Joaquin Nguyễn Hòa
21-1-2021
Khoảng 12 giờ trưa thứ Tư, ngày 20/1/2021, giờ miền Đông Hoa Kỳ, ông Joseph Biden tuyên thệ, chính thức trở thành tổng thống thứ 46 của nước Mỹ. Trước đó ít phút bà Kamala Harris cũng đã tuyên thệ trở thành phó tổng thống. Bà là nữ phó tổng thống đầu tiên và cũng là phó tổng thống đầu tiên người da đen và châu Á (Ấn Độ).
Sau đó vài giờ, bà Harris làm lễ tuyên thệ cho ba thượng nghị sĩ thuộc đảng Dân chủ: mục sư Raphael Warnock và ông Jon Ossoff từ bang Georgia, cùng ông Alex Padilla từ California. Ông Padilla là người thay thế bà Harris, trước khi thắng cử, bà Harris là TNS đại diện tiểu bang California.
TNS Padilla là người gốc Latin đầu tiên từ bang California. Thượng nghị sĩ (TNS) Warnock là người da đen đầu tiên từ Georgia, còn TNS Ossoff là người gốc Do Thái đầu tiên từ các bang miền Nam. Suốt 30 năm qua, kể từ năm 2000, bang Georgia mới có thượng nghị sĩ của Dân chủ, là hai TNS Warnock và Ossoff, mà một số người cho rằng, nhờ Trump “giúp” đảng Dân chủ.
Với ba vị TNS mới tuyên thệ, Đảng Dân chủ nắm đa số ở Thượng viện, dù tỉ lệ Dân chủ / Cộng hòa là 50 / 50, nhưng khi bỏ phiếu một vấn đề nào đó, nếu số hai đảng bằng nhau thì phó tổng thống Harris với vai trò Chủ tịch Thượng viện sẽ bỏ thêm một phiếu cho đảng Dân chủ.
Như vậy đảng Dân chủ nắm nhánh hành pháp là Nhà Trắng và cả lập pháp gồm lưỡng viện quốc hội. Việc này sẽ tạo điều kiện dễ dàng cho ông Biden bổ nhiệm các viên chức nội các cũng như quan tòa các cấp.
Người ta dự đoán là ông sẽ bổ nhiệm những người có khuynh hướng cấp tiến để làm hài lòng cánh cấp tiến, đã góp phần rất lớn cho chiến thắng của liên danh Biden/ Harris vừa qua, chẳng hạn như vào hôm trước lễ nhậm chức, ông Biden bổ nhiệm ông Rohit Chopra đứng đầu cơ quan bảo vệ người tiêu dùng.
Ông Chopra là một nhân vật thân cận với TNS Elizabeth Warren, là người có quan điểm rất cấp tiến, muốn kiểm soát các tập đoàn kinh tế lớn, không để họ lấn lướt người tiêu dùng.
Tuy nhiên những nhân vật trong nội các của ông Biden vẫn hãy còn chờ Thượng viện thông qua.
Việc ông Biden làm ngay trong buổi chiều sau lễ nhậm chức là, ký 15 sắc lệnh hành pháp. Số sắc lệnh hành pháp này là nhiều nhất so với bất cứ tổng thống Mỹ tiền nhiệm nào trong mấy chục năm qua. Ông Biden nói rằng, hiện nay đại dịch Covid-19 đang hoành hành, kinh tế đang đổ vỡ, phải thực hiện ngay các biện pháp nhanh chóng nhất.
Đa số các sắc lệnh hành pháp ông Biden ký trong ngày đầu tiên là để lật ngược những chính sách của cựu tổng thống Trump, được cho là mối nguy đối với môi trường, khoa học và chống di dân.
Nội dung các sắc lệnh hành pháp của ông Biden ký trong ngày 20/1/2021 lần lượt như sau:
Bắt buộc mang khẩu trang để chống dịch Covid-19 đối các nhân viên làm việc cho các cơ quan liên bang trong 100 ngày. Việc mang khẩu trang là bắt buộc trên đất của liên bang, trong các tòa nhà liên bang.
Một bộ phận chống dịch được thành lập trong tòa Bạch Ốc do ông Jeffrey Zients cầm đầu, điều phối các hoạt động chống dịch và báo cáo trực tiếp với tổng thống. Số người Mỹ chết vì Covid-19, tính đến hôm nay, đã vượt qua con số 400 ngàn người.
Các nỗ lực của ông Biden ngay lập tức cũng nhắm tới việc thuyết phục Quốc hội thông qua gói cứu trợ trực tiếp cho dân chúng trong đại dịch, trị giá 1,9 ngàn tỷ dollar.
Nợ sinh viên cũng sẽ được trì hoãn ít nhất đến tháng 3/2021, không trả lãi các khoản vay nhà nước ít nhất đến tháng 9/2021.
Mỹ gia nhập trở lại Tổ chức Y tế thế giới. Ngày 21/1/2021, bác sĩ Anthony Fauci sẽ dẫn đầu đoàn Hoa Kỳ lên tiếng với WHO về việc đó. Bác sĩ Fauci là một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm làm, là cố vấn cho tất cả các tổng thống, kể từ thời chính quyền Reagan cho đến nay.
Mỹ cũng sẽ trở lại với thỏa thuận Paris về chống biến đổi khí hậu toàn cầu mà ông Trump đã rút ra hồi năm 2017. Ba mươi ngày nữa, Mỹ sẽ chính thức trở lại thỏa thuận này.
Chính phủ xem xét lại các dự án cho thuê đất để khoan dầu ở vùng Bắc cực thuộc bang Alaska vì các dự án này làm tổn hại thiên nhiên hoang dã ở đó. Dự án đường dẫn dầu khổng lồ Keystone XL đưa dầu thô từ Canada đến vùng vịnh Houston cũng sẽ bị rút giấy phép.
Ông Biden đảo ngược quyết định của Trump, cấm công dân các nước Hồi giáo nhập cảnh Mỹ. Ông Biden chính thức kêu gọi Quốc hội ra một lộ trình nhập tịch Hoa Kỳ cho 11 triệu di dân thiếu giấy tờ hợp lệ, sống ở Mỹ đã lâu.
Kế hoạch trục xuất những người tị nạn gốc Liberia của ông Trump cũng bị dừng lại.
Bức tường biên giới với Mexico bị dừng ngay lập tức. Bức tường này là chính sách cốt lõi của ông Trump từ khi ông ra tranh cử, nhưng trong suốt bốn năm qua, do bị chống đối từ nhiều phía, nên kế hoạch không thực hiện được bao nhiêu.
Ông Biden cũng ra lệnh cho Văn phòng ngân sách Nhà Trắng phân phối tiền bạc và nguồn lực nhiều hơn nữa cho các cộng đồng thiểu số để giải quyết sự bất bình đẳng xã hội ở Mỹ.
Bất bình đẳng này thể hiện rõ trong trận đại dịch suốt một năm qua với các khu vực người thiểu số bị Covid-19 tấn công nặng nề hơn so với các khu vực người da trắng.
Tổng hợp từ NPR, Wall Street Journal.
