Nguyên nhân chiến tranh

Trương Nhân Tuấn

23-2-2021

Phía TQ đưa nhiều lý do để biện hộ cho cuộc chiến biên giới tháng Hai năm 1979.

Trang BBC ngày 17 tháng Hai 2006 dẫn hồi ký của Zhou Deli (Châu Đức Lễ), vốn tham mưu trưởng của Quân khu Quảng Châu. Ông này cho biết từ tháng Chín năm 1978 văn phòng tham mưu trưởng quân đội nhân dân Trung Quốc đã có những cuộc họp mục đích tìm phương pháp “giải quyết vấn đề lãnh thổ bị quân Việt Nam chiếm đóng”. Tác giả viết:

“Sự tập trung ban đầu là nhắm vào cuộc xung đột biên giới, và đề xuất đầu tiên muốn có một cuộc tấn công nhỏ vào một trung đoàn Việt Nam ở Trùng Khánh, giáp ranh Quảng Tây.

Sau khi nhận được tin tình báo cho biết Việt Nam sẽ tấn công Campuchia, đa số người dự họp cho rằng một cuộc tấn công cần có tác động lớn đến Hà Nội và tình hình Đông Nam Á.

Họ đề nghị tấn công vào một đơn vị quân chính quy Việt Nam ở một khu vực địa lý rộng hơn.

Cuộc họp kết thúc mà không đưa ra quyết định nào, nhưng nó tạo tiền đề cho kế hoạch chiến tranh sau đó”.

Nếu dựa trên ý kiến này, vấn đề Campuchia không phải là nguyên nhân “cốt lõi” khiến TQ lấy quyết định đánh VN. Không có vụ Campuchia thì TQ cũng đánh VN, mục đích “giải quyết vấn đề lãnh thổ bị VN chiếm đóng”. Mục tiêu tấn công là một “trung đoàn VN” trong khu vực Trùng Khánh (Cao Bằng, VN).

Tác giả King C. Chen trong “China’s War Against Vietnam” kể lại buổi họp ngày 16 tháng hai 1979 tại Bắc Kinh do Hoa Quốc Phong chủ trì. 17 tiếng đồng hồ trước khi lệnh nổ súng ban ra, Đặng Tiểu Bình có bài thuyết trình cho các lãnh đạo CSTQ về bản chất và mục tiêu cuộc chiến.

Theo họ Đặng bản chất cuộc chiến là “hoàn kích tự vệ”. Cuộc chiến được “giới hạn” về thời gian, không gian cũng như về qui mô. Mục tiêu là dạy cho Việt Nam một “bài học”.

Gọi “hoàn kích tự vệ chiến”, tức đánh trả để tự vệ, bởi vì VN đã “trục xuất kiều dân người Hoa” cũng như bộ đội VN nhiều lần mở các cuộc tấn công vào lãnh thổ TQ, chiếm đất của TQ cũng như gây nhiều thiệt hại về nhân mạng.

Mục tiêu “cho VN một bài học”, bởi vì “VN cực kỳ ngạo mạn”, xâm lược Campuchia, khoa trương thế lực là “cường quốc thứ ba trên thế giới”.

Học giả TQ, Xiaoming Zhang, trong “China’s 1979 War with Vietnam: A Reassessment” viết rằng các cấp lãnh đạo Trung Quốc, trong một cuộc họp Bộ Chính Trị hàng tuần vào đầu tháng Bảy năm 1978, đã ra quyết định “dạy cho Việt Nam bài học” vì thái độ “vô ơn và ngạo mạn”.

Theo tác giả, trong 20 năm Trung Quốc đã viện trợ cho Hà Nội trên 20 tỷ đô la Mỹ, nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Nhưng sau 1975 VN buộc người Hoa hồi cư đồng thời gia tăng chiến sự trên biên giới. Rõ ràng đây là thái độ phủi ơn và hống hách. Ngoài ra còn có vấn đề can thiệp quân sự vào Campuchia.

Tác giả cũng dẫn (lại) ý kiến của Châu Đức Lễ (Zhou Deli), tham mưu trưởng quân khu Quảng Châu, trong một cuộc họp được tổ chức trong bộ tổng tham mưu QGPND tháng 9 năm 1978. Nội dung nói về “làm sao đối phó với nạn xâm chiếm lãnh thổ của quân đội Việt Nam”.

Cuộc chiến đã xảy ra đúng như họ Đặng đã nói. Thời gian xung đột chỉ trong một tháng (quân TQ hoàn tất việc rút quân vào ngày 17 tháng 3 năm 1979). Địa bàn chiến tranh chỉ ở các tỉnh biên giới. Về “qui mô”, TQ cũng giới hạn không sử dụng hải quân và không quân.

Nguyên nhân cuộc chiến, từ phía TQ:

Thứ nhứt là vấn đề “lãnh thổ”. VN đã “chiếm đóng” lãnh thổ của TQ (?)

Thứ hai “thái độ vô ơn và ngạo mạn”, bao gồm việc VN “phủi ơn” và “nạn kiều”.

Thứ ba, vấn đề Campuchia.

1/ Vấn đề “VN chiếm đóng lãnh thổ của TQ”.

Xét tài liệu “mật” của CIA Mỹ về cuộc chiến 1979 đã được bạch hóa. Theo tài liệu này VN chiếm khoảng 60km² đất của TQ.

Nếu “vùng lãnh thổ” có diện tích khoảng 60Km² là (một trong những) nguyên nhân đưa tới TQ quyết định mở cuộc “phản công tự vệ chiến”, thì đây là cuộc chiến “sai lầm”. Chưa thấy một học giả bất kỳ trưng bằng chứng cho thấy VN “chiếm 60km² đất” của TQ hết cả.

Vậy 60km² đất (mà tài liệu CIA nói tới) từ đâu mà có?

Theo nghiên cứu của cá nhân, bằng những tài liệu CAOM (Trung tâm văn khố hải ngoại Pháp tại Aix-En-Provence), hoặc lãnh đạo TQ đã “ngộ nhận”, hiểu sai về nội dung Công ước Phân định biên giới 1887 (giữa Pháp và nhà Thanh). Hoặc là lãnh đạo TQ “bịa đặt” để “lấy cớ” đánh VN.

Về Công ước 1887, công tác phân giới, cắm mốc kéo dài 10 năm (kết thúc năm 1897, đồng thời với việc phân định biên giới đến sông Mékong). Nội dung Công ước 1887 có nhiều thay đổi, như được bổ túc thêm qua Công ước 1895 và các biên bản cắm mốc. Một số vùng lãnh thổ dịp này thay đổi chủ quyền.

Nguyên tắc “lãnh thổ đổi quyền lợi kinh tế” của viên Đặc sứ người Pháp phụ trách phân định biên giới năm 1887 tại Bắc Kinh, Thanh triều đồng ý “mở cửa” cho Pháp vào “làm ăn” ở các tình Hoa Nam, đổi lại Pháp nhượng một số lãnh thổ để “đền bù”. Kết quả hai bên phân định “trên những bản đồ” (rất sai) do người Hoa cung cấp, một số địa danh của VN phải mất cho TQ. Quan trọng là tổng Tụ Long (vùng trũng trên bản đồ phía bắc Hà Giang, 700km²), tổng Đèo lương (Cao Bằng, 300km²), các xã thuộc các tổng Kiến Duyên và Bắc Tràng (có thể lên tới vài ngàn km²), vùng đất thuộc mũi Bạch Long với huyện Giang Bình…

Ngoài ra để thuận tiện việc cắm mốc cũng như về an ninh phòng vệ hay để bảo toàn các đơn vị hành chánh địa phương, các nhân viên phụ trách việc phân giới sử dụng nguyên tắc “trao đổi”, lãnh thổ lấy lãnh thổ. Công ước bổ túc 1895 ra đời trong dịp này. Một số thí dụ tiêu biểu, Pháp đổi một phần đất thuộc xã Phấn Vũ (thuộc tổng Phương Độ, tỉnh Hà Giang) để lấy vùng đất hữu ngạn sông Đà. Đất này vốn do các thổ ti thuộc giòng họ Đèo (người Nùng) cai trị từ lâu đời mà hậu duệ Đèo Văn Trị thần phục Pháp (thay vì nhà Thanh). VN được lợi về diện tích nhưng ít quan trọng về kinh tế.

Thí dụ khác, các nhân viên phân giới Pháp trao đổi đất đai để có đường biên giới “an ninh”. Họ lấy một phần đất còn lại thuộc xã Phấn Vũ (tổng Phương Độ) đổi lấy dãi núi phía bắc suối Thanh Thủy. Đường biên giới khu vực này thay đổi, không theo nội dung các công ước (1887 hay 1895), mà theo nội dung các biên bản phân giới. Đường biên giới thay vì đi theo con suối Thanh Thủy (như xác định theo các công ước 1887 và 1895) lại được dời về phía bắc, theo đường nối các đỉnh cao (đường phân thủy – ligne partage des eaux). VN được lợi về “an ninh”, do kiểm soát được các cao điểm chế ngự Hà Giang, sông Lô (rivière Claire) và các của ải thông thương đồng thời với dãi đất diện tích khoảng 50 km² (ước tính theo chiều dài con suối Thanh Thủy với bề rộng giữa con suối này với đường nối các đỉnh cao). Nhưng VN mất phần đất tương đương diện tích, có giá trị kinh tế vì có nhiều quặng mỏ kim loại quí.

Cuộc chiến “phản công tự vệ kéo dài”, từ 1984 cho đến những năm 1988, 1989, nếu ta xét trên toàn cục, chiến trường chỉ tập trung trong khu vực suối Thanh Thủy (Vị Xuyên, Hà giang). Các “trận địa” đẫm máu được nghe nói tới như Giả m Sơn, Lão Sơn… đều là những cao điểm (thuộc về VN) nằm trên đoạn biên giới này.

Theo tôi, có thể vì các lý do vô ý hay hữu ý, hay vì sự phức tạp của lịch sử phân định biên giới Pháp Thanh 1887-1897, đã gây ra sự “ngộ nhận” về việc VN “chiếm 60km²” đất của TQ.

Nếu phía TQ quyết định chiến tranh chỉ vì việc này, rõ ràng là điều đáng tiếc.

Nhưng vấn đề “lãnh thổ của TQ do VN chiếm đóng” mà học giả TQ đã nói ở trên, có thể là quần đảo Trường Sa.

Vấn đề là đến nay chưa thấy tài liệu nào cho thấy có sự liên quan giữa cuộc chiến Biên giới tháng Hai 1979 với tranh chấp Trường Sa (nói riêng) và Biển Đông, nói chung.

Ngoài ra cũng có dư luận cho rằng nguyên nhân cuộc chiến đến từ việc tranh chấp quần đảo Hoàng Sa.

BBC đăng bài viết của tác giả người Hung, Tiến sĩ Balazs Szalontai, tựa đề “Đàm phán biên giới Việt Trung 1974-1978”. Tác giả cho biết nguyên nhân chính đưa đến xung đột giữa VN và TQ là vấn đề “tranh chấp chủ quyền quần đảo Hoàng Sa”:

“Tài liệu từ văn khố Hungary đã hé lộ cho thấy nguyên nhân chính gây ra cuộc xung đột Việt Trung là một vấn đề mà Liên Bang Xô Viết chẳng có dính dáng gì tới: đó là cuộc tranh chấp về chủ quyền trên quần đảo Hoàng Sa.”

Hoàng Sa đã bị TQ cưỡng chiếm bằng vũ lực trên tay hải quân VNCH từ 17 đến 19 tháng Giêng năm 1974. Người ta không tìm thấy một tài liệu nào của VNDCCH mang nội dung chống, hay chỉ trích thái độ vi phạm Hiến chương LHQ (dùng vũ lực giải quyết tranh chấp lãnh thổ) trong vấn đề hoàng Sa. Mặc dầu Hoàng Sa là một lãnh thổ của VN. Mọi “bên” VN, phía nào cũng có trách nhiệm như nhau trong vấn đề bảo vệ lãnh thổ. Tức là, trên quan điểm Công pháp quốc tế, thái độ “im lặng” của VNDCCH là thái độ “đồng thuận ám thị” việc TQ sử dụng vũ lực chiếm Hoàng Sa.

Đến năm 1979, lúc khai chiến, TQ đã nắm vững trong tay quần đảo Hoàng Sa.

Cho rằng TQ khai chiến vì Hoàng Sa là không có cơ sở, logic lẫn lịch sử và pháp lý. “Cái đó” đã nằm trong tay tôi rồi, lý do gì tôi “gây chiến” với người khác vì “cái đó” nữa?

Còn nói về “đàm phán biên giới Việt – Trung 1974-1978”. Với tư cách một người nghiên cứu về biên giới VN và TQ từ nhiều năm, tôi chưa hề thấy có mối tương quan nào giữa quần đảo Hoàng Sa và hai đường biên giới phải phân định lại giữa VN và TQ: Biên giới trên đất liền và Biên giới trong vịnh Bắc Việt.

VN có đặt vấn đề về quần đảo Hoàng Sa trong quá trình đàm phán hay không ? Theo nghiên cứu của tôi, nếu có đặt ra thì việc này không đem lại lợi ích nào cho VN. Trên đất liền VN mất một số đất dọc trên biên giới (diện tích giới hạn vài trăm cây số vuông). Trong vịnh Bắc việt VN bị thiệt hại khoảng 11.000 cây số vuông. Trong khi đó VN có thể đòi lại những vùng lãnh thổ đã bị mất cho TQ năm 1887. Đơn thuần vì Công ước này mất hiệu lực do hệ quả “Dol”, tức “bội ước”. Các quan chức Pháp vi phạm các hiệp ước 1874, 1884… cam kết bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ VN.

Tóm lại, cho rằng nguyên nhân cuộc chiến đến từ việc VN chiếm 60km² đất của TQ là không có căn cứ.

TQ “trừng phạt” VN vì các lý do “bội ước”, “phản phúc”, “ngạo mạn”… hay vì cuộc chiến Campuchia. Các việc này sẽ bàn lại phần dưới…

Bình Luận từ Facebook

2 BÌNH LUẬN

  1. https://vanhocsaigon.com/wp-content/uploads/2021/02/Nguyen-Thi-Dao-me-liet-si-ct-phia-Bac.jpg

    Cụ Bà Nguyễn Thị Đạo, 83 tuổi, mẹ của liệt sĩ Nguyễn Văn Thịnh – chiến sĩ Đại đội 11, Tiểu đoàn 9, Trung đoàn 149, Sư đoàn 356 – bên bia mộ của con trai mình tại nghĩa trang liệt sĩ Vị Xuyên (Hà Giang) – Ảnh: Văn Duẩn

    Thế Sử oan nghiệt : Tổng thống Carter ngây thơ trước Cáo già Đặng Tiểu Bình
    *************************************************************

    https://www.washingtonpost.com/resizer/9wKUDBCNTtQj6zErcmVwFeS94Vc=/1484×0/arc-anglerfish-washpost-prod-washpost.s3.amazonaws.com/public/FMDPA5CKWAI6LH2T2HR537IM3I.jpg?fbclid=IwAR3wMwzZJouplCpTa6D1ntG9LdAI_Di3Zhcd5pZrxODo_Z8ZVzbOSjqMLNg

    “How to repair the U.S.- China relationship – and prevent a modern Cold War …”
    Jimmy Carter – 31 December 2018

    Nhà khoa học Nguyên tử thông minh
    Nhưng ngây thơ trước Đặng Tiểu Bình
    Bác thợ hãng xe hơi Pháp thật láu cá
    ĐỘI MŨ CAO BỒI CƯỠI NGỰA LÙ..N RUNG RINH
    CÚI LƯNG CÚI ĐẦU dâng đầu ĐỒNG CH..ẤY VỆ
    NÊN MỸ giúp Bốn Hiện đại cho Tàu hết mình
    Chuyển giao công nghệ cao cấp hiện đại
    Khác nào trao ma quỷ vũ khí nghệ tinh
    Phản bạn xứ Vệ lừa thầy nước Mỹ
    Đúng bọn Mao Xếnh Xáng – Tập Cận Bình
    Con cháu Tần Cối Vua Trụ Tào Tháo
    Nay Trung C..uốc Xã đến từ Bắc Kinh
    Giữa Thế kỷ 20 Loài Người thống khổ
    Đức Quốc Xã trổi dậy nơi Bá Linh
    Đầu Thế 21 tang thương Nhân loại
    Đại Hán hải tặc trên Biển Thái Bình
    Cựu Tổng thống Mỹ Carter chắc hối hận
    Cảnh báo Mỹ-Trung rơi vào Chiến chinh !

    TRIỆU LƯƠNG DÂN VIỆT
    cảm tác nhân đọc :
    https://www.washingtonpost.com/opinions/jimmy-carter-how-to-repair-the-us-china-relationship–and-prevent-a-modern-cold-war/2018/12/31/cc1d6b94-0927-11e9-85b6-41c0fe0c5b8f_story.html?fbclid=IwAR1JvZb7jlL1yXQpY_4VQWtt7WVMlPWZZBbe1PobWx9DZ0GLY0NbZRVqZ4k&noredirect=on&utm_term=.9051a7f0360d

    https://images.vov.vn/cr_w990/uploaded/vw3qwdggrczaw5ajtfaqxw/2020_02_14/vov_vi_xuyen_1_zqbn.jpg

    LÃO TƯỚNG Nguyễn Đức Huy, Trưởng Ban liên lạc cựu chiến binh toàn quốc Mặt trận Vị Xuyên
    Vị tướng năm nay bước sang tuổi 90 nhớ lại: Nếu như ở lần thứ nhất, Trung Quốc đưa 60 vạn quân vào 6 tỉnh biên giới phía Bắc của Việt Nam từ ngày 17/2/1979, kết thúc ngày 18/3 thì 5 năm sau đó, bắt đầu từ ngày 28/4/1984, Trung Quốc lần lượt huy động hơn 50 vạn quân lấn chiếm biên giới Vị Xuyên (tỉnh Hà Tuyên cũ, nay là Hà Giang). Cuộc chiến đấu ở chiến trường Vị Xuyên kết thúc vào tháng 10/1989 cũng đồng thời là dấu mốc kết thúc chiến tranh bảo vệ lãnh thổ phía Bắc, giữ vững toàn vẹn từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc.

    Genève, 20 tháng Bảy năm 1954 – Biên giới Bắc, 20 tháng Bảy năm 1979 **************************************************

    https://scontent-cdt1-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/51922966_994111637455305_325514935708680192_n.jpg?_nc_cat=110&_nc_eui2=AeF9b5FfYzlhN4uXFlT754atZC4FMLVRA_Ey8TO-ZvbBN4-4NV9FN9qVjL8f4IM1ZIsBSltYa57PgcoWtHqhw0w8xbbOYfC6PyUy3X-ROrLZGQ&_nc_ht=scontent-cdt1-1.xx&oh=e779dee1f7fb08705e09a9dd96c47107&oe=5CE4C1E9

    Như nén Nhan Hương thắp lên mộ chí Liệt sĩ Nguyễn Văn Đức tử trận vì Nước lúc 18 tuổi vào ngày 20 tháng Bảy năm 1979 sau khi nhập ngũ tháng Hai năm ấy .. ..

    Mùa Hoa Đào Trắng lại nở rộ Biên cương
    Nhìn chân mây Trời chưa lặn xưa chiến trường
    Tháng Hai không bao giờ lãng quên quên lãng
    Tổ Quốc lại tang tóc xâm lấn Bắc phương
    Tháng Hai năm ấy Trái tim Đức còn đập mạnh
    Nhập ngũ lên đường từ giã Nhật Tân, Hải Dương
    Đất Nước chia đôi tròn vẹn Một phần tư Thế kỷ
    Đúng 20 tháng Bảy nằm xuống Biên cương
    Tuổi Thanh xuân 18 tuổi đang mơ trong vũng máu
    Tháng Hai không bao giờ quên lãng tang thương
    Bành trướng Bắc Kinh xua biển người tràn ngập
    Tháng Hai hàng hàng lớp lớp đi cứu Quê Hương
    Mạch thơ tôi bỗng hàng vạn lần ngừng hơi thở
    Khi hàng vạn Chiến binh Việt ngã xuống Biên cương
    Nguyễn Văn Đức đang mơ Hòa Bình trong vũng huyết
    Đúng 20 tháng Bảy nằm lại phía Bắc Quê Hương
    Hãy cất lên Tiếng sáo (1) bên Hồ Lehman Thụy Sĩ !
    Vĩnh biệt tiễn đưa Chiến sĩ da ngựa bọc xương
    Nợ chồng chất hàng trăm bài thơ chưa bao giờ gởi
    Cho Tử sĩ Liệt sĩ chết vì Tổ Quốc tận chiến trường .. ..

    TRIỆU LƯƠNG DÂN VIỆT

    (1) http://www.hanoiparis.com/construct.php?page=poeme&idfam=31&idpoeme=8023

    In February 1979, our beloved Lạng Sơn is both heroic and indomitable
    *********************************************

    Thân tặng Nhà Dân chủ Trần Anh Kim từng là Anh hùng
    trong Chiến tranh Biên giới Bắc 1979….Tù nhân Lương tâm
    bị cầm tù nhiều đợt nhiều năm hiện đang trong lao tù của
    lũ bán Nước hại Dân

    https://www.youtube.com/watch?v=Tu1RjlsEQ1A

    Trung Tá Trần Anh Kim ”TRƯỜNG SA HOÀNG SA bị CSVN bán.. ”

    Oh streets of Lạng Sơn !
    You are paved with blood those days
    In February 1979
    Destructions and ruins under chinese mortar’s fire
    Hunger and thirsty under blood rain and bullet rain
    Oh streets of Lạng Sơn !
    You are paved with blood those days
    But our indomitable and heroic City
    Lạng Sơn stands strong as steely great wall

    Thousands of young ladies standing on a thousand barricades.
    On its forest paths the chinese invaders know their defeat
    That from now on February 16th 1979
    Our indomitable and heroic City Lạng Sơn
    Is awaiting the eternal enemy from the North

    https://www.youtube.com/watch?v=FyHefCJxhV4

    Oh streets of Lạng Sơn !
    You are paved with blood those days
    In February 1979
    Thousands of young ladies standing on a thousand barricades.
    And winter chills them to their bone
    But in the valleys and hills
    The combat against the chinese invaders burns
    As if the Vietnamese Army himself is destroying the eternal enemy

    It’s dark, the radio is on
    Lạng Sơn reaches farmhouses and barns
    Oh streets of Lạng Sơn !
    You are paved with blood those days
    In February 1979

    https://www.youtube.com/watch?v=DoJCnviLB6w

    Thousands of young ladies standing on a thousand barricades.
    And winter chills them to their bone
    On its forest paths the chinese invaders know their total defeat
    That from now on February 16th 1979
    Our indomitable and heroic City Lạng Sơn
    Is waiting the eternal enemy from the North

    TRIỆU LƯƠNG DÂN – MILLIONS OF HONEST PEOPLE

  2. … nguyên nhân cuộc chiến đến từ việc VN chiếm 60km² đất của TQ là không có căn cứ
    Cuộc chiến nào cũng có nguyên nhân của nó. Muốn được người dân ủng hộ để phát động chiến tranh thì nguyên nhân nêu ra phải hợp tình hợp lý và có thể khơi dậy lòng tự ái dân tộc. Chẳng phải chỉ riêng Tàu cộng đã tấn công Việt Nam vì chuyện vô căn cứ mà nhiều quốc gia cũng đã làm như vậy. Chẳng hạn như khi Bush muốn tấn công Iraq, ông ta đổ lỗi cho Iraq có vũ khí giết người hàng loạt… Theo tôi thì sau khi Mỹ rút ra khỏi VN, Tàu cộng đã tạo thế gọng kìm để kiềm chế Việt Nam bằng cách dùng Campuchia gây áp lực vào phía nam VN và Tàu cộng gây áp lực vào phía bắc. Thế nhưng Tàu cộng không ngờ VN bắt tay với Soviet để tạo một thế gọng kim mới chống lại chúng mà trong đó áp lực phía trên là do Soviet đảm trách và phía dưới là do cộng sản Việt Nam. Chúng tìm cách phá thế trận bằng cách giải tỏa gọng kìm VN phía dưới sau khi gọng kìm Campuchia bị VN phá hủy. Tôi tin rằng đó là nguyên nhân chính gây nên cuộc chiến tranh biên giới vào năm 1979.

Comments are closed.