Trúc Nguyễn
7-4-2020
Khi tôi gõ những dòng chữ này lên bàn phím thì ở đâu đó trên thế giới con số người chết, dương tính với dịch đang tăng, gần 1,4 triệu người nhiễm trên 77 ngàn ca tử vong… Từ chính trị gia, hoàng gia, đại gia, ngôi sao, bác sĩ đến người nghèo, giới cần lao, không ai có visa miễn trừ trước dịch!
Trả lời trang Worldcrunh GS đại học MIT, nhà hoạt động xã hội tả khuynh sinh năm 1928 Noam Chomsky, chứng nhân nhiều biến cố lịch sử của thế giới cho rằng, khủng hoảng y tế (health crisis) toàn cầu hiện nay cho thấy điểm yếu cố hữu của CNTB là chạy theo lợi nhuận một cách mù quáng, đẩy nhân loài vào chỗ nguy hiểm: “COVID-19 là một ví dụ rõ ràng về cách hệ thống kinh tế thịnh hành của chúng ta không còn phục vụ lợi ích chung”, ông nói. Theo Chomsky, mặc dù dịch bệnh tạo ra hậu quả kinh hoàng nhưng rồi nó sẽ hồi phục, vấn đề là “không có chuyện nó kết thúc, nếu chúng ta tiếp tục không hành xử đúng“! (1)
Bỏ qua khuynh hướng chính trị thì kiến giải của Chomsky tỏ ra thích hợp trong bối cảnh thế giới hiện đại. Theo đuổi mục tiêu tăng trưởng kinh tế, khai thác tài nguyên vô tội vạ, phá vỡ cân bằng sinh thái, xem nhẹ yếu tố môi trường… là những tác nhân quan trọng dẫn loài người đến những khủng hoảng: hiện tượng trái đất nóng lên, làn sóng di cư từ các nước châu Phi, Trung đông sang châu Âu khiến cả chục ngàn người bỏ mạng trên biển Địa Trung Hải, bệnh dịch làm chao đảo cả hành tinh đang diễn ra… là các dẫn chứng.
Phải làm gì để “hậu Sars CoV-2” loài nguời tránh đi vào vết xe đỗ của thảm họa là vấn đề có tính sống còn, cũng là bài học cấp thiết đối với một quốc gia có trăm triệu dân và còn nhiều tiềm lực phát triển như VN!
Quay lại khơi nguồn của bệnh dịch để xem con người đã hành xử “có trách nhiệm” như thế nào? Theo kênh “Vox Media” sau phát giác 41 bệnh nhân đầu tiên với 27 ca có nguồn gốc từ chợ hải sản Vũ Hán thì chính quyền Trung Quốc ra lệnh phong tỏa ngôi chợ. Đáng nói là dịch Sars năm 2003 có virus từ con cầy hương bùng phát ở một chợ hải sản tỉnh Quảng Đông, miền nam TQ, gây chết gần 800 người, thì nhà chức trách cũng đã đóng cửa chợ, nhưng sau đó cho hoạt động trở lại vì “việc buôn bán động vật hoang dã góp phần tăng trưởng kinh tế của nước này” (2).
Gần hai chục năm sau, con virus đồng dạng với dịch Sars đã khuấy đảo thế giới, là lý do Ủy ban Quốc tế Phân loại virus đã đặt tên chính thức cho chủng virus corona là SARS-CoV-2.
Rất nhiều mầm bệnh của con người có xuất xứ từ động vật như bệnh cúm có virus từ chim, lợn. Virus Ebola từ dơi, HIV/AIDS từ loài linh trưởng… và có nhiều bằng chứng virus corona là xuất phát từ dơi lây qua con tê tê rồi lây cho người.
Theo GS Li, chuyên gia về buôn bán động vật người TQ: “Ở Chợ hải sản Vũ Hán các lồng động vật được xếp chồng lên nhau và các động vật nằm ở dưới luôn luôn ngộp sũng các loại chất do động vật ở trên thải ra, đó là lý do tại sao virus bệnh lây từ đông vật này sang động vật khác“.
Ông Li cũng cho rằng đa số người dân TQ không đủ tiền tiêu thụ loai sản phẩm này mà khách hàng của chúng chỉ là nhóm nhỏ, giới có tiền và có quyền, họ mua để khoe về độ giàu có, ăn để tăng tuổi thọ và cải thiện khả năng tình dục… (3)
Phóng sự về chợ hải sản Vũ Hán phản chiếu hình ảnh của không ít chợ động vật ở VN (4). Sự nhếch nhác kém vệ sinh và giết mổ tại hiện trường, khiến chợ không khác gì lò sát sinh, và quan niệm “tay chơi”, “sành điệu” thích khoe mẽ của phần lớn người có tiền ở Việt Nam cũng khá tương đồng với những ghi nhận của “Vox” ở chợ Vũ Hán, TQ. Nơi cấm sát sanh như lối vào chùa Hương cũng bán thịt rừng, nhưng theo VTV hóa ra là thịt mèo … (5)
***
Về ý kiến: “CNTB là chạy theo lợi nhuận một cách mù quáng đẩy nhân loại vào chỗ nguy hiểm” của Noam Chomsky, những nước tư bản mà tôi có dịp tới lui là Nhật và Singapore không có cảnh sát sinh máu lạnh như ở các xã hội “phi tư bản” như Trung Quốc, Việt Nam. Giới làm ăn của họ hiếm nghe ai khoe khoang ăn thịt rắn, cầy hương, tê tê, mật ấu để tăng khả năng tình dục, sống lâu… Thậm chí luật các nước tư bản lâu đời như Úc, Thụy Sĩ phạt 1.500 đô nếu “bạo lực” với tôm hùm! (6). Có lẻ Chomsky ngộ nhận CNTB với bọn trọc phú!?
Chính quyền Bắc Kinh phát triển “Kinh tế thị trường mang màu sắc của TQ”, còn VN thì xây dựng “KTTT theo định hướng”… Một vị giáo sư khá có tiếng nói với tôi đó là mô hình CNTB hoang dã, có lẽ vấn đề nằm ở cái chỗ nớ!
_____
(2) https://www.youtube.com/
(4) https://thanhnien.vn/thoi-
(5) https://vtv.vn/thit-thu-
(6) https://baomoi.com/
Thật ra Noam Chomsky nói đại dịch rồi sẽ qua, nhưng những vấn đề lớn khác của nhân loại, trong đó có biến đổi khí hậu, các mối đe dọa về chiến tranh nguyên tử và di dân, sẽ vẫn còn. Nếu không ứng phó với chúng, loài người sẽ bị tận diệt.
Đọc bài đã dẫn về Chomsky, tôi thấy có một vấn đề lớn và nhức nhối là nhận định (đúng) của ông: “Đối với các công ty dược tư nhân, những tín hiệu thị trường là rõ ràng: Đừng tốn nguồn lực chuẩn bị cho một đại dịch trước khi nó xảy ra.”
Một nhận định tương tự đến từ Steve Bannon, cựu quân sư của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, đưa ra khá sớm sủa hồi tháng 2. Bannon khi đó đã mở ra và điều hành chương trình podcast mang tên “War Room: Pandemic” để đánh động nước Mỹ trước đại dịch đang tới. Ông nói các chính quyền nên hành động trên giả thiết sẽ không có thuốc ngừa “CCP Virus” (Bannon gọi tên loại coronavirus hiện hành theo Đảng Cộng Sản Trung Quốc!)