VTV tự tạo ra hệ thống giá trị mới

Chu Mộng Long

29-4-2021

Nhiều trí thức cấp tiến than phiền hiện nay chúng ta bị lẩn quẩn, loạn giá trị, hoặc bế tắc, không tạo ra được giá trị mới.

Tôi thì không tin. Chúng ta có một bộ máy tuyên truyền khổng lồ. VTV là một cỗ máy tiên phong, lẽ nào không tạo ra được hệ giá trị mới?

Tôi thích nhất là họ nói tiếng Anh như tiếng Pháp. Mỗi lần phát thanh viên đọc tiếng Anh thì người Pháp nghe cũng được. Chẳng hạn, Việt Ten, Ho Ten,… và các loại tèng téng teng khác.

Cách đây một đêm, cuối bản tin thời sự, họ phát một phóng sự nữ sinh lớp 10 nhặt của rơi trị giá 500 triệu đồng trả lai cho người mất, làm rơi nước mắt nhiều người. Phóng sự quay cận cảnh một cái ví khá đẹp rơi giữa đường. Nhiều học sinh đi qua dửng dưng. Nữ sinh kia cũng đi qua rồi vòng xe lại và cúi xuống nhặt. Chỉ thiếu hình ảnh nữ sinh chạy mướt mồ hôi đi tìm người đánh rơi rồi trả lại như nội dung bản tin.

Gương người tốt việc tốt thì nhà đài không thiếu. Chẳng hạn, năm trước, VTV quay cận cảnh một cụ bà trên 80 tuổi vào thùng gạo lấy gạo và lũn cũn bước đi hàng cây số đến trại cách ly để ủng hộ chống dịch. Bà cụ lũn cũn đi khó khăn, nhưng ta hình dung người vác máy nặng trịch đi quay còn khó khăn hơn.

Lần này xúc động hơn vì sự tương phản giữa những học sinh dửng dưng trước túi tiền và một nữ sinh động lòng… không phải vì tiền mà vì nỗi đau của người mất tiền. Tôi thật sự khâm phục VTV đã cài đặt ống kính thần tình, chộp lấy được những khoảnh khắc kỳ diệu của cuộc đời này.

Tôi chỉ có một băn khoăn. Giá như VTV đặt được ống kính ở những nơi bọn quan tham nhận hối lộ hay tham ô thì công an khỏi mất công điều tra phức tạp. Hoặc giả như họ quay và phát được những đoạn phóng sự ăn cắp, ăn trộm gì đó và phát cho toàn dân xem thì đố ai dám trộm cắp nữa. Chẳng hạn, dư luận từng xôn xao cái cô gì chuyên làm chương trình văn hoá mà ra nước ngoài ăn cắp rồi bị cảnh sát bắt đến 2 lần, nếu làm một phóng sự quay cận cảnh cô ta ăn cắp thì tác dụng giáo dục lớn đến cỡ nào so với gương người tốt việc tốt?

Riêng chuyện đưa tin người Ấn Độ làm lễ “tắm Phật” trên sông Hằng thì không còn gì thần tình hơn VTV. Sông Hằng với người theo đạo Hindu được tin là con sông linh thiêng, nơi ra đời và ngự trị của thần linh. Người theo đạo Hindu sống nhờ sông Hằng, chết về với sông Hằng. Lễ hội Kumbh Mela được tổ chức theo chu kỳ 12 năm để tín đồ Hindu hành hương về cội nguồn, tắm mình trên con sông để rửa tội, chuộc tội quá khứ.

VTV gọi là “tắm Phật” là để Phật giáo hoá đạo Hindu của Ấn Độ cho người Việt Nam dễ hiểu. Dễ hiểu như là đền chùa, miếu mạo ở Việt Nam (nhất là ngoài Bắc) đều có Phật ngồi, đến mức từ thần thánh cho đến người phàm, nếu có công đánh giặc hoặc làm quan to đều là Phật.

“Tắm Phật” có nghĩa là Phật cũng có tội, cần rửa tội, chuộc tội quá khứ cho Phật. VTV đọc thông kinh Phật nên hiểu sâu sắc rằng, Phật cũng là người, cần rửa tội, chuộc tội trước để làm gương.

Nhiều người không hiểu nghệ thuật tuyên truyền của nhà đài nên chỉ trích một cách vô học. Tôi thì rất khâm phục, vì chính cách tuyên truyền ấy đã làm mới các giá trị cổ lỗ: làm mới tiếng Anh, làm mới người tốt việc tốt, và cả làm mới tôn giáo.