Jackhammer Nguyễn
24-1-2021
Cuộc thảm sát ngày thứ Tư và việc tái lập trật tự hôm thứ Sáu
Sau khi ông Joseph Biden chính thức trở thành tổng thống thứ 46 của Hoa Kỳ lúc 12 giờ trưa, ngày 20/1/2020, hai tiếng đồng hồ sau, chính phủ mới đã yêu cầu ông Michael Pack, Tổng giám đốc Cơ quan Truyền thông Toàn Cầu Hoa Kỳ (USAGM – U.S. Agency for Global Media), từ chức.
USAGM là cơ quan quản lý các cơ quan truyền thông Hoa Kỳ sử dụng ngân sách nhà nước như VOA (Đài tiếng nói Hoa Kỳ), RFA (Á châu Tự do), RFE (Âu châu Tự do) … Trước đây, các cơ quan này được quản lý bởi BBG (Broadcasting Board of Governors), gồm một hội đồng lưỡng đảng. Hội đồng này không can thiệp vào chuyên môn của báo chí, truyền thông.
Tháng 8/2018, chính quyền ông Trump đã bãi bỏ hội đồng lưỡng đảng này để thành lập USAGM và bổ nhiệm ông Michael Pack, một nhà làm phim tài liệu có quan điểm cực hữu, quản lý các cơ quan truyền thông. Vụ bổ nhiệm ông Pack đã không được Thượng viện chuẩn thuận cho tới tháng 6/2020.
Chỉ vài ngày sau khi nhậm chức, ông Michael Pack đã cách chức hàng loạt người đứng đầu các đài VOA, RFA, RFE… rồi đưa những nhân vật chính trị giống như ông vào thay thế. Vụ sa thải này được một số cơ quan báo chí Mỹ gọi là một cuộc thảm sát ngày thứ Tư, ngày 17/6/2020.
Ngày 20/1/2021, theo yêu cầu của chính phủ mới, ông Pack phải từ chức. Ngay trong ngày nhậm chức, chính phủ Biden đã bổ nhiệm bà Triệu Khắc Lộ (Kelu Chao), thay thế ông Pack, giữ chức Tổng giám đốc USAGM.
Bà Triệu là một nhà báo gốc Đài Loan, từng làm ở VOA suốt 20 năm, trong 40 năm kinh nghiệm làm báo của bà. Hôm thứ Sáu 22/1/2021, bà Triệu đã cách chức hàng loạt nhân vật đứng đầu các đài VOA, RFA… những nhân vật này là đồng minh của ông Trump, do ông Michael Pack cài vào trong sáu tháng qua.
Sức ép tuyên truyền và kiểm duyệt dưới thời Trump
VOA là một cơ quan liên bang, được xem như tiếng nói của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, từ khi VOA thành lập cho đến tháng 6/2020, chính phủ Mỹ không can thiệp vào chuyện chuyên môn báo chí. Dù hoạt động bằng ngân sách nhà nước, nhưng suốt thời gian đó, VOA có những bài viết chỉ trích chính phủ.
Những người đứng đầu VOA, RFA… là các nhà báo chuyên nghiệp, chứ không phải là những nhà chính trị. Việc bổ nhiệm ông Michael Pack làm tổng giám đốc, giải tán hội đồng lưỡng đảng, cũng như đưa những nhân vật chính trị có khuynh hướng cánh hữu, về quản lý VOA, RFA… là một hành động chính trị hóa báo chí, mà các nhà báo của VOA gọi là, biến VOA thành cái loa của Donald Trump.
Michael Pack còn đưa vào USAGM tay bỉnh bút Roger L. Simon. Simon từng là nhân vật “phân tích chính trị” của tờ Epoch Times, liên quan đến Pháp Luân Công. Tờ này chuyên tung tin vịt, được rất nhiều người Việt theo dõi qua phiên bản tiếng Việt của nó, trong đó có tờ Đại Kỷ Nguyên. Roger L. Simon cũng là người ủng hộ các tin vịt và thuyết âm mưu về gian lận bầu cử trên Epoch Times.
Trước khi Michael Pack về làm tổng giám đốc hai ngày, người đứng đầu VOA là bà Amanda Bennett từ chức. Bà Bennett chính là người hồi năm 2017, quyết định cắt bỏ cuộc phỏng vấn trực tiếp ông Quách Văn Quý, tỷ phú Trung Quốc bị Hoa Lục kêu án tham nhũng, bỏ trốn sang Mỹ. Lý do bà Bennett cắt ngang cuộc phỏng vấn là vì ông Quách nói quá nhiều điều không thể kiểm chứng được. Ông Quách là một đồng minh của ông Steve Bannon, cố vấn chính trị của ông Trump. Còn Michael Pack là đồng chí của Bannon.
Sau khi Michael Pack và đồng minh làm chủ USAGM, các phóng viên VOA và RFA chịu sức ép rất lớn. Ngoài mặt, Pack nói rằng ông ta đẩy mạnh thực hiện báo chí minh bạch, phi đảng phái, nhưng các nhà báo VOA nói rằng, chính ông ta đang đẩy mạnh tính đảng phái để ủng hộ Donald Trump.
Đầu năm tháng 1/2021, trong những ngày cuối cùng của chính quyền Trump, ngoại trưởng Mike Pompeo nói chuyện với nhân viên đài VOA. Ông nói rằng, VOA không nên chỉ nói cái xấu của nước Mỹ. (Ông ta chơi chữ, gọi VOA là Vice of America – Xấu xa Hoa Kỳ – thay vì Voice of America – Tiếng nói Hoa Kỳ).
Trong cuộc nói chuyện đó, cô Patsy Widakuswara, phóng viên của VOA phụ trách tòa Bạch Ốc, lên tiếng chất vấn ông Pompeo vụ bạo loạn ở tòa nhà Quốc hội ngày 6/1/2021. Vài ngày sau, cô Widakuswara bị chuyển sang vị trí khác, không cho tường trình ở tòa Bạch Ốc nữa. Sau khi Michael Pack bị cách chức, hôm 22/1/2021, cô Widakusawa được phục hồi công việc cũ.
Các phóng viên VOA đã công khai phản đối ông Pack về chuyện ông ta biến VOA thành một bộ máy tuyên truyền, chứ không phải cơ quan báo chí. Họ cũng đã làm đơn kiện Pack, vụ ông ta dùng 2 triệu Mỹ kim, ngân quỹ của USAGM, để thuê một công ty thám tử, tư điều tra các nhân viên, phóng viên nào ông ta muốn đuổi. Người của công ty thám tử này đã từng làm ăn với Pack.
Việc điều hành USAGM của Pack cũng đã bị chỉ trích bởi cả các dân biểu, nghị sĩ lưỡng đảng của Quốc hội Mỹ.
Đài VOA là nơi phải đưa tin tức và bình luận về những vấn đề xảy ra ở Mỹ, nhưng các đài như RFA và RFE không có trách nhiệm đó. Cho nên dưới thời Trump, họ nhắm vào các vấn đề ở châu Âu và châu Á, để không phải gặp rắc rối với chính quyền Trump, khi tránh đưa tin liên quan đến Trump và các câu chuyện xung quanh ông ta.
Nhưng nói như thế không có nghĩa là họ không bị áp lực, ảnh hưởng đến công việc báo chí của họ. Nguồn tin riêng từ RFA cho biết, trong thời gian từ khi ông Pack nắm quyền, những quan điểm chỉ trích Trump do phóng viên tường thuật lại từ châu Á, đã bị cắt bỏ.
Chẳng hạn như, một người từ châu Á nói rằng, việc ông Trump không quan tâm đến dân chủ nhân quyền đã ảnh hưởng đến phong trào này tại châu Á, ý này bị cắt bỏ hoàn toàn. Nhưng những ý kiến ca ngợi ông Trump thì được giữ lại.
Việc ra đi của Michael Pack được các phóng viên đài VOA đón nhận bằng cái thở phào, nhẹ nhõm. Một người nói với báo Washington Post rằng, việc Pack ra đi là một bước đầu tiên để công việc báo chí trở về bình thường, cô mong rằng các tay chân của Pack cũng sẽ ra đi. Ý muốn này trở thành hiện thực. Hôm thứ Sáu 22/1/2021, bà Triệu Khắc Lộ đã tái lập lại trật tự.
RFA có thể sẽ không còn bị kiểm duyệt, cắt bỏ những bình luận chỉ trích tổng thống và chính quyền Mỹ. Nỗi sợ của họ đã được bà Triệu lấy đi rồi.
_____
Tham khảo thêm:
