Tác giả: Charlie Savage, Mujib Mashal, Rukmini Callimachi, Eric Schmitt và Adam Goldman
Dịch giả: Christine Nguyễn
30-6-2020
Các nhà phân tích đã sử dụng các chứng cứ khác để kết luận rằng, việc chuyển tiền rất có thể là một phần trong nỗ lực cung cấp các khoản thanh toán cho các chiến binh có liên quan đến Taliban để tiêu diệt quân Mỹ và liên minh ở Afghanistan.
Các quan chức Mỹ đã thu thập dữ liệu điện tử cho thấy, các vụ chuyển tiền lớn từ một tài khoản ngân hàng của cơ quan tình báo quân đội Nga cho một tài khoản có liên quan với Taliban, đây là một trong số các bằng chứng chứng minh rằng Nga đã đã lén lút đề nghị treo thưởng để sát hại binh sĩ Mỹ và quân đồng minh ở Afghanistan, theo ba viên chức thạo tin tình báo cho biết.
Dù Mỹ đã cáo buộc Nga cung cấp hỗ trợ chung cho Taliban trước đó, các nhà phân tích đưa ra kết luận từ các tin tình báo khác, rằng những vụ chuyển tiền hầu như có khả năng là một phần của chương trình tiền thưởng mà những kẻ bị bắt giữ đã mô tả khi bị thẩm vấn.
Các điều tra viên cũng đã xác định được tên của nhiều người Afghanistan ẩn danh trong một mạng lưới liên kết với hoạt động đáng nghi của Nga, các viên chức nói – gồm có, hai trong số ba viên chức cho biết thêm, một người được cho là đã làm trung gian phân phối một số quỹ và hiện được cho là ở Nga.
Hệ thống thu thập tin tức tình báo này đã giúp cho những phát hiện lượm lặt được từ các cuộc thẩm vấn, làm giảm bớt các bất đồng trước đó giữa các nhà phân tích tình báo và các cơ quan về độ đáng tin cậy của những kẻ bị giam giữ này. Các tiết lộ này đã làm suy yếu thêm tuyên bố của tòa Bạch Ốc rằng tin tức tình báo này không chắc chắn để báo cáo cho Tổng thống Trump. Thực tế, Trump đã được cung cấp thông tin trong báo cáo tóm tắt hàng ngày hồi cuối tháng Hai, hai quan chức cho biết.
Chính phủ Afghanistan trong tuần này đã mô tả một chuỗi sự kiện ăn khớp với tin tức tình báo. Họ nói rằng, nhiều doanh nhân chuyển tiền qua một hệ thống không chính thức “hawala” đã bị bắt giữ ở Afghanistan trong 6 tháng qua và đang bị tình nghi là một phần của đường dây mua bán trung gian hoạt động giữa cơ quan tình báo Nga, có tên là RRU, và các chiến binh có liên hệ với Taliban. Các doanh nhân này đã bị bắt, theo mô tả của chính quyền Afghanistan là, trong một cuộc càn quét bất ngờ ở phía bắc Afghanistan, cũng như ở Kabul.
Nửa triệu USD đã được tịch thu trong nhà của một trong những người này, chính quyền tỉnh cho biết. Báo The New York Times đã có bài phóng sự trước đó về việc thu giữ một lượng tiền mặt lớn bất thường trong một cuộc truy quét, chính là một phần có trước trong một bức tranh mà các điều tra viên đang cùng nhau ghép lại.
Ba viên chức Mỹ mô tả và khẳng định các chi tiết về cơ sở để đánh giá tin tình báo, phát biểu với điều kiện ẩn danh trong bối cảnh lộn xộn do chính quyền của Trump không cho phép có bất kỳ phản ứng nào về chuyện nghi ngờ Nga đang nhắm vào quân đội Mỹ và làm giảm nhẹ vấn đề sau khi được đưa ra ánh sáng bốn ngày trước.
Các viên chức Nhà Trắng và Hội đồng An ninh Quốc gia, cũng như Văn phòng của ông John Ratcliffe, Giám đốc Tình báo Quốc gia, đã từ chối bình luận về đề tài này. Cả ba nơi đều đưa ra các tuyên bố tối thứ Hai, là tuyên bố của Ratcliffe; của cố vấn an ninh quốc gia Robert C. O’Brien; và của Jonathan Hoffman, phát ngôn viên hàng đầu của Lầu Năm Góc. Tất cả tuyên bố này đều nói rằng, các tin tức gần đây báo cáo về Afghanistan đều vẫn chưa được chứng minh rõ.
Thư ký báo chí tòa Bạch Ốc, bà Kayleigh McEnany đã mắng mỏ báo New York Times hôm thứ ba 30/6 sau khi bài báo này được đăng tải, nói rằng báo đã dựa trên “sự rò rỉ có chọn lọc” làm gián đoạn sự thu thập tin tức tình báo. McEnany đã không nói tới hoặc phủ nhận những sự thật về đánh giá tin tình báo, và nói rằng sẽ không tiết lộ thông tin mật.
Hôm thứ Hai [29/6], chính phủ đã mời nhiều dân biểu đảng Cộng hòa đến tòa Bạch Ốc để thảo luận về tin tình báo. Cuộc họp này gần như được ba viên chức chính phủ của Trump tiến hành: Ratcliffe, O’Brien và Mark Meadows, Chánh văn phòng Nhà Trắng. Cho đến gần đây, cả Meadows và Ratcliffe đều là nghị sĩ đảng Cộng hòa và được biết là công khai ủng hộ Trump.
Cuộc họp này tập trung vào các thông tin tình báo đã ủng hộ kết luận là Nga đang điều hành một hoạt động bí mật, treo tiền thưởng và những thông tin trái ngược khác, theo hai nhân vật thạo tin. Ví dụ như, cuộc họp tập trung một phần vào các bản cung khai thẩm vấn của những người bị giam giữ và những điểm bất đồng của các nhà phân tích trước đó về vấn đề này.
Cả hai người thạo tin này đều nói rằng, ý định của cuộc họp dường như để đưa ra quan điểm rằng các tin tình báo nghi ngờ âm mưu treo tiền thưởng của Nga là không rõ ràng. Ví dụ như, một trong hai người nói, tòa Bạch Ốc cũng đã dẫn ra một số cuộc thẩm vấn bởi các quan chức tình báo Afghanistan tiến hành trên những người đang bị giam giữ khác, để làm giảm uy tín các tin tình báo này, bằng cách mô tả chúng ở cấp độ thấp.
Các quan chức chính phủ đã không đề cập đến bất cứ điều gì trong cuộc họp của đảng Cộng hòa ở Hạ viện về việc dữ liệu tình báo được thu thập theo dõi việc chuyển tiền, cả hai nhân vật thạo tin cho biết.
Đảng Dân chủ và Cộng hòa ở Thượng viện cũng đã được báo cáo riêng tại tòa Bạch Ốc hồi sáng thứ Ba. Đảng Dân chủ nói rằng vấn đề rõ ràng không phải, như Trump bảo là một “trò bịp”. Đảng Dân chủ đề nghị được nghe trực tiếp từ các nhân viên tình báo, hơn là từ những người được Trump chỉ định, nhưng thừa nhận rằng họ không bảo đảm một cam kết nào cho buổi họp như vậy.
Căn cứ trên tin tình báo đang có, các nhà lập pháp nói rằng, họ quan ngại sâu sắc về việc ông Trump cứ khăng khăng bảo không biết gì về âm mưu này theo sau sự khuất tất của ông khi vấn đề trở thành công khai.
“Tôi thấy không thể giải thích được khi các thông tin cáo buộc rất công khai rằng tổng thống đã không đứng trước quốc gia và bảo đảm với người Mỹ rằng sẽ tìm hiểu ngọn nguồn việc có hay không Nga đang treo tiền thưởng giết quân lính Mỹ và rằng sẽ làm mọi thứ trong quyền hạn của mình để bảo đảm rằng chúng ta sẽ bảo vệ được quân đội Mỹ”, dân biểu Adam B. Schiff thuộc đảng Dân chủ của bang California, đồng thời là chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện, nói.
Ông nói thêm: “Tôi không hiểu tại sao tổng thống không nói điều này với người Mỹ ngay bây giờ mà lại viện cớ rằng ‘Tôi không biết’, ‘Tôi không nghe’, ‘Tôi không được báo cáo’. Điều này thật không thể tha thứ được”.
Ratcliffe cũng đã lên lịch đến Quốc hội vào thứ Tư này để gặp gỡ riêng với các thành viên của Ủy ban Tình báo Thượng viện, một người biết rõ về kế hoạch này cho biết.
Báo New York Times đã đưa tin hồi tuần trước, rằng các nhân viên tình báo tin rằng một đơn vị của GRU [của Nga] đã đề nghị và trả tiền thưởng cho việc giết binh sĩ Mỹ và liên quân, tin rằng tòa Bạch Ốc đã không cho phép phản ứng lại sau khi Hội đồng An ninh Quốc gia triệu tập cuộc họp liên ngành về vấn đề này vào cuối tháng Ba.
Các điều tra viên được cho là tập trung vào ít nhất hai cuộc tấn công chết người vào lính Mỹ ở Afghanistan. Một là vụ đánh bom bên ngoài căn cứ không quân Bagram giết hại ba lính Thủy quân Lục chiến hồi tháng 4/2019: Thượng sĩ Christopher Slutman, 43 tuổi ở Newark, bang Delaware; Hạ sĩ Robert A. Hendriks, 25 tuổi, ở Locust Valley, bang New York; và Trung sĩ Benjamin S. Hines, 31 tuổi, ở York, bang Pennsylvania.
Hôm thứ Hai [29/6/2020], bà Felicia Arculeo, mẹ của Hạ sĩ Hendriks, nói với CNBC rằng, bà rất buồn khi biết tin tức về những điều đáng ngờ, rằng cái chết của con trai bà phát sinh từ hoạt động treo tiền thưởng của Nga. Bà nói, bà muốn có một cuộc điều tra và thêm rằng “các bên có trách nhiệm phải nhận trách nhiệm, nếu điều này xảy ra”.
Các viên chức không nói còn vụ tấn công nào khác đang được điều tra kỹ lưỡng.
Khi tuyên bố rằng không được cung cấp thông tin, ông Trump cũng đã bác bỏ các đánh giá tình báo này như ông viết “được gọi là” và đã tuyên bố rằng ông được thông báo là thông tin này “không đáng tin”. Tòa Bạch Ốc sau đó đã phát ra các thông báo dưới danh nghĩa của nhiều thuộc cấp để phủ nhận việc ông đã được nhận báo cáo.
Bà McEnany tái khẳng định tuyên bố này vào hôm thứ Hai và nói rằng, thông tin đã không được chuyển lên cho ông Trump vì đã có quan điểm bất đồng về tin tức này trong nội bộ cơ quan tình báo.
Nhưng McEnany và các viên chức chính phủ khác bị lúng túng khi buộc phải nói có hay không sự phủ nhận của họ, gồm cả các báo cáo hàng ngày cho Trump, một bản trích yếu các tin tình báo và các phân tích quan trọng nhất mà cơ sở tình báo viết cho ông đọc. Ông Trump được biết là thường bỏ bê việc đọc báo cáo hàng ngày.
Tin tình báo về âm mưu đáng nghi ngờ của Nga đã được đưa vào trong Báo cáo Hàng ngày cho Tổng thống hồi cuối tháng Hai, theo hai viên chức cho biết, trái ngược với tuyên bố của Trump hôm Chủ Nhật rằng, ông chưa bao giờ “nghe báo cáo hay nghe nói tới” vấn đề này.
Thông tin cũng đã được cân nhắc là đủ độ tin cậy để phân phát rộng rãi cho ngành tình báo trong một bài viết ngày 4/5 trong Tạp chí Thế giới Tình báo của CIA, có tên thường gọi là The Wire, theo lời kể của nhiều viên chức.
Phát ngôn viên của Taliban phủ nhận việc họ đã nhận được tiền thưởng do Nga trả để thực hiện các cuộc tấn công vào binh lính Mỹ và liên minh, nói rằng nhóm này không cần loại khuyến khích như vậy cho các hoạt động của mình. Nhưng một viên chức Mỹ nói rằng, trọng tâm là bọn tội phạm có quan hệ mật thiết với Taliban.
Trong một cuộc truy quét ở thành phố Kunduz, phía bắc [Afghanistan] khoảng 6 tháng trước, 13 người đã bị bắt trong một hoạt động chung giữa quân đội Mỹ và cơ quan tình báo Afghanistan, Tổng cục An ninh Quốc gia, theo Safiullah Amiry, phó chủ tịch hội đồng tỉnh ở đây. Hai trong số các mục tiêu chính của cuộc truy quét đã trốn thoát – một chạy đến Tajikistan và một đến Nga, ông Amiry nói – nhưng trong nhà của một đối tượng ở Kabul, lực lượng an ninh đã tìm thấy nửa triệu USD. Ông [Amiry] nói, cơ quan tình báo Afghanistan đã kể với ông rằng, những cuộc truy quét có liên quan đến lượng tiền của phía Nga để chi tiêu cho các chiến binh.
Hai cựu nhân viên Afghanistan nói hôm thứ Hai rằng, các thành viên của mạng lưới tội phạm địa phương đã thực hiện các cuộc tấn công cho Taliban trong quá khứ – không phải vì cùng chung ý thức hệ hay mục tiêu của Taliban, mà là vì tiền.
Ở tỉnh Parwan, nơi có căn cứ không quân Bagram, Taliban được biết đã thuê mướn đám tội phạm địa phương làm cộng tác viên, tướng Zaman Mamozai, cựu cảnh sát trưởng của tỉnh, nói. Ông nói rằng, các chỉ huy của Taliban có trụ sở trong hai quận của tỉnh Seyagird và Shinwari, và rằng từ đó chúng có thể phối hợp một mạng lưới để ủy thác bọn tội phạm này thực hiện các cuộc tấn công.
Haseeba Efat, cựu thành viên hội đồng tỉnh Parwan cũng nói rằng, Taliban đã thuê cộng tác viên ở quận Bagram, trong một trường hợp, gồm một trong số họ hàng xa của ông.
“Họ đồng ý với những kẻ phạm tội này rằng, sẽ không trả lương tháng, mà trả theo công việc chúng thực hiện khi Taliban cần chúng”, Efat nói.
Hai mươi quân nhân Mỹ đã bị sát hại trong các hoạt động liên quan đến chiến trận ở Afghanistan trong năm ngoái, là số người bị giết chết nhiều nhất kể từ năm 2014.
