Lê Thiên
14-2-2022
Trước tình hình phức tạp của vụ án sát hại Linh mục Giuse Trần Ngọc Thanh, chúng tôi ngại góp tiếng nói trên diễn đàn công luận. Nhưng sau khi đọc bài trên báo Tiếng Dân “Một người bạn đã đi xa” ngày 05/02/2022 của Nguyễn Thùy Dương, cũng như bài của Trịnh Vĩnh Phúc hôm 12/2/2022 “Thông tin mới về vụ án Linh mục Giuse Trần Ngọc Thanh bị sát hại”, xin được mạo muội đưa ra cái nhìn của một dân Công giáo về vụ việc nêu trên.
Tác giả Nguyễn Thùy Dương xác nhận, mình là tín đồ Phật giáo nhưng là bạn của Lm Trần Ngọc Thanh, đã kể lại: “Giúp việc của anh Thanh cho hay, cho tới khi rơi vào hôn mê, anh chỉ nói có một câu duy nhất: Hãy tha thứ cho họ”.
Tác giả Trịnh Vĩnh Phúc nêu rõ ở cuối bài viết: “Vụ án Linh mục Giuse Trần Ngọc Thanh bị sát hại là vụ án hình sự đặc biệt nghiêm trọng, rất cần được thông tin đầy đủ, không chỉ nhằm góp phần giải quyết vụ án đúng pháp luật mà còn ‘giải độc’ một số thông tin không đúng trên mạng,… đáp ứng mong đợi của đồng bào Công giáo và những người quan tâm đến vụ án”.
Từ vụ sát hại, ghi nhận lời chứng về linh mục nạn nhân
Ngày 4-2-2022, bài viết từ Đài Á châu Tự do (RFA) “Vụ linh mục bị sát hại khi giải tội qua cái nhìn của giáo dân”, cho biết Linh mục Giuse Trần Ngọc Thanh bị sát hại vào ngày 29/1/2022 khi đang ngồi tòa giải tội cho giáo dân ở giáo họ Sa Loong, giáo xứ Đăk Mót (tỉnh Kon Tum, Giáo phận Kon Tum). Sau khi nêu câu hỏi: “Đối với những người thường tiếp xúc với nạn nhân trước khi bị chém đến chết thì vị linh mục này thế nào?” Bài báo trưng dẫn 3 nhân chứng:
– Ông Thương, giáo dân giáo xứ Đăk Mot nói với Đài Á châu Tự do sáng ngày 4/2: “Cha rất yêu thương các con chiên, nói chung là không thể tả được. Riêng bản thân em tiếp xúc với cha thường ngày. Thật sự rất là bức xúc. Bởi vì cha là một người đi truyền giáo, làm cho các con chiên sống đạo cho đẹp, thì không thể nào xích mích với người khác. Thế nhưng có người lại sát hại cha thì thực sự là trong lòng giáo dân rất bức xúc, muốn biết lý do tại sao lại giết cha như thế!”
– Một sinh viên đồng bào dân tộc Xê-đăng, tên Grimm, cũng là giáo dân Đăk Mot nói: “Em thấy cha Thanh hiền lành, cha hay thích nói chuyện với con nít lắm! Không khí lặng xuống, buồn. Mọi người ăn Tết không có vui, mấy ngày không còn vui vẻ như trước nữa, thấy buồn lắm!”
– Ông Lộc, một giáo dân sau khi hay tin linh mục Thanh bị sát hại, đã lên đến nơi xảy ra án mạng, để tham gia lễ tiễn chân vị linh mục này, đồng thời muốn tìm hiểu ngọn ngành của vụ việc: “Một linh mục mà mất, bị chém chết bởi một kẻ thù nghịch với đạo công giáo, ngay tại tòa giải tội, ngay khi đang thi hành thiên chức linh mục, là một việc cực kỳ hiếm có mà nó rất là đau xót”.
Thử tìm ý nghĩa về một cái chết
Những dòng tin trên kích thích chúng tôi mò mẫm sâu hơn vào vụ sát hại: Qua Thư Chung của Tòa Giám mục Kon Tum ngày 4/2/2022, Đức cha Nguyễn Hùng Vị xác nhận, Lm Trần Ngọc Thanh “được biết đến là một con người ăn nói nhỏ nhẹ, hiền lành và dễ mến”.
Đức Giám mục cũng cho biết: “Có chương trình kêu gọi giúp đỡ để có thể xây dựng cho anh chị em nơi đây [Giáo họ Sa-Loong] ngôi nhà thờ”. Chi tiết này cho thấy tại nơi tạm thời được sử dụng làm nơi thờ phượng (vì chưa có nhà thờ), Cha Giuse Trần Ngọc Thanh có lẽ đã thi hành liên tiếp hai sứ vụ tông đồ theo thánh chức và năng quyền giáo sĩ của mình – cử hành Thánh lễ và ban Bí tích Giải tội. Máu ngài đã tuôn đổ trên chính “nơi thánh” ấy dù nơi đó có thể chưa được hay không hề được “thánh hiến” như là “nhà thờ” đúng nghĩa.
Điều đáng ghi nhận thêm là đường dẫn vào nơi thờ phượng được dựng một “cổng chào” thô sơ bằng cây rừng, ghép hình tháp nhà thờ và thánh giá như để báo hiệu đây là khu vực dành cho việc thờ phượng.
Thông tin từ nhiều phía cũng cho biết, tên sát nhân Nguyễn Văn Kiên đã “kiên nhẫn” chờ đợi bên ngoài cho đến khi số giáo dân xưng tội giảm xuống, y mới đi vào, xông lên, vung dao chém vào đầu và vai nạn nhân (Cha Thanh). Những dấu máu đổ trên nền xi măng nơi Tòa Giải (qua hình) là chứng tích tội ác kinh hoàng.
Chưa rõ động cơ vụ sát hại Cha Thanh
Việc điều tra và xác minh động cơ vụ sát hại Cha Thanh chắc chắn sẽ không đơn giản. Đến thông tin đầu tiên về “sự cố giết người” nêu trên cũng đã gặp trở ngại khi hàng trăm cơ quan truyền thông trong nước do Nhà nước Đảng CSVN kiểm soát đã im hơi lặng tiếng suốt một tuần lễ (từ ngày 29/12/2021), mãi đến ngày 4/1/2022, mới đưa tin, lặp lại tin từ báo cáo của CA Kon Tum.
Phía giáo quyền Công giáo cũng thông tin chậm chạp. Cho tới ngày 4/2/2022, người ta mới đọc được Thư Chung của Đức Cha Nguyễn Hùng Vị, Giám mục Gia1o phận Kontum, gọi là “Thư Chung Tết Nhâm Dần” mà lời lẽ xem ra khá “dè dặt”: “Tôi chưa thấy được cái gì nó có… tôi thấy vụ này nó là gì đó mang tính riêng lẻ, nó không phải là phong trào hay trào lưu. Tôi không biết tại sao nó xảy ra trường hợp nó như vậy, Kon Tum không phải luôn luôn nó là như thế“.
Trước đó một ngày, người ta đọc được lời phát biểu của Lm Nguyễn Văn Đông thuộc Giáo phận Kon Tum: “Nghe nói rằng công an đang điều tra. Trong giáo hội công giáo đã có nhiều vụ chết oan ức. Cha Thanh mới tới chỗ đó có một vài tháng. Ngài không có gây thù oán với bất kỳ ai. Ngài không có thù oán ai mà bị giết chết như vậy, chúng tôi chỉ trông chờ tiếng nói của lẽ phải, chân lý” (Việt Nam lần đầu loan tin về Linh mục Trần Ngọc Thanh bị sát hại – VOA Tiếng Việt 03/02/2022).
Sự quan tâm của Đấng Bản Quyền
Nơi trang web Giáo phận Kon Tum (WGPKT 8/2/2022) người ta đọc thấy “Tin thêm về vụ cha Trần Ngọc Thanh: Đức Giám Mục Giáo phận Kon Tum đến thăm Giáo họ Sa Loong”. Theo đó, “Sáng ngày 07/2/2022, Đức Cha Aloisiô Nguyễn Hùng Vị, Giám mục Giáo phận Kon Tum… đến thăm… giáo Họ Sa Loong. Giáo phận bày tỏ nỗi lòng ‘vô cùng đau buồn và tiếc nuối về sự mất mát quá lớn này.’ Nhưng…‘chưa biết động lực nào đã đưa anh [Nguyễn Văn Kiên] đến chỗ sát hại Cha Giuse’.”
Đức Cha Nguyễn Hùng Vị “gặp mặt bà con giáo dân, chia buồn, nói lời an ủi, trấn an bà con, và cùng thắp hương (nhang), đọc kinh cầu nguyện cho linh hồn Cha Giuse Trần Ngọc Thanh”. Đồng thời “Đức Cha lắng nghe những ý kiến của những người trực tiếp có mặt trong buổi chiều cha Thanh bị sát hại”.
Tuy nhiên, nội dung ý kiến giáo dân trao đổi thế nào với Đấng Bản Quyền không thấy đề cập đến. Thay vào đó là lời mời gọi “sống yêu thương, tha thứ, gạt bỏ những bất đồng, thù hận và hãy cầu xin cho người phạm tội biết ăn năn sám hối”.
Chết vì đạo?
Những tin liên quan đến nhân thân Cha Giuse Trần Ngọc Thanh cũng như liên quan đến việc ngài bị chém giữa lúc ngài thi hành sứ vụ tông đồ giữa nơi thờ phượng, cho người ta tin rằng CHA TRẦN NGỌC THANH đã CHẾT VÌ ĐẠO. Chính một tờ báo ngoại quốc, báo Ý có tên là “Il Sismografo” đã nhận định như vậy: “Cha Giuse Trần Ngọc Thanh đã sống các nhân đức anh hùng của một nhà truyền giáo, và xứng đáng được tuyên phong trong một quá trình điều tra cẩn thận của Tòa Thánh”. (Đặng Tự Do, VietCatholic News ngày 6/2/2022).
Để được nhìn nhận là chết vì đạo, theo Giáo lý Công Giáo, người đã chết cần hội đủ 3 điều kiện căn bản là (1) bị giết chết; (2) Chết vì Chúa Kitô; (3) Người tín hữu Kitô hoan hỉ lãnh nhận cái chết, chết cho Chúa Kitô và vì Chúa Kitô. (Giáo lý Công giáo số 2473).
Cả trong quá khứ lẫn hiện tại, Giáo Hôi không ngừng tuyên phong nhiều Đấng Tử Vì Đạo mà gần đây nhất là ba vị điển hình sau đây:
– Đức Tổng Giám mục Oscar Romero, nước El Salvador, sinh năm 1917, bị hạ sát (bắn lén) ngày 24/3/1980 lúc ngài đang dâng Thánh lễ. Ngài được tuyên Chân phước ngày 27/5/2015, rồi đươc tuyên Thánh ngày 20/7/2020, đều bởi chính Đức đương kim Giáo Hoàng Phanxicô.
– Linh mục Rutilio Grande, cũng nước El Salvador, sinh năm 1928, bị bắn chết ngày 12/3/1977 bởi các tay súng của chính quyền quân phiệt El Salvador. Cái chết của Cha Grande đã truyền cảm cho đời sống thiêng liêng của Đức Tổng Giám mục Oscar Romero. Cha Grande được tuyên Chân phước ngày 27/1/2022 bởi ĐGH Phanxicô.
– Linh mục Jerzy Popieluszko, nước Ba Lan, sinh năm 1947. Vào đầu Thập niên 1980 Cha Jerzy được bổ nhiệm làm Tuyên Úy cho Công Đoàn Đoàn Kết Ba Lan. Ngài bị mật vụ Cộng sản Ba Lan phục kích sát hại năm 1984. Ngài được ĐGH Bênêđictô XVI tuyên Chân Phước ngày 6/6/2010 và đang tiến trình được tuyên thánh.
Tiếc thương và cầu nguyện
Nếu chúng tôi không lầm, người Công Giáo Việt Nam trong nước có thói quen (tập quán) để tang linh mục quản xứ của mình khi vị này lìa đời, nhất là lìa đời một cách oan khiên thì cung cách và bầu không khí chia sẻ diễn ra như thế nào, có lẽ ai cũng rõ.
Nay cố linh mục Giuse Trần Ngọc Thanh ra đi tức tưởi, phải chăng vì vào giữa mùa dịch bệnh Covid-19, mọi thứ đều hạn chế, giảm thiểu, thu gọn? Hay là vì “vụ việc có yếu tố tôn giáo” xảy ra nơi vùng dân tộc ít người, cần tránh những biểu hiện “nhạy cảm?”
Xin góp ở đây một tiếng khóc thầm, cảm thương vị linh mục Chiến sĩ Phúc Âm đã ra đi vội vã, đột ngột, giá lạnh và… phũ phàng!
Ước mong một ngày thật gần, các bạn đồng đạo của chúng tôi sẽ không còn CẦU CHO Cha Giuse Thanh nữa, mà sẽ CẦU CÙNG Cha Trần Ngọc Thanh, xin ngài từ cõi trường sinh phù hộ, cầu thay nguyện giúp cho chúng ta.
