kherson sớm hơn, với quân số lớn hơn. Nhưng chúng tôi hiểu có bao nhiêu người sẽ phải ngã xuống”, ông nói. “Đó là lý do tại sao một chiến thuật khác đã được chọn, và tạ ơn Chúa là nó đã thành công. Tôi không nghĩ đó là một động thái thiên tài nào đó từ phía chúng tôi. Đó là lý trí đã chiến thắng, trí tuệ đã chiến thắng tốc độ và tham vọng”.
Mặt trời đã gần lặn khi chúng tôi quay lại đoàn tàu. Đầu máy của nó nghỉ ngơi cách đó một khoảng cách so với nhà ga gần nhất. Vào những ngày bình thường — nếu bất kỳ ngày chiến tranh nào cũng có thể được coi là bình thường — Zelensky và các nhân viên của ông luôn phải vội vàng. Họ trao đổi với nhau một loạt thông tin, báo cáo tình hình và các cuộc họp giao ban quân sự, nhảy từ mục này sang mục khác trong chương trình nghị sự. Các thói quen này trở nên chậm lại khi họ di chuyển trên tàu. Con tàu cố tình bò với tốc độ khá chậm. Trong trường hợp tên lửa tấn công vào một trong các toa tàu, những toa khác sẽ chịu ít thiệt hại hơn ở tốc độ đó và nhiều hành khách sẽ có khả năng sống sót hơn. Denys Monastyrsky, Bộ
trưởng Bộ Nội vụ, người đã tháp tùng Tổng thống trong một số chuyến công du, cho biết: “Điều đó cho chúng tôi cơ hội để nói chuyện một cách rất thư thái. Chúng tôi nói về những lo lắng riêng tư, gia đình, con cái của chúng tôi”.
(Còn nữa)
