64 nghị sĩ châu Âu lên tiếng về tình trạng nhân quyền ở Việt Nam

Hiếu Bá Linh, biên dịch

25-9-2020

Hôm nay, ngày 25-9-2020, 64 nghị sĩ của Nghị viện châu Âu đã ký chung một Thư Kiến nghị gửi đến Liên minh châu Âu (EU), nêu tình trạng vi phạm nhân quyền ở Việt Nam, trong đó có vụ Đồng Tâm và yêu cầu EU sử dụng các công cụ được quy định trong Hiệp định Thương mại Tự do EU – Việt Nam (EVFTA) để kích hoạt những thay đổi đáng kể và tích cực về nhân quyền ở Việt Nam.

Thư Kiến nghị được gửi trực tiếp tới ông Valdis Dombrovskis, Cao ủy Thương mại EU và ông Josep Borrell Fontelles, Đại diện cấp cao của Liên minh châu Âu (EU), phụ trách an ninh và chính sách đối ngoại và là Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC). Thư đặc biệt chú trọng đến vụ Đồng Tâm và vụ bắt giam ông Phạm Chí Dũng. Thư nói về vụ án Đồng Tâm như sau:

“Việc chiếm đất thường xuyên xảy ra, là nguyên nhân sâu xa của bạo lực. Nó đã gây ra sự kiện bi thảm ở Đồng Tâm vào tháng Giêng năm nay. Cảnh sát đã dùng vũ lực quá mức, tấn công vào ngôi làng, nơi dân làng đang khiếu nại về việc tịch thu đất sai trái. Một số bị cáo khai rằng họ đã bị tra tấn để buộc phải nhận tội. Hai người đã bị kết án tử hình và hàng chục người khác bị kết án tù”.

“Sau khi bị bắt tạm giam, những người bị buộc tội chính trị hoặc các vấn đề nhạy cảm như vụ đụng độ Đồng Tâm, không được liên hệ hoặc không thật sự có liên hệ với luật sư và gia đình của họ. Họ thường là đối tượng của bạo lực đánh đập, tra tấn hoặc đối xử tệ bạc khác, và các phiên tòa xét xử họ một cách nhanh chóng không đáp ứng các tiêu chuẩn cơ bản về tính khách quan, công bằng và độc lập của tòa án. Việc cưỡng bức thú tội trước ống kính truyền hình cũng thường xuyên xảy ra”.

Vụ bắt giữ ông Phạm Chí Dũng và các nhà hoạt động khác cũng được các nghị sĩ nêu ra trong thư: “Các vụ bắt giữ các blogger, nhà báo và các nhà phê bình chính phủ vẫn tiếp tục xảy ra và thậm chí còn gia tăng trong năm 2020. Vụ ông Phạm Chí Dũng, Chủ tịch Hội Nhà báo Độc lập Việt nam, bị bắt giam vì liên hệ với Nghị viện Châu Âu. Vụ bắt giữ này đã dẫn tới một bức thư của Chủ tịch Nghị viện Châu Âu gửi Thủ tướng Việt Nam. Bức thư trả lời của Việt Nam vô cùng thất vọng, nó không đề cập đến nội dung của vụ việc và so sánh những hạn chế về quyền tự do ngôn luận ở EU với những hạn chế ở Việt Nam”.

Phần cuối Thư Kiến nghị, 64 nghị sĩ yêu cầu EU hãy sử dụng các công cụ của EVFTA để làm thay đổi đáng kể và tích cực về nhân quyền ở Việt Nam và hãy lưu ý Việt Nam về khả năng đình chỉ một phần hoặc toàn bộ Hiệp định EVFTA trong trường hợp các cơ quan chức năng của Việt Nam tiếp tục thiếu tiến bộ về nhân quyền.

***

Sau đây là bản dịch nội dung Thư Kiến nghị:

Brussels, ngày 25.9.2020

Vào ngày 12 tháng 2 năm 2020, Nghị viện Châu Âu đã đồng ý thông qua Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU và Hiệp định Bảo hộ Đầu tư. Vào ngày 30 tháng 3 năm 2020, Hội đồng châu Âu đã đưa ra quyết định cuối cùng bật đèn xanh cho cả hai hiệp định. Vào ngày 8 tháng 6, Quốc hội Việt Nam đã phê chuẩn các văn bản, mở đường để các hiệp định có hiệu lực vào ngày 1/8/2020.

Mặc dù đồng ý thông qua Hiệp định, các Thành viên của Nghị viện Châu Âu đã lưu ý đến các bảo lưu liên quan đến tình hình Nhân quyền. Trên thực tế, chúng tôi đã “nhắc nhở đến yêu cầu ngày 15 tháng 11 năm 2018, đặc biệt là đối với việc cải cách luật hình sự, án tử hình, tù nhân chính trị và các quyền tự do cơ bản. Chúng tôi yêu cầu các Bên sử dụng đầy đủ các thỏa thuận để cải thiện tình hình nhân quyền cấp bách ở Việt Nam, và nhấn mạnh tầm quan trọng của cuộc đối thoại nhân quyền đầy tham vọng giữa EU và Việt Nam. ” [Theo Nghị quyết của Nghị Viện Châu Âu ra ngày 15/11/2018, đặc biệt là tình hình tù nhân chính trị tại Việt Nam]

Chúng tôi hy vọng rằng “việc hiệp định có hiệu lực [sẽ] tạo điều kiện cho sự hợp tác rộng lớn và hiệu quả giữa hai bên nhằm thực hiện có hiệu quả các quy định về phát triển bền vững, có thể mang lại sự cải thiện về chính trị và tình hình nhân quyền trong nước“.

Mặc dù cải cách Bộ luật Lao động và tiến bộ trong việc việc phê chuẩn các Công ước của ILO, tuy nhiên kể từ đó ngày càng có nhiều tin tức đáng báo động. [Theo tường thuật của tổ chức Theo dõi Nhân quyền HRW]

Các vụ bắt giữ các blogger, nhà báo và các nhà phê bình chính phủ nhận vẫn tiếp tục xảy ra và thậm chí còn gia tăng trong năm 2020. Vụ ông Phạm Chí Dũng, Chủ tịch Hội Nhà báo Độc lập Việt nam, bị bắt giam vì liên hệ với Nghị viện Châu Âu. Vụ bắt giữ này đã dẫn tới một bức thư của Chủ tịch Nghị viện Châu Âu gửi Thủ tướng Việt Nam. Bức thư trả lời của Việt Nam là đáng thất vọng, nó không đề cập đến nội dung của vụ việc và so sánh những hạn chế về quyền tự do ngôn luận ở EU với những hạn chế ở Việt Nam.

Ông ta chỉ là một trong số nhiều nhà phê bình thường xuyên bị quấy rối, bắt giữ, buộc tội và truy tố theo Điều 109, Điều 117 hoặc Điều 331 tai tiếng của Bộ luật Hình sự mà đã bị Nghị viện Châu Âu cũng như một số quốc gia thành viên EU liên tục tố cáo trong đợt kiểm điểm định kỳ mới nhất của Việt Nam tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc.

Các nhà hoạt động bị cáo buộc có hành vi lật đổ, tuyên truyền chống phá nhà nước, ‘lợi dụng quyền dân chủ, tự do xâm phạm lợi ích của nhà nước’ và ‘hoạt động nhằm lật đổ chính quyền của nhân dân’.

Những người theo tôn giáo và tín ngưỡng của họ một cách độc lập vẫn bị chính quyền và công an đàn áp với cáo buộc phá hoại đoàn kết dân tộc.

Việc chiếm đất thường xuyên xảy ra, là nguyên nhân sâu xa của bạo lực. Nó đã gây ra sự kiện bi thảm ở Đồng Tâm vào tháng 1 năm nay. Cảnh sát đã dùng vũ lực quá mức tấn công vào ngôi làng, nơi dân làng đang khiếu nại về việc tịch thu đất sai trái. Một số bị cáo khai rằng họ đã bị tra tấn để buộc phải nhận tội. Hai người đã bị kết án tử hình, và hàng chục người khác bị kết án tù.

Sau khi bị bắt tạm giam, những người bị buộc tội chính trị hoặc các vấn đề nhạy cảm như vụ đụng độ Đồng Tâm, không được liên hệ hoặc không có liên hệ thật sự có ý nghĩa với luật sư và gia đình của họ. Họ thường là đối tượng của bạo lực đánh đập, tra tấn hoặc đối xử tệ bạc khác, và các phiên tòa xét xử họ một cách nhanh chóng không đáp ứng các tiêu chuẩn cơ bản về tính khách quan, công bằng và độc lập của tòa án. Việc cưỡng bức thú tội trước ống kính TV cũng thường xuyên xảy ra.

Nhiều blogger nhân quyền, nhà hoạt động, nhà vận động chính trị chống cộng và đôi khi thân nhân của những người này đang tỵ nạn ở nước ngoài, vẫn bị giám sát, quấy nhiễu, đe dọa hoặc cấm đi lại.

Chúng ta cũng không thể bỏ qua áp lực mà các mạng xã hội như Facebook phải đối mặt để hạn chế quyền truy cập nội dung mà Chính phủ Việt Nam cho là bất hợp pháp và phải tuân thủ để có hành động phù hợp. [Theo bản tin của Hãng tin Reuters]

Những điều này và những diễn biến khác ở Việt Nam là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về tầm quan trọng của việc tiến hành đánh giá tác động nhân quyền, mà việc thiếu các đánh giá này đã bị thanh tra EU coi là trường hợp vi phạm thủ tục. Một phân tích đánh giá như vậy có thể đã thúc đẩy các nhà đàm phán EU – trước khi kết thúc cuộc đàm phán – yêu cầu các cải cách cụ thể mà có lợi cho tất cả người Việt Nam. Bây giờ là lúc để khắc phục những sai lầm trong quá khứ.

Trong bối cảnh đáng lo ngại này và vì chúng tôi lo ngại tình hình sẽ tồi tệ hơn trước thềm Đại hội Đảng CSVN lần thứ 13 vào tháng 1 năm 2021, tất cả các công cụ hiện có nên được sử dụng để kích hoạt những thay đổi đáng kể và tích cực về nhân quyền ở Việt Nam. Đặc biệt, thể theo các nghị quyết của Nghị viện châu Âu nêu trên, chúng tôi yêu cầu:

– Tăng cường đối thoại với các cơ quan chức năng của Việt Nam ở các cấp cao nhất để yêu cầu họ thực hiện các bước cụ thể để giải quyết tình trạng nhân quyền ngày càng xấu đi trong nước, bao gồm việc khẩn cấp thả tất cả những người bị bỏ tù chỉ vì thực hiện ôn hòa quyền tự do bày tỏ ý kiến của họ, và cam kết thực hiện cải cách cụ thể bộ luật hình sự và các đạo luật đàn áp khác, tuân thủ các cam kết song phương và quốc tế, và nêu rõ hậu quả nếu không hành động;

– Khẩn trương theo đuổi việc thiết lập một cơ chế giám sát độc lập về nhân quyền và cơ chế khiếu nại độc lập, cung cấp cho người dân bị ảnh hưởng và các bên liên quan tại địa phương khả năng khắc phục có hiệu quả, đồng thời là công cụ giải quyết các tác động tiêu cực tiềm ẩn đối với nhân quyền, đặc biệt là áp dụng cơ chế giải quyết tranh chấp giữa nhà nước qui định trong chương TSD của Hiệp định Thương mại;

– Yêu cầu một cách mạnh mẽ về việc thành lập Nhóm cố vấn trong nước và cảnh báo các cơ quan chức năng của Việt Nam về bất kỳ sự can thiệp quá mức nào vào thành phần và hoạt động của Nhóm, cũng như chống lại mọi mối đe dọa hoặc trả đũa có thể xảy ra đối với các thành viên được lựa chọn của Nhóm;

– Báo cáo với Nghị viện châu Âu về hoạt động của Việt Nam để đạt được tiến bộ trong một loạt các vấn đề nhân quyền;

– Nhắc nhở đối tác Việt Nam về mối liên hệ ràng buộc pháp lý giữa PCA và EVFTA, và khả năng kích hoạt điều khoản nhân quyền để đình chỉ một phần hoặc toàn bộ Hiệp định Thương mại trong trường hợp các cơ quan chức năng của Việt Nam tiếp tục thiếu tiến bộ.

Mong nhận được hồi âm.

64 Nghị sĩ của Nghị viện châu Âu ký tên

Bản pdf tại đây: https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2020/09/Letter-on-the-situation-of-Human-rights-in-Vietnam.pdf